Güneydoğu Anadolu'da Organik Tarım Kümesi

GAP Organik Tarım Küme Projesi, T.C. Kalkınma Bakanlığı GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) teknik desteğiyle 2009-2018 yıllarında yürütüldü.

2011 yılında hazırlanan GAP Organik Tarım Küme Yol Haritasında bölgenin vizyonu “2023’te geniş ve verimli sulanabilir tarım alanları ile Türkiye’nin önde gelen organik tekstil ve gıda hammadde tedarikçisi, yenilikçi ve rekabetçi organik üretim cazibe merkezi olması” şeklinde belirlendi.

Son 10 yılda GAP Bölgesi’nde organik üretim miktarı %118 artış gösterdi ve üretim miktarı 70.000 tona çıktı.

Son 10 yılda GAP Bölgesi’nde organik tarım yapan çiftçi sayısı %8 artış göstererek 881’e çıktı.

GAP Bölgesi’nde organik tarım değer zinciri ile ilgili ürün işleme, paketleme, örgütlenme, satış ve pazarlama alanlarında bugüne kadar 42 pilot proje uygulandı. 2018 sonu itibari ile toplam 50 projenin uygulanması planlanmakta.

Türkiye’de ilk kez bölgedeki kalkınma ajansları ile işbirliği halinde GAP Organik Tarım Değer Zinciri Pilot Uygulamalar Mali Destek Programı uygulandı.

Pilot projelerin 33’ü GAP Bölgesi’nde Organik Tarım Değer Zinciri Pilot Uygulamalar Mali Destek Programı kapsamında İpekyolu Kalkınma Ajansı, Dicle Kalkınma Ajansı, Karacadağ Kalkınma Ajansı ve GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) teknik desteğiyle gerçekleştirildi.

Toplam 4.000 üyeli 8 Birlik/Kooperatifin kurulması ve kurumsallaşması desteklendi.

GAP Organik (GO), Eğil Organik, Kilizi, Ekorez gibi organik ürün markaları oluşturuldu ve tescil işlemleri desteklendi.

Türkiye’nin organik tarım alanında ilk bölgesel kurumsal yapısı GAP Organik Küme Derneği (GAP ORKÜDER) kuruldu.

Gaporganik web portalı oluşturuldu.

2012- 2017 yılları arasında 44 eğitim düzenlendi. 12’si yurtiçi, 5’i yurtdışı olmak üzere 17 fuara katılım sağlandı. Yurtiçi ve yurtdışı olmak üzere 6 teknik gezi düzenlendi. 2.800 kişinin organik tarım konusunda kapasitesinin geliştirilmesi sağlandı.

Küme, ESCA Küme Bronz Mükemmeliyet Etiketini aldı.

Diyarbakır Eğil/Ilgın köyünde yapılan sulama altyapısı ile 34 çiftçinin istihdamı desteklendi.

Bölgenin ilk organik zeytinyağı işleme tesisi Kilis’te kuruldu. Tesisin günlük üretim kapasitesi 160 ton.

350 üyeli Kilis Organik Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Birliği desteklendi. Kilis’te organik sertifikalı Antep fıstığı ve zeytin fidesi yetiştirme amaçlı seralar kuruldu.

Bölgedeki ilk organik badem işleme ve paketleme tesisi Adıyaman Besni’de kuruldu.

Adıyaman’da 19 arıcıya güneş enerji panelli gezici arıcı evi sağlandı. Yenilikçi yöntemlerle katma değeri artan organik arı ürünleri üretildi.Adıyaman, Şırnak ve Siirt’te 5.050 adet organik kovan dağıtıldı, 235 çiftçi istihdam edildi.

Bölgede organik sertifikalı tohumluk üreten ilk çoğaltma serası olan “Organik Tohumluk Üretim Merkezi” Diyarbakır’da kuruldu.

Bölgenin ilk organik tavuk yetiştirme ve organik tavuk yemi üretim tesisi Dicle Üniversitesi’nde kuruldu.

2.500 adet organik sertifikalı etlik tavuk üretildi.

Bölge’nin ilk organik pazarı Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi işbirliği ile kuruldu.

Sürdürülebilir Kalkınma İçin Organik Tarım Forumu gerçekleştirildi ve Şanlıurfa Deklarasyonu yayımlandı.

Bölgenin ilk Sürdürülebilir Kalkınma İçin Organik Tarım Yarışması gerçekleştirildi. 3 kategoride kadın üreticiler ödül aldı.

Bölgenin ilk Ölçeklendirilebilir ve Tekrarlanabilir Model Çalışması yapıldı.

GAP Organik Tarım Küme Projesi, T.C. Kalkınma Bakanlığı Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (GAP BKİ) tarafından, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) teknik desteğiyle 2009-2017 döneminde yürütülmektedir. Projenin 2018 ortasına kadar uzatılması ön görülmektedir.

Proje çerçevesinde hazırlanan Küme Yol Haritası, Değer Zinciri ve Küme Analizleri yapılarak bir yılı aşan saha çalışmaları sonucunda hazırlanmış olup, çalışmada tabandan tavana katılımcı bir yaklaşım izlenmiştir. Rapor, GAP Organik Tarım Kümesini harekete geçirecek stratejik yol haritasını sunmaktadır.

Analiz aşamasında, Bölgedeki 9 ilden ilgili kurum ve kuruluşların katkı ve katılımı ile 7 ilde11 adet çalışma toplantısı; tanıtım, bilgilendirme ve odak grup toplantıları düzenlenmiştir. Ayrıca organik tarım sektörü ile doğrudan veya dolaylı olarak Bölge’den 100’ü aşkın kurum/kuruluş ve kişi, bölge dışından ulusal ve uluslararası 50 kurum/kuruluş ve kişi ile görüşmeler yapılmıştır. Saha çalışmalarına Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne ek olarak Türkiye’nin diğer bölgeleri ve Avrupa’daki bazı ülkeler de dâhil edilmiştir.

Proje kapsamında organik tarım sektörüne ilişkin ilgili tüm paydaşların katkıları ile katılımcı bir süreç dahilinde 2011 yılında hazırlanan GAP Organik Tarım Küme Yol Haritası’nda, Bölge’nin “2023’te geniş ve verimli sulanabilir tarım alanları ile Türkiye’nin önde gelen organik tekstil ve gıda hammadde tedarikçisi, yenilikçi ve rekabetçi organik üretim cazibe merkezi olması”, ortak vizyon olarak belirlenmiş ve anılan vizyon paydaşlarca sahiplenilmiştir.