Hezarfenden önce uçan Türk varmış

Bizans İstanbul'una dair pekçok bilinmeyen

Önder Kaya'nın, Türkiye Yazarlar Birliği Şehir Kitapları ödüllü kitabı “Konstantin'in Kutsanmış Şehri”nde, Bizans'a dair pekçok yanlış bilgi tashih ediliyor. Sunduğu görsel malzeme ile de dikkat çeken kitap, bu alandaki büyük boşluğu dolduruyor.

Ülkemizde genelde Bizans, özelde de Bizans İstanbul'u üzerine yapılan çalışmaların azlığı, kültür hayatımızdaki önemli boşluklardan biri. Önder Kaya imzalı Küre Yayınları arasından çıkan "" bu alandaki boşluğu büyük oranda dolduracak önemli bir çalışma. Türkiye Yazarlar Birliği Şehir Kitapları ödüllü kitapta, Bizans İstanbul'unun siyasi, sosyal ve kültürel hayatıyla ilgili kırk iki adet makale bulunuyor.

BİZANSLI, BİZANSLIYIM DEMEZDİ
Kitap, konuyla ilgili bazı yanlış bilinenleri tashih ederek başlıyor işe. Yazar, Bizanslıların aslında kendilerini hiçbir zaman bu adla anmadıklarını, devletlerinin asıl adının Roma olduğunu, Bizans adının çok sonraları bu devleti araştıran Batılı bilim adamlarınca, Doğu Roma İmparatorluğu'nu biraz da küçümsemek adına yakıştırıldığı gerçeğini okuyucuya hatırlatıyor. Yazar, okurun bir çok konudaki ezberini de bozuyor. Mesela İstanbul'da uçuş denemesi yapan ilk Türk'ün Hezarfen Ahmed Çelebi olduğu bilinir. Oysa daha Bizans döneminde bu teşebbüs, bir başka Türk tarafından gerçekleştirilmiş.

Bizans'la bir ittifak antlaşması yapmak için maiyetiyle beraber Konstantinapolis'e giden Selçuklu sultanı II. Kılıçarslan'ı Bizans İmparatoru bugünkü Sultanahmet Meydanında yapılan bir gösteriye davet eder. Bu sırada gösteriye renk katmak isteyen ve sultanın maiyetinden olan bir hizmetkâr, paraşüte benzeyen bir elbiseyle uçuş denemesi yapmak için meydandaki yüksek bir sütuna tırmanırak kendini boşluğa bırakır ve yere çakılır.

35 bin kişinin hayatını kaybettiği "Nika" isyanını, İstanbul'u IV. Haçlı seferinde yağmalatan Venedik dukası Dandalo'nun Ayasofya'da yattığını, Bizans İmparatorlarının korkulu rüyaları haline gelen, sürgün yerleri Kınalıada'yı, imparatoriçe ve patriklerin hapsedildiği Büyükada'yı, Bizans'ın en önemli devlet adamlarının gözlerine mil çekildiği Anemas zindanlarını ve Bizans İstanbul'una dair pekçok bilinmeyeni/yanlış bilineni, Önder Kaya'nın zengin bir görsel malzemeyle destekleyerek hazırladığı Konstantin'in Kutsanmış Şehri adlı kitapta bulacak ve çok şaşıracaksınız.


İstanbul'a Latinlerin ettiği
Önder Kaya'nın Konstantin'in Kutsanmış Şehri'nde yer verdiği en önemli olaylardan biri de IV. Haçlı seferi sırasında şehrin Latinler tarafından işgali. İşgalin halka yapılan zulümden sonra en dikkate değer yanı, başta Ayasofya olmak üzere dini yapılardan çalınan ve Hıristiyanlarca kutsal kabul edilen eşyaların kaçırılması. Hazreti İsa'nın kanının korunduğu kap, işkence gördüğü ve çivilendiği haç, bugün İtalya'da bulunan Barletta heykeli, Venedik'te bulunan Tetrark heykeli, yine Venedik'te bulunan Quadriga adlı dört at heykeli mekân değiştiren Bizans eserlerinden bazıları. Belçika kökenli olan beş Latin kral da 1204-1261 yılları arasında Konstantinopolis'i, belki de tarihinin en kötü idaresine maruz bırakmış. Latin krallar, iktidarları döneminde surların bazı kısımlarının onarımı dışında kente hiçbir katkıda bulunmamış. (Fatih Güldal)