İflas eden esnafların işsizlik sigortası yılbaşından itibaren zorunlu olacak

İflas eden esnaflar için işsizlik sigortası 2020 yılında zorunlu olarak başlıyor. Buna göre Esnaf Ahilik Sandığı kurulacak ve tüm Bağ-Kur’lular, kendi adına çalışanlar, şirket ortakları her ay prim ödeyerek, yılbaşından itibaren zorunlu olarak sigortalanacak.

Ödenecek prim tutarı yeni yılda belirlenecek asgari ücretle birlikte netleşecek. Gerekli şartları yerine getirenler 2023 yılından itibaren Sandıktan maaş almaya başlayacak.

İşte milyonlarca esnafı ilgilendiren Esnaf Ahilik Sandığı ile ilgili merak edilen sorular ve cevapları...

1) Esnaf Ahilik Sandığı uygulaması nasıl olacak?

Nasıl ki, işçi statüsünde SSK’lı olarak çalışanların işsiz kalması durumunda maaş almasına olanak sağlayan işsizlik sigortası fonu varsa, artık kendi adına Bağ-Kurlu olarak çalışanların da yararlanabileceği bir sistem getirildi ve adına da Esnaf Ahilik Sandığı dendi. 2017 yılında İşsizlik Sigortası Kanunu’nda yapılan değişiklikle Esnaf Ahilik Sandığı kurulmasına karar verildi. Uygulama 2018 yılında başlayacaktı ancak iki yıllığına, yani 2020 yılına ertelendi. Bu kapsamda 2020 Ocak başından itibaren Bağ-Kurlular, Esnaf Ahilik Sandığına belirli bir ödeme yaparak, üye olacaklar.

2) Uygulamanın amacı nedir?

Herhangi bir nedenden dolayı sıkıntıya düşen, işyerini kapatmak durumunda kalan, iflas eden esnafın uğrayacağı gelir kaybı Esnaf Ahilik Sandığı’nda oluşacak fondan karşılanacak.

3) Kimler, Sandığa üye olacak?

Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar Sandık kapsamında Esnaf Ahilik Sandığı sigortalısı olacak. Bir anlamda Bağ-Kurlular sigortalanacak. Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri de zorunlu olarak prim ödeyecek. Ancak jokey ve antrenörler, köy ve mahalle muhtarları, tarım alanında faaliyette bulunanlar ile isteğe bağlı sigortalılar kapsam dışında tutuldu.

4) Sandığa üye olmak zorunlu mu?

Esnaf Ahilik Sandığı sigortası zorunlu ve tüm esnaf ve sanatkarlar zorunlu olarak sisteme dahil edilecek.

5) Esnaftan ne kadarlık kesinti yapılacak?

Prime esas günlük kazancın yüzde 2’sini esnaf, Ahilik Sandığı için ödeyecek. Yüzde 1 oranında da devlet katkı yapacak. Ancak ödenecek günlük prim tutarı, prime esas günlük kazanç alt sınırının iki katı üzerinden hesaplanacak tutardan fazla olamayacak. Örnekle anlatayım: Bu yıl için asgari ücret brüt 2.558.40 lira. Eğer Ahilik Sandığı uygulaması bu yıl başlamış olsaydı esnaf, aylık 51.16 lira yatıracaktı. Eğer işinde sorun yaşadığında biraz daha yüksek oranda işsizlik maaşı almak istiyorsa en yüksek ödenecek tutar 102.3 lira (prime esas günlük kazanç alt sınırının iki katı). Özetle, Esnaf Ahilik Sandığı sigortası kapsamında Bağ-Kurlular bu yıl için 51.16 lira ile 102.3 lira arasında bir tutarı prim olarak ödeyebilecek.

6) Primler ne zaman kesilmeye başlayacak?

2020’nin Ocak ayından itibaren Ahilik Sandığı Sigortası için prim kesintisi yapılmaya başlayacak.

7) Prim kesinti tutarı belli mi?

2020 yılına ait asgari ücret netleştikten sonra Sandık için ödenecek primler de belirlenmiş olacak.

8) Sigorta sistemine esnaflar ne zaman dahil edilecek?

Halen faaliyette olan esnaflar asgari ücret netleşip de Esnaf Ahilik Sandığı için kesintiler başlar başlamaz sisteme girecek. Faaliyetine daha sonra başlayanlar ise başladıkları tarihten itibaren Sandığın sigortalısı olacak.

9) Prim kesintisini hangi kurum yapacak?

Esnaf Ahilik Sandığı primlerinin toplanmasında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) yetkili olacak. Diğer tüm hizmetleri de yine SGK yürütecek.

10) Sıkıntıya düşen ya da işyerini kapatmak zorunda kalan esnafa Sandıktan ne kadar ödeme yapılacak?

Son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama kazancın yüzde 40 oranında Sandıktan maaş alınabilecek. En yüksek alınabilecek maaş tutarı aylık asgari ücretin yüzde 80’ini –ki, bugünkü asgari ücretle 2.040 lira ediyor- geçemeyecek.

11) İşsizlik maaşından yararlanmak için belirli süreler var mı?

İşsizlik sigortası fonunda olduğu gibi Ahilik Sandığı’ndan da belirli şartları yerine getirenlere ödeme yapılacak. Buna göre; esnaf Ahilik Sandığı sigortalıları için sigortalılığın sona ermesinden önceki son 120 gün sürekli çalışmış olanlardan son 3 yıl içinde 600 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ödemiş olanlara 180 gün (6 ay) işsizlik maaş ödenecek. 900 gün faaliyetini sürdüren ve Sandığa prim ödemiş olanlar 240 gün (8 ay) maaş ödenecek. 1080 gün faaliyetini sürdüren ve Sandığa prim ödeyenler 300 gün (10 ay) maaş alabilecek.

12) Sigortalılık süresi bittiğinde Sandığa ödenen primler geri alınabilir mi?

Sigortalıdan kesilen primler ve devlet payı iade edilmeyecek.

13) Maaş alma hakkı ne zaman doğuyor?

Esnaf Ahilik Sandığı sigortalıları iflas istemiyle mahkemeye başvurur ya da iflasa gerek kalmadan işyerini kapatırsa 30 gün içinde İŞKUR’a başvurarak, maaş almaya hak kazanır. Tabi Sandığın prim ödeme koşullarını yerine getirmiş olması ve herhangi bir prim borcunun bulunmaması gerekiyor. Maaşlar her ayın 5’inde, sigortalının kendisine ödenecek.

14) Prim borcu olanlar da maaş alabilecek mi?

Esnaf Ahilik Sandığı sigortalılığı sona ermesinden önceki en fazla 90 günlük süreye ilişkin Sandığa borcu olanlar, ödenecek maaştan bu prim borcunun tahsil edilmesi halinde maaş alabilecek. Bunun dışında prim borcu olanlar Sandıktan maaş alamayacak.

15) Sandık sigortalısı maaş aldığı dönemde yeniden işe başlarsa ne olacak?

Sigortalı, Sandık ödeneğinden yararlanma süresini doldurmadan tekrar faaliyetine başlar ve sonradan yeniden faaliyetini durdurursa Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği süresini dolduruncaya kadar maaş hakkından yararlanmaya devam eder.

16) Sandıktan ilk maaşlar ne zaman ödenecek?

2020 başından itibaren prim ödenmeye başlanırsa ve tüm şartlar yerine getirilirse 2023 yılından itibaren işsiz kalan esnaf maaş alabilecek.

17) Maaş süresince esnafın sosyal güvenlik primleri ne olacak?

Sandıktan işsizlik maaşı alan esnafın sosyal güvenlik primleri yatırılacak, sağlık hizmeti de alabilecek.

18) Sandık ödeneklerinden vergi kesintisi yapılacak mı?

Sandık ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi olmayacak. Ayrıca sandık ödenekleri haciz de edilemeyecek.

19) Sandığa ödeme yapılmazsa ne olacak?

Uygulama zorunlu olduğundan tüm Bağ-Kurluların sigorta primi ödemesi zorunlu. Ödenmemesi durumunda ceza ve gecikme zammı uygulanacak.

20) Maaş ödemesi dışında Sandığın başka hizmetleri olacak mı?

İşsiz kalan esnafa maaş ve sosyal sigorta primi ödemesinin dışında Sandık, yeni iş bulma imkanı sunacak, aktif işgücü hizmetleri kapsamında kurs ve programlar verecek.