İlk devrim şehidi gerçekte kim?

İlk devrim şehidini Kubilay olarak biliyorduk. Meğer öyle değilmiş. İzmir'de yerel bir gazete ezberleri bozdu.

İzmir'in Urla ilçesinde yayınlanan yerel bir gazete, Menemen ilçesinde Kubilay'ın şehit edilmesinden 10 ay önce ''Türk Dil Devrimini'' savunduğu için öldürülen Hakim İhsan Ziya Bey'in ''ilk devrim şehidi'' olduğunu iddia etti.

Atatürk tarafından başlatılan ''Vatandaş Türkçe Konuş'' kampanyasıyla ilgili olarak ilçedeki göçmen vatandaşları, Türk Ocağında, ''Burası Türk ocağı, vatandaş Türkçe konuş'' diye uyaran Urla Hakimi İhsan Ziya Bey'in, olaydan birkaç gece sonra 1930 yılının Şubat ayının ilk günlerinde, sopayla öldürülmesini sayfasına taşıyan haftalık Yarımada Demokrat Urla Gazetesi, Ziya Bey'in, 23 Aralık 1930 günü katledilen Kubilay'dan 10 ay önce 'devrim şehidi' unvanını aldığını savundu.

Gazete, iddiasına dayanak olarak o dönemde haftalık olarak yayınlanan ve halen aslı İzmir'deki Ahmet Piriştina Kent Müzesi'nde bulunan Hizmet Gazetesinde yer alan haberleri gösterdi.

Hizmet Gazetesinde, 12 Şubat 1930 tarihinde yayınlanan haberde, İhsan Ziya Bey'in, Urla'da hakimlik yaptığı sırada göçmen birkaç vatandaşı, Mustafa Kemal Atatürk'ün açtığı ''Vatandaş Türkçe Konuş'' kampanyasına uyulması yolunda uyardığı, bu uyarının öfkeyle karşılandığı belirtilerek, gece evine dönen Urla Hakiminin başına sopa ile vurulup öldürüldüğünün kaydedildiği izlendi.

Gazetede ayrıca, soruşturmayı yapan hakim ve savcının görevi suistimal nedeniyle tutuklanarak görevden alındıkları da yazıldı.

BABASI OLAYIN TANIĞI

Yarımada Demokrat Urla Gazetesi yazarlarından Algan Tümerk babası Hasan Tümerk'in de yakından tanık olduğu olayı anılarından ve ulaştığı bilgilerden şöyle anlattı: ''1930 yılının Şubat ayında Türk Ocağı, şimdiki Filiz Sokak'taymış. Göçmen birkaç arkadaş, Türk Ocağında Türkçe dışında bir dille sohbet ediyorlarmış. O dönemde Urla'da hakimlik yapan İhsan Ziya Bey yanlarından geçerken, (Burası Türk Ocağı, Türkçe konuşun) diye uyarıda bulunmuş.

Bu olay üzerine babam Hasan Tümerk ve arkadaşları, Hakim Bey'i yalnız bırakmamış ve 2-3 gece evine kadar refakat etmişlerdir. Ziya Bey'in ısrarı üzerine babam ve arkadaşları 2-3 gün sonra refakatçiliği bırakmışlar. İşte bunu bıraktıkları ilk gece, Hakim Bey şimdilerde ismi Erinç Sokak olan sokaktaki evine giderken, odunla başına vurulup öldürülmüştür.''

Katil zanlılarının ayak izlerinden 3 kişi olduklarının anlaşıldığını, bunlardan birinin ayak izlerinin büyüklüğü nedeniyle tespit edildiğini belirten Tümerk, olaydan 17 yıl sonra Urla'ya belediye başkanı olan babası Hasan Tümerk'in Ankara'da dönemin Bayındırlık Bakanı Şevket Adanır aracılığı ile Başbakan Hasan Saka ile görüşmesinde, Saka'nın ''Hakim katili Urla'dan mı?'' diye sorduğunu, anılarından aktardı.