İmparatorun mektubunu kafesinde sergiliyor

ANTALYA'nın Manavgat İlçesi'ndeki bir işyerinde Side Müzesi gözetiminde yapılan inşaat kazısı sırasında Roma İmparatoru Gallienus'un M.S. 266 ya da 267 yılında Side'ye gönderdiği mektubun taşa işlenmiş hali bulundu.

Türkiye'nin en önemli antik kentleri ve turizm merkezleri arasında yer alan Side'de 1940'lı yıllardan bu yana kazılar yapılmasına rağmen halen toprak altında değişik tarihi eserler bulunuyor.

1'inci Derece Antik SİT olduğu için bir imar planı olmayan Side, içinde oturanların ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri ve kaçak yapılaşmayı önlemek amacıyla 2013 yılında 3'üncü Derece Kentsel SİT'e çevrilerek koruma amaçlı imar planı hazırlandı. Yeni imar planına uygun olarak Side'de kaçak yapı ve eklentilerin yıkılarak Manavgat Belediyesi tarafından hazırlanan Antik Side Kentsel Tasarım Projesi, tarihi dokuya uygun olarak yeniden yapılacak. Geçen yıl başlayan çalışmalarda Manavgat Belediyesi birçok sokak ve meydanı tarihi dokuya uygun şekilde yenilerken, 15 işyeri sahibi de mevcut yapılarını yıkarak binalarını koruma amaçlı revize imar planına uygun yeniden inşa etti.

ARKEOLOJİK SONDAJDA MEKTUP ORTAYA ÇIKTI

Bazı işyeri sahipleri de Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'ndan izin alarak Side Müzesi ve kazı başkanlığı görevlileri nezaretinde yeni binalar inşa etti. Side'de bu anlamda ilk yapıyı inşa eden Haluk Şen, çalışmalara başlarken yapılan arkeolojik sondaj kazılarında, zeminin 1 metre altında bir evin girişi olduğu düşünülen buluntular ortaya çıktı. Bizans'ın son dönemlerine ait buluntular arasında yer döşemesi olarak kullanılan M.S. 266 ya da 267 yılında yazıldığı tespit edilen Roma İmparatoru Gallienus'un Side'ye gönderdiği mektubun taş üzerine işlenmiş hali bulundu. Roma imparatorunun yapılacak yardım ve buğdayda vergi indirimi konusunu içeren mektubu Side Müze'sine götürülürken, işyeri sahibi Haluk Şen giriş avlusunu temizletip, taş mektubun iki kopyasını yaptırdı. Bunlardan biri bulunduğu tarihi yapılar arasındaki orijinal yerine konularak üzeri cam bölmeyle kapatılırken, diğeri ise işyerinin girişinde müşteriler için sergilenmeye başladı. Gelen yerli ve yabancı turistler tabandaki cam bölmenin altında duran tarihi eserin kopyasını inceleyip yoğun ilgi gösterdi.

Side Müzesi'ne götürülen Roma İmparatoru Gallienus'a ait orijinal mektubun ise bakımının yapılarak teşhirde sergilemek üzere hazırlıkların sürdüğü belirtildi.

KORUMA AMAÇLI İMAR PLANI PROSEDÜRÜ

Haluk Şen, Side'nin yeniden imarıyla aslına uygun, geleneksel yapıya uygun mimarinin oluşarak hem buradaki insanlara bir yaşam hakkı verdiğini hem de tarihi dokunun korunmasını sağladığını belirtti. Kendisi ve 3 akrabasının Side'de binalarını yıkan ilk yatırımcılar olduğunu anlatan Şen, "Buralarda yapılaşma yaparken, önce parselinizdeki bütün kaçak yapıları, bütün uygunsuz yapıları kaldırıyorsunuz. Side Müzesi yahut kazı başkanlığının gözetiminde arkeolojik sondaj kazıları yapıyorsunuz. Burada çıkan buluntuları raporlayıp, burada yapacağınız inşaatı buna göre yönlendiriyorsunuz. Biz bu prosedürü gerçekleştirirken sondaj kazılarında arazimizin bir köşesinde camla sergilediğimiz geç Bizans dönemine ait bir yapının giriş avlusu diye tahmin ettiğimiz bir yer bulduk. Daha sonra fark ettik ki burada yere döşenen taşlardan biri diğerlerinden farklıydı. İncelendiği zaman bir imparator mektubu olduğunu anladık. Bu, Roma dönemine ait bir yazıtın, bir yerden kesilip burada yer döşemesi kullanılması şeklinde olmuş" dedi.

SİDE'DE BULUNAN İLK İMPARATOR MEKTUBU

Bulunan eserin Side açısından çok önemli olduğunu kaydeden Haluk Şen, "İmparator Gallienus'un dönemin Side'sindeki ekonomik zorluklara destek olmak amacıyla bazı vergilerin alınmadığı, tahıl yardımı yapıldığından bahsedilen bir yazıt. Bu Side'de 1946/1947'den beri süren kazılarda çıkan ilk imparator mektubu olması açısından çok önemli bizim için. Değerli bir yazıt ama geç dönemlerde burada yer döşemesi olarak kullanılmış. Bu yazıtın orijinalini müzeye kaldırdık. Biz, turistlere göstermek amacıyla birebir kopyasını yaptık ve yerine koyduk" diye konuştu.

"SİDE DÜNYADA SAYILI YERLERDEN BİRİ OLUR"

Mektubun yazıldığı dönemde Side'de yaşayanların imparatorun mektubundan çok memnun oldukları için mektubu taş üzerine yazarak tarihe bırakmak istediklerini aktaran Haluk Şen, halen yıkılması gereken 200'e yakın parsel olduğunu ve bunların da yeni imar planına uygun bir şekilde yapılmalarının ardından Side'nin hem antik kentler hem de turizm açısından dünyada sayılı yerlerden biri olacağına inandığını anlattı.

"ÖNCE ŞAŞIRIYOR, ARDINDAN TEBRİK EDİYORLAR"

İnşaatın temel çalışmasında ortaya çıkan yaklaşık 1 metre derinlikte bulunan tarihi eserleri olduğu şekliyle bir cam koruganla muhafaza ettiklerini ve gelen turistlerin çok şaşırdığını aktaran Şen, bu çalışma dolayısıyla yetkililerden de çok sayıda tebrik aldıklarını söyledi. Haluk Şen, işyerlerini en son geçen günlerde Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Hüseyin Yayman'ın ziyaret ettiğini ve tarihi eserlerin korunarak bu şekilde muhafaza edilmesinden dolayı memnuniyetini belirttiğini kaydetti.

MEKTUBUN TÜRKÇESİ:

"Uğurlu olsun! 15 yıldır halk vekilliği yetkesine sahip, 7 kere konsül olmuş, İmparator Publius Licinnius Gallienus dindar ve mutlu Augustus, yüce başrahip, Germanicus Maximus (Almanların en yüce gazisi), Persicus Maximus (Perslerin en yüce gazisi), Side yöneticilerini, meclisini ve halkını selamlıyor. Ülkenizin kendi kendine yeterli olduğuna kesinlikle inandığım için bu kötü durumun ortaya çıkışıyla ilgili olarak ülke dışından bir yardıma ihtiyacınızın olabileceğini hiç düşünmedim. İhtiyacınızı karşılamaya yönelik bir çözüm buldum ve kentin kullanımı için gönderilen buğdayın vergi ödemelerinden muaf tutulmanızı emrettim. Çünkü eğer buğdayı dışarıdan makul fiyata temin ederseniz, bundan elde edeceğiniz kazanç size tahsis edilen ürününki kadar kısa sürede olmayacaktır. Eğer tüccarlarla uzlaşmaya varabilirseniz, tahıl taşıyan gemilerin karaya daha rahat yanaşacağına inanıyorum. Vergi ödemelerinden muaf olmanızın ve (kentinizin) güvenilir olmasını (olacağını) düşünüyorum"