Halden, kayıtdışı uyarısı geldi

Çiftçilerin ürünlerini, hale sokmadan pazarlayabilmesi için yapılan girişimler, büyük tartışmalara neden oldu. Uygulamanın kayıtdışı ekonomiye yol açacağı söylendi.

TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı Vahit Kirişçi, üreticinin ürününü değerlendirmesi, tüketicinin de ucuz sebze-meyve yiyebilmesi için en büyük görevin üretici birliklerine düştüğünü bildirdi. Kirişçi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın, ''üretici birliklerinin doğrudan perakendeciye ürün satabilmesine'' olanak tanımasının ardından başlayan ve kabzımalların tepkisine neden olan sorunun ''çözümlenemez'' olmadığını vurguladı. Türkiye'de, hayvansal ürünlerde olduğu gibi sebze-meyveyi de değerlendirecek sanayi tesislerinin yetersiz olduğunu, bu nedenle ürünün pazara aynı anda girmesinin arz-talep dengesizliğine yol açtığını vurgulayan Kirişçi, şunları söyledi: 'Taze olarak tüketilen ürünlerin tüketiciye ulaştığı zincir içerisinde tüketici aleyhine bir süreç var. Toplama masrafını karşılamayacak kadar ucuza satılan bir ürün, tüketicimize yüksek fiyatlarla ulaşabiliyor. Oysa, hallerimiz, seze-meyveyi belli bir süre depolamaya uygun teknik şartlara sahip olsa ürünler aynı anda pazara çıkıp fiyatı düşürmez.'' Kirişçi, bir başka sorunun ise sebze-meyveyi hammadde olarak değerlendirecek tesislerin bulunmaması olduğuna dikkat çekerek, ''Bu sorunların çözümünde en büyük görev üretici birliklerine düşüyor. Güçlerini birleştirip, her yıl binerce ton ürünün çöpe gitmesini önleyebilirler. Ancak, hükümetimiz, Üretici Birilikleri Yasası'nı çıkartarak önemli bir görevi yerine getirmesine rağmen bunun henüz işlerlik kazanmadığını görüyoruz'' dedi. -VERGİNİN ADI KONMALI- Adana Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Fethi Coşkuntuncel ise yaş sebze ve meyvenin hale girmemesinin kayıtdışı ekonomiye neden olacağını savundu. Coşkuntuncel, ürünün, tarladan tüketiciye laşıncaya kadar fiyatını birkaç katı artırmasının nedeninin, 1995 yılında çıkarılan Hal Yasası'ndaki eksiklerden kaynaklandığını öne sürerek, şunları kaydetti: ''Söz konusu yasada hangi üründen ne kadar vergi alınacağı konusunda netlik yok. Bu nedenle isteyen istediği ücreti alıyor. Toptancı Haller kalmalı, ancak burada alınan verginin adı konulmalı. Aksi takdirde ortaya çıkan karmaşadan ne üretici, ne tüketici ne de komisyoncu fayda görür.'' Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Cumali Doğru ise pahalı ürünün nedeninin hal vergileri ve aracı karı olduğunu savunarak, ''Mevcut durum tüketiciyi ve üreticiyi mutlu etmiyor, öyleyse ortada bir sorun var'' dedi. Doğru, toptancı hal tartışmasının kaynağına inmek gerektiğine işaret ederek, şunları söyledi: ''Biz üreticiler olarak, haller de kabzımallar da ortadan kalksın istemiyoruz. Tam tersine hallerin sayılarının artırılması gerektiğini düşünüyoruz. Böylece rekabet ortamı doğacaktır. Çünkü, büyük kentlerde sayıları bir ya da ikiyi geçmeyen toptancı halleri, belirli bir kasa sayısından sonra pazara ürün istemiyor. Üreticiler olarak bizim en büyük sorunumuz, toptancı hallerde çeşitli adlar altında alınan vergiler. Bu vergiler makul seviyeye getirilsin. Serbest piyasa koşulları kuralsızlık olarak algılanmasın, kar marjları belirlensin. Bazı sebze meyveler de müşterisi belirlenmişse toptancı hale girmeden doğrudan alıcıya ulaştırılabilsin.''