İlk gelen işi alır

40 yıllık ihale yönetimi rafa kaldırıldı. Yurtdışına elektrik satış iznini en çok para veren değil ilk başvuran alacak

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde önceki gün yapılan elektrik dağıtımıyla ilgili görüşmelerde ilk etapta beş madde Genel Kururdan geçti. Ancak Meclis' te kabul edilen ikinci madde, akıllarda soru işareti bırakan ifadeler içeriyordu. Kanun Tasarısı'nın ikinci maddesinin (f) bendi, AKP milletvekilleri tarafından verilen bir değişiklik teklifiyle şu şekilde Meclis'ten geçirildi: "İthalat ve ihracatta enterkoneksiyon kapasite tahsisi TEİAŞ'a yapılan başvurulara göre, TEİAŞ tarafından yapılır. Yapılan ithalat ve ihracat sözleşmelerine göre, ilk başvuran ilk kapasiteyi kullanır prensibi uygulanarak, kapasite doldurulana kadar kapasite tahsisi yapılır."

Madde bu şekliyle büyük bir anlam ifade etmiyor. Ancak şu anda Türkiye'den yurtdışına elektrik satışı yapan kurumlara bakıldığında, sadece bir tek özel şirket olduğu dikkat çekiyor. Şirketin adı Karadeniz Toptan Elektrik Ticaret (Kartet) AŞ. Elektrik satişı yaptığı ülke ise Irak. "Irak'a Dostluk Enerjisi" kapsamında 2003 yılında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'ndan satış için lisans alan ve Irak Hükümeti'yle 2013 yılına kadar sözleşmesi bulunan Kartet, bu ülkeye geçen yıl 1.3 milyar kilowatsaat elektrik satişı yaptı. Bu yıl bu rakamın 1.7 milyar kilowatsaate çıkacağı öngörülüyor.

AB'ye aykırı
Yasada yapılan bu değişiklikle, Irak'a elektrik satışını sadece Kartet yapabiliyor. Üstelik, herhangi bir hat üzerinden elektrik satışının ihaleyle yapılmasının da önüne geçiliyor. Yani devlet, yıllardır süren ihale yönteminden vazgeçiyor. Yasanın eski haline göre, bu hat için EPDK tarafından onay verilmesi gerekiyordu. Düzenlemeyle EPDK'da olan yetki TElAŞ'a devrediliyor, "İhracat sözleşmelerine göre" ibaresi de konulunca, mevcut sözleşmesi bulunan tek şirket olan Kartet'in dışında başka bir şirket Irak pazarına giremiyor. Kartet'in, Irak Elektrik Bakanlığı ile yaptığı sözleşmeye göre, hem Irak'a elektrik satişı yapma hem de yeni iletim hattı kurma opsiyonu bulunuyor. Yasanın mevcut hali, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne sunduğu ulusal programın taahhütlerine de aykırı. AB'ye verilen taahhüde göre, elektrik iletim hatlarının ihracat veya ithalat yapmak isteyen firmalara ihale yoluyla ve belirli sürelerde verilmesi gerekiyor. Bu doğrultuda EPDK'nın hazırladığı ve TEİAŞ'a sunduğu kapak zarf ile ihale yapmasını ve en fazla bir yıllık kapasite tahsisi yapılmasını içeren bir yönetmelik bulunuyor. Kartet, bu yönetmeliğe karşı "kazanılmış hakkın yitirilmesi" gerekçesiyle dava açtı. Bu dava süreci devam ediyor.

Başkası giremiyor
Oysa Meclis'te kabul edilen yasa, "ilk başvuran ilk kapasiteyi kullanır" ifadesiyle hem süre açısından bir kısıtlama getirmiyor hem de aynı ülkeye aynı hat üzerinden satiş yapmak isteyen Kartet dışındaki diğer firmaların önünü kapatmış oluyor. Kabul edilen yasanın 2. maddesinin içinde bir başka dikkat çeken nokta ise özel sektörün iletim hatti kurması durumunda tamamını istediği süreyle kullanabilecek olması.

Yasa böyle çıktıysa şartları yerine getiren tek firmayız
Yeni düzenlemeyle avantaj sağlayan Kartet firması 1948 yılından bu yana faaliyet gösteren Karadeniz Holding'e ait. Firmanın başında Osman Karadeniz bulunuyor. Yönetim Kurulu Başkanı Osman Karadeniz'in kardeşi Nuri Doğan Karadeniz, Beyaz Enerji operasyonunda gözaltına alınmış ve tutuklu yargılanmıştı. Karadeniz, düzenlemenin mevcut şartlarda Kartet'e yarayacak olması üzerine VATAN'ın sorularını yanıtladı. Karadeniz, "Henüz inceleyemedik. Ama yasanın Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilen şekli aktardığınız gibiyse bu şartları yerine getiren tek firmanın biz olduğumuz doğrudur" dedi.

Diğer hatlar da var
Karadeniz, Türkiye'nin diğer komşularına ulaşan elektrik hatları da olduğunu, bu yasal düzenlemeyle başka şirketlerin de bu bölgelere elektrik satabileceklerini belirtti. Ancak yasanın "yapılan ithalat ve ihracat sözleşmelerine göre" ifadesini içermesi nedeniyle şu aşamada hiçbir özel sektör şirketinin başvuru yapma yeterliliği bulunmuyor. Karadeniz, Irak hükümeti ile 2013 yılına kadar elektrik satım sözleşmeleri bulunduğunu aktardı. "Yasa bu şekilde çıktıysa kesinlikle başvuruyu yaparız" diyen Karadeniz, Bulgaristan ve Yunanistan kapılarının da çok önemli olduğunu ifade etti.

İtirazımız rekabete değil
EPDK'nın hazırladığı yönetmeliğe itirazlarının rekabet yönünden olmadığını ifade eden Karadeniz, "EPDK, AB direktifleri doğrultusunda bir yönetmelik hazırladı. Ancak Türkiye'nin özellikle doğu bölgesindeki şartlarının böyle bir rekabetçiliği kaldırma şansı yok. Bizim önerimiz doğu ve bati olmak üzere iki ayrı bölgede değerlendirilmesiydi. itirazımız tamamen teknik itirazlardan oluşuyor" dedi. Beyaz Enerji operasyonu kapsamında kendisine yönelik suçlamalar nedeniyle hiçbir ceza almadığım da ifade eden Karadeniz, "Ancak buna rağmen yedi ay hapiste kaldım, iddianamede dahi para cezası isteniyordu. Buna rağmen hapiste kaldım" dedi. Karadeniz'in, dönemin TEAŞ Genel Müdürü Muzaffer Selvi ve yardımcısı Ünal Peker'e toplam 68 bin dolar rüşvet verdiği iddia edilmiş, Karadeniz ise borç verdiğini söylemişti.


www.vatanim.com.tr