Gıdada fiyat yükselişinde gözler hal yasasında! Halciler 'Marketler kafalarına göre yapıyor' diyor

Enflasyon ve kurdaki dalgalanmalar geçtiğimiz yıldan beri gıda fiyatlarında hızla yükselişlere neden oldu. Marketlere fiyat yükseltilmesi konusunda soruşturmalar yapıldı. Ancak özellikle meyve ve sebzede işin önemli kısmı hal düzenlemesinde.

Hızla büyüyen zincir marketlerin, haller dışında üreticiden direkt alım yaptıklarını söyleyen Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan “Biz yüzde 50 kapasite ile çalışıyoruz. Marketler kafalarına göre fiyat belirliyor. Her kesimin içinde olduğu bir sistem kurulmalı” dedi.

Gıda fiyatlarındaki tartışmalar sürerken, sektörden maliyetlerdeki artışların nedenine yönelik açıklamalar geliyor. Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, zincir marketlerin fiyatlarının hızla büyüdüğünü ve piyasayı kontrol ettiğini belirterek, ürün fiyatlarının belirleneceği yerin haller olması gerektiğini söyledi.

Marketlerin hallerden ürün almak yerine direkt olarak üreticiden alım yaptıklarını söyleyen Tavşan “Belirlenen kıstaslara göre üretici birlikleri hallerde olmalı. Şu anda zincir marketler istediği gibi ürünü dışarıdan alarak halleri devre dışı bırakıyor, fiyat doğru oluşmuyor, kafalarına göre fiyat belirliyorlar. Bu sebeple hallere de çok mal gelmiyor, buralar yüzde 50 kapasiteyle çalışıyor. Biz hep söylüyoruz, bu sektörün kayıt altında olması için en doğru yer yine hallerdir. Hallerde işlemler son derece şeffaf, belediyelerin işletmesinde, giriş çıkışları zaten kontrol ediliyor. Buralarda kontrollü bir yapı var” dedi.

Maliyet 3,5 lirayı geçmez
İstanbul Ziraat Odası Başkanı Ömer Demir ise “Tarladan 9 liraya çıkan bir ürünün İstanbul haline girene kadarki tüm maliyetleri; bunların içine nakliye, depolama, KDV ve kasa bedeli dâhil, toplam 3,5 lirayı geçmez. Sürekli dillendirilen bir konu bu. 3,5 liranın üzerinde bir maliyeti olduğunu söyleyen yalan söyler. Resmen bu tür açıklamalarla piyasayı manipüle ediyorlar. En basitinden bir kamyonun İstanbul’a ürün taşımasının, ürünün fiyatına etkisi 50 kuruşun üstüne çıkmaz. Ürünler otomobil veya kamyonetle gelmiyor. Yüksek tonajlı tırlar ile geliyor. Dolayısıyla fiyatı da ona göre belirleniyor. Fiyatları tamamen market ve aradaki komisyoncular belirliyor. Dolayısıyla kârı marketler yapıyor” diye konuştu.

Direkt çiftçiden alıyorlar
Büyük marketlerin genelde üreticiden direkt ürün aldıklarını da dile getiren Demir şunları kaydetti: Orta ölçekli marketler hallerden ürün alır. Ancak büyük zincirler direkt olarak çifti ile çalışıyor. Bir lojistik şirketi kurmuş, depolama şirketi kurmuş, ambalajlama şirketi kurmuş. Her bir şirketten ayrı kâr marjı koyuyor. Çiftçinin zor durumda olduğunu da görüyor ve en düşük fiyattan teklif veriyor. Üretici başka satacak yeri olmadığı Buradaki büyük vurgunu görmemiz lazım.

Hal yasası gelmeli
Hal yasası ile fahiş fiyat uygulamasının son bulacağını da söyleyen Demir “Oluşturulacak bölgelerde fiyatlarla şeffaf şekilde belirlenecek. İşin bir ucunda üretici, bir ucunda halci bir ucunda ticaret bakanlığı olacak. Dolayısıyla kimin ne kadar kâr koyduğu açıkça görülecek. Fırsatçıların önüne geçilecek" ifadelerini kullandı.