Hayalet hastalık sinsice vuruyor

Tuhaf hastalığın adı Türkiye'de bilinmiyor, ama sincice ve hızlı bir şekilde yayılan hastalık çok can yakacak..

Yüzlerce kişinin kene ısırmasıyla bulaşan Lyme hastası olduğu, ancak birçoğunun hastalığını bilmediği belirtiliyor. Ixodes ricinus türü kenelerin isirmasi ile insana geçen Borrelia burgdorferi adlı bakterinin yol açtığı bir hastalık her geçen gün yayılıyor. İstanbul'da kenelerin dörtte biri bu türden oluşuyor.

Yaz mevsiminin gelmesiyle kene vakalarına karşı uzmanlar vatandaşları dikkatli olmaları konusunda uyarıyor. Türkiye’de 22 ilde görülen bu hastalık herkesi tehdit ediyor.

Baş ağrısı, yüksek ateş, halsizlik, eklem ve kemik ağrıları, yürümekte zorluk, vücutta çember şeklinde kızarıklık, yüz felci, göz sorunları, kalp rahatsızlıkları ve nörolojik problemler bu hastalığın belirtileri arasında..

Bu konuda Ziraat Yüksek Mühendisi Derya Ulaşoğlu önemli bilgiler verdi. Habertürk.com'dan Begüm Çelikkol sordu. Ulaşoğlu bu tuhaf ve açıklanması zor hastalıkla ilgili ilginç açıklamalar yaptı.

Lyme Hastalığı nedir?

Lyme hastalığı ülkemizde Ixodes ricinus cinsi kenelerinin taşıdığı bir bakteri olan ‘ Borrelia burgdorferi ’ bakterisinin neden olduğu bir hastalıktır.

İlk kez nerede fark edildi?

İlk kez 1975 yılına Amerika’nın Connecticut eyaletinde bulunan Lyme kasabasında çocuklarda  görülen eklem rahatsızlıklarından şüphelenildi. İlk kez burada fark edildiği için  hastalıkta bu kasabanın adını aldı.Şu anda Avrupa ülkelerinde de görülmektedir.

Bu yıl bu kasabayı ziyaret ettiğinizi söylediniz.

Evet, Nisan ayında ziyaret ettim. İlaçlama konusunda 16 günlük eğitim programıma Lyme kasabasını da aldım. Bu kasabaya gittiğimde, Lyme hastalığı konusunda araştırma yapmak istediğimi söylediğim herkes adeta seferber oldu.

Bu kasabada en çok ne dikkatinizi çekti?

Aslında Lyme hastalığı her yerde var. Amerika’da her yıl 20 000 kişi Lyme hastası oluyor. Hastalığın bu kasabanın ismini alması biraz haksızlık gibi geldi; çünkü insanların yaz sezonunda kumsala geldikleri bir tatil beldesi. Ben de çok beğendim.

Dinlediğiniz vakalarda ne dikkatinizi çekti?

Lyme teşhisi konulamadığı için kalp krizden bile ölümlerin yıllar önce olduğuna şaşırdım.Birde hiç belirti vermediği halde yıllık girilen check-up ‘ta bu hastalık etkeninin ortaya çıkmış vaka dinledim..Bu bilgileri kitaplarda bulmak zor.Ayrıca verdikleri bir Lyme broşüründe Mehmet Öz’ün açıklamaları ve resmini görünce şaşkınlığım daha çok arttı.Burada bir kişinin altı kez Lyme hastası olduğunu gördüm.Ama bu kişi riskli ormanlık alanda atı ile geziyordu.

Amerika’daki vaka sayısı nedir?

CDC (Amerikan Enfeksiyon Hastalıkları Merkezi )’den Joseph Piesman’a göre 1991-2007 yılları arasında vaka sayısı 255 binin üzerindedir. Yıllık artış ilk yıllarda 10 binin üzerindeyken 2007 yılında 26 bin civarında olduğu görülüyor.  

Ülkemizdeki gerçek hasta sayısı nedir?

Bu hastalık ilk kez 1990 yılında İstanbul ve Trabzon’dan  bildirilmiştir. Bugüne kadar olan vaka sayısının 10 bin üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Temel  Sağlık Hizmetleri Genel  Müdürü Seracettin Çom bildirilmesi zorunlu hastalıklar grubuna almalarına  rağmen bildirimlerin olmadığını söyledi. Buradan tüm branş doktorlara seslenmek gerekiyor. Hastalarda mutlaka Lyme Hastalığı değerlendirmesi yapılması, eğer teşhis konulduysa mutlaka Sağlık Bakanlığı’na bildirilmesi gerekiyor. Tüm çabaların Sağlık Bakanlığı’ndan  beklenmesi doğru değildir.  
       
Kimlerde Lyme olabiliyor?

İnsan dışında  hayvanlarda da (at, köpek, inek vs.) görülebiliyor.Bu kasabada hayvanlarına yaptırdıkları ELİSA testini de bana göstermeyi ihmal etmediler.  

Hastalık belirtileri  nedir?

Hastalarda belirtilerin bir veya birkaçı görülebilir. Baş ağrısı, yüksek ateş, halsizlik, eklem ve kemik ağrıları, yürümekte zorluk, vücutta çember şeklinde kızarıklık, yüz felci, göz sorunları, kalp rahatsızlıkları ve nörolojik problemlerdir. Her hastada mutlaka çember şeklinde kızarıklıkta görülmeyebilir. Sırf buna odaklanmamak gerekiyor. Yine nekroz oluşturan örümcek ısırığı ile de çember şeklinde kızarıklık karıştırılabilir. Amerika’da olduğu gibi bizde de İstanbul dahil nekroz (doku ölümü)  oluşturan zehirli örümcekler var.Bunu da dikkate almak gerekiyor.Üstelik kene kaynaklı kızarıklık ısırıldıktan bir ay sonrada ortaya çıkabilir.Kene ısırma vakası hatırlamıyorsak kırsal alana gidip gitmediğimiz de dikkate alınmalıdır.
 
Tedavisi var mı?

Erken teşhisin önemi hızlı tedavide çok fazladır. Antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır.
 
Kene vücutta nerelere yapışabilir?

Kene görünen bir noktadaysa sorun yok ama bu keneler kasık bölgesine ve göz içine de(göz kapağı altı) yapışabiliyor. Gözüne sinek kaçtı sanan biri arkadaşına “Sabah gözüme sinek kaçtı, kaşınıyor hala, çıkartır mısın?”  dediğinde bunun kene olduğunu görüyorlar.

Kene ısırdıktan sonra bakteriyi insanın alması için geçen süre nedir?

24-48 olduğu söyleniyor. Lyme hastalığına neden olan bakteride bu süre uzayabilir; ancak saat belirtmek yanlış olabilir. Bu bakteri kenenin midesinde bulunduğu için buradan  aktarım gerçekleşiyor. Doğal olarak süre uzayabilir.

Hangi bölgelerde risk var?

Trakya, Marmara ve Karadeniz bölgesi yoğunluğun çok olduğu bölgelerdir. İstanbul’daki dört keneden biri de ‘Ixodes  ricinus’tur. Bu kenelerin tümü bu hastalık etkenini taşımamaktadır. Bu oran bölgeden bölgeye, şehirden şehire değişmektedir.