Hayatını 'Çavuş Üzümü'ne adadı

Yazıköy'ünde oturan 88 yaşındaki Cafer Oel yöreye has olan çavuş üzümünü yaşatmak için 60 senedir çalışıyor.

Karabük'ün sofralık üzümleri ile meşhur Safranbolu ilçesine bağlı Yazıköy'ünde oturan 88 yaşındaki Cafer Oel yöreye has olan çavuş üzümünü yaşatmak için 60 senedir çalışıyor.

Oel, üzüm kalemlerini her yıl üreterek çevredeki köylere dağıtıyor. İlçe Tarım Müdürlüğü de üreticileri teşvik etmek için çeşitli etkinlikler düzenliyor.

Safranbolu ilçesinde bağcılık Roma dönemine kadar dayanıyor. İlçe ve çevresinde yapılan kazılarda 2- 3 tonluk küpler bulunurken, yine ilçede bir inşaat çalışmasında bulunan taş lahitte üzüm figürleri bulunması bu yörenin Roma döneminde önemli bağcılık merkezlerinden olduğunu gösteriyor.

İri taneli, ince kabuk ve sulu olması ve ağızda bıraktığı hoş tadı ile Türkiye'nin her yerinde sofralarda büyük rağbet gören çavuş üzümü neslinin yok olmaması için 88 yaşındaki Cafer Oel büyük çaba gösteriyor.
Sadece Safranbolu ve birkaç köyünde yetişen yöreye has çavuş üzümünün varlığını sürdürmesi için ürettiği üzüm kalemlerini çevre köylere veren Oel'in asıl mesleği ise marangozluk. Buna rağmen üzüm yetiştirme konusunda da hayli tecrübeli olan Cafer Oel, yörede 'Üzümcü Dede' olarak anılıyor.

Cafer Oel ilkokul mezunu olduğunu, amacının sofralık üzümünün kralı olan bu çavuş üzümünü yaşatmak olduğunu belirterek şöyle konuşuyor: "Bizim köyümüz eski Rum köyü. Köyümüzde Roma döneminden beri bağcılık yapılırmış. Ama zamanla köydeki vatandaşlarımız Demir Çelik fabrikasına çalışmaya gidince, bağcılık da yok olmaya başlamış. Ben 1952 yılında babama ait 5 dönümlük alanda köyümüzden aldığım bağ kalemlerini yetiştirmeye başladım. Eğer o gün 8- 9 tane kalan çavuş üzüm çubuklarını toprağa dikmeseydim, bugün belki de sadece yöremizde yetişen, tadı ve şekli özel bu üzüm çeşidi yok olacaktı. Ben Rumlardan kalma çavuş üzümünü yaşatmak için çaba sarf ediyorum."

60 SENEDİR ÜZÜMDEN ALDIĞI PARAYI YİNE ÜZÜME YATIRDI

Üzüm yetiştirmenin kendisi için bir tutku olduğunu söyleyen Oel, "Üzümden kazandığımı yine üzüme yatırdım. Şu anda 10 dönüm alanda bağcılık yapıyorum. Yüzde 50'sinde çavuş üzümü yetiştiriyorum. Geri kalan kısımda ise gardinal, alfoz, müşküle, inci, Beyrut hurması, Yalova beyazı ve İtalyan çeşitleri bulunuyor. Köyden giden Rumlar buraları görmeye geldiklerinde onlarla dostluk kurdum, atalarının da çavuş üzümü yetiştirdiklerini söylediler. Onlardan Yunanistan'da yetişen birinci kalite üzüm çubuğu istedim, onlar da bana Beyrut hurması cinsi üzüm çubuğu gönderdiler. Şimdi 5 senedir onu da yetiştiriyorum. Bağcılıktan kazandığım parayı yine bağcılık için harcıyorum." diye anlatıyor.

"ÜZÜM ŞEHİDİ OLACAĞIM"

Kendini üzüm yetiştiriciliğine adayan Cafer Oel bu gidişle üzüm şehidi olacağını belirterek, "2,5 sene önce köyde buzda ayağım kaydı, kalçamı kırdım. Ama yine pes etmedim. Koltuk değnekleri ile de olsa bağcılık yapmaya devam etmekteyim. Bağcılık ve çavuş üzümü yetiştirmek artık benim hayatım. Yazın ömrüm bağda geçer. Üzümleri yabani hayvanlardan korumak lazım. Geçen sene komşunun 3 dönümlük bağını yok ettiler. Ama şimdiki gençler maalesef bağcılıkla ilgilenmiyorlar. Ben yaşım ve sağlığım el verdiği sürece yapacağım.
Sağlığımı üzüme ve bağcılığa borçluyum. Çavuş üzümü yetiştirmek fedakarlık ister. Şimdiki gençler bağcılık yapmıyorlar, çünkü zora gelemiyorlar." diyor.

"ÇAVUŞ ÜZÜMÜ BAŞKA YERDE YETİŞMEZ"

Çavuş üzümünün sadece Safranbolu ilçesinde yetişmediğini belirten Oel, "Çavuş üzümü sadece Safranbolu ile Toprakcuma arasındaki boğazda kalan alanlarda yetişiyor. Buranın iklimi, rutubeti ve havasını seviyor. Bana bu konuda uzman olan Prof Dr. Hasan Çelik çok destek oldu. Ben buradan İskenderun'a çavuş üzümü çubukları gönderdim, orada yetişmedi. Mesela Karabük'ün bazı köylerinde bile yetişmiyor." diye belirtiyor.

İLÇE TARIM MÜDÜRLÜĞÜ TEŞVİK UYGULUYOR

Safranbolu ilçesinde bin 500 dekar alanda bağcılık yapıldığını belirten İlçe Tarım Müdürü Çetin Ayvalık, şu bilgileri veriyor: "Safranbolu çavuş üzümünün ilçe açısından ayrı bir önemi vardır. Üzümün çavuş ismi ile anılması konusunda yörede iki görüş var. Bunlardan birinci görüş; çavuş lakaplı veya rütbesindeki bir şahsın üzümü çevreye tanıtması, aşı kalemleri göndermesi nedeniyle, ikinci görüş ise ürünlerin en kalitelisi ve üst derecelerde olması 'Üzümlerin Çavuşu' anlamında çavuş denilmiştir. En kaliteli sofralık üzüm çeşitlerinin başında yer alır. Kendine has aroması, kabuğu ince, çekirdek sayısı az, çekirdek içi boş olduğundan yenilmesi kolaydır. İlçe Tarım Müdürlüğü olarak çavuş üzümünde yüzde 75'i İl Özel idare kaynaklarından sağlanarak teşvik uygulaması yapıyoruz. İlçeye bağlı Yazıköy başta olmak üzere Üçbölük, İncekaya, Çerçen, Yukarı Çiftlik ve Aşağı çiftlik köylerinde bin 500 dekarlık alanda bağcılık yapılmaktadır. Bu alanların 800 dekarlık alanında çavuş üzümü üretilmektedir. Bilinçli ve iyi bakım yapıldığı zaman 1 dekarlık alandan bir ton 500 kg üzüm elde edilmektedir."

HASADI EYLÜLDE

Üretilen üzümler genellikle yörede sofralık üzüm olarak tüketiliyor. İl dışına da hediye olarak gönderiliyor. Hasadı ise eylül ayı ortalarında yapılıyor.

Hava ve üretim şartları el verdiği zamanlar üreticileri teşvik etmek için eylül ayında en iyi üzüm yetiştirici yarışması düzenleniyor. Bu sene eylül ayında en iyi üzüm yetiştiricisi ve üzüm güzeli yarışması düzenlenmesi hedefleniyor.