HSYK için tarihi adım atılıyor

Anayasa değişikliğiyle sivilleşme ve demokrasi artarken Umut Kitabevi’nin bombalanmasında yakalanan askerlerin askeri mahkemelerden tahliyesi gibi tartışmalı sonuçlar da ortadan kalkacak

12 Eylül’de referanduma sunalacak yeni anayasa paketinde antidemokratik uygulamalara son veren en önemli maddeler arasında, ağır cezalık suçlara karışan muvazzaf askerlere sivil mahkemede yargılanma yolu açılması ve vatandaşlara Anayasa Mahkemesi’ni bireysel başvuru hakkı tanınması bulunuyor.

Referandumdan ‘evet’ sonucu çıkarsa, Türkiye’de artık ölümlerin yaşandığı Şemdinli’de bir bombalama olayına karışan askeri personelin sivil mahkemede 36 yıl ceza alıp, askeri mahkemeden serbest kalmalası örneği yaşanmayacak. Siviller de savaş hali dışında askeri mahkemelerde yargılanmayacak.

ÜYELİK SÜRESİ 12 YILLA SINIRLI

Anayasa Mahkemesi üyeliğine yaş değil hizmet sınırı süresi getirilerek bir üyenin 20-30 yıl üyelik olanağı 12 yılla sınırlanacak. Daha önce mevcut anayasa, yasa, yönetmelik ve tüzüklerden ya da kamu kuruluşlarının uygulamalarından doğan mağduriyetini gidermek için önce Bölge İdare Mahkemesi’ne başvuran, yerel mahkeme ve Danıştay’ın başvuruyu haklı bulması halinde Anayasa Mahkemesi’ne gönderilen vatandaşlar artık, direkt Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açabilecek. Üniversiteye başörtüyle ile girilememesi, memuriyetten atılma gibi konularda kişiler AİHM yerine direk Anayasa Mahkemesi’ne başvurabilecekler.

MESLEKTEN İHRACA İTİRAZ YOLU

Düzenlemeyle, HSYK’nın halen 7 olan üye sayısı 22’e, yedek üye ise 12’ye çıkarılacak. Başkanı, Adalet Bakanı olacak. HSYK’nın üyeleri dört yıl için seçilecek. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilecek. Kurulun ‘’meslekten çıkarma’’ cezasına ilişkin kararlarına itiraz yolu getirilecek. Kurulun diğer kararlarına karşı yargıya başvurulamayacak. HSYK’nın mevcut asil ve yedek üyelerinin görevleri, seçildikleri sürenin sonuna kadar devam edecek.

Yarım asırlık yargı vesayeti bu değişiklikle sona erecek

• Anayasa Hukukçusu Doç. Dr. Yusuf Şevki Hakyemez: Yüksek yargıdaki değişikliklerle daha çoğulcu bir yapının amaçlandığı söylenebilir. Paketin geçmesi durumunda Türk demokrasisinde yaklaşık yarım asırdır gittikçe artan biçimde kendisini hissettiren yargı vesayeti gücünü kaybedecek.

• Yargıtay eski Savcısı Ahmet Gündel: Yüksek yargının Anayasanın öngördüğü hallerde etkin bir çalışma yapmasının önü açılmıştır. HSYK’da da önemli miktarda yerel mahkeme savcı ve yargıçlarının yer alması sağlanarak demokratik bir yapı oluşturulmuştur. 

Emekliliğe kadar üyelik artık yok

• Anayasa Hukukçusu Doç. Dr. Yusuf Şevki Hakyemez: HSYK’nın oluşumunda eskiye göre çoğulculuğa yaklaşılıyor. Kurulda yüksek yargının ağırlığı zayıflyacak. Kurulun kurumsal bağımsızlığına doğru önemli bir adım. Görev süresinin 12 yıl ile sınırlandırılması olumlu bir diğer yeniliktir.

• Emekli Askeri Hakim Faik Tarımcıoğlu: Askeri yargı sahası daralacak. Askerin asker aleyhine askeri mahalde işlediği suçlar askeri mahkemede yargılanabilecek. Değişen yasa sayesinde darbe yapmak isteyenler sivil mahkemede yargılanacak.

AİHM yerine Türkiye şansı

• Prof. Mustafa Kamalak: Devletin kamulaştırma kararları, memuriyetten atılma, başörtüsü ile okula gidebilme gibi anayasada temel insan hakları olarak kabul edilen haklar için tüm hukuk yolları bittikten, karar kesinleştikten sonra AİHM’e gidileceği yerde, AYM’ye başvurulacak.

• Yozgat Baro Başkanı Yusuf Başer: Sorunlar ülke mahkemelerinde çözülecek.

Asker-sivil karmaşası bitiyor

• Emekli Cumhuriyet Savcısı Reşat Petek: Anayasa değişikliğiyle birlikte asker kişiyle birlikte suç işleyen sivil kişi askeri mahkemede değil, sivil mahkemede yargılanacak. Sivillerin askeri mahkemede yargılanmasına en iyi örnek olarak Şemdinli’deki Umut Kitap Evi’nin bombalanması gösterilebilir. İki astsubay ile sivil kişinin nerede yargılanacağı sorun haline gelmiş, Yargıtay, Askeri Mahkeme’yi görevli bulmuş, Van Askeri Mahkemesi sivil kişiden ötürü dosyayı Hakkari Ağır Ceza’ya göndermişti. Yeni yasayla bu tip davalar sivil mahkemelerde görülecek.