Geri dönüştürelen şişeler normal şişeden de tehlikeli çıktı: Zehirli kokteyl içiyoruz

Dünyadaki atıkları azaltmak amacıyla geri dönüştürülen şişeler bu sefer de insan sağlığına zarar veriyor. Uzmanlar "Tüm bunlara plastiğin kendi kimyasallarını eklediğinizde ortaya zehirli bir kokteyl çıkıyor." diye uyarıyor.

İngiltere’de yapılan yeni bir araştırmaya göre, geri dönüşüme girmiş plastik şişeler normal şişelerden daha fazla kimyasal içeriyor! Uzmanlar uyarıyor; "Çevreci diye gerçekleştirilen geri dönüşüm zehir transferi yapıyor.." Peki ne yapmalı? Tüm detaylar haberimizde...

İlk olarak 1860 yılında mühendis Alexsander Parkes tarafından keşfedilen Plastik, bugün dünyada yılda 80 milyon ton kullanılıyor. İçerdiği belli kimyasallar nedeniyle sağlığımızı da tehdit eden plastik, buna rağmen günlük yaşantımızın önemli bir parçası.

Mutfak eşyalarından gıda ambalajlarına, beyaz eşyadan deodorant ve diş macunlarına hatta içtiğimiz suya kadar her üründe plastiğe rastlıyoruz. 

Ayrıca çalışmalar, gündelik yaşamda kullandığımız tüm plastik malzemelerin yaklaşık yüzde 50'sinin tek kullanımlık malzemelerden oluştuğunun altını çiziyor. Çöpe atıldığında çürümüyorlar, paslanmıyorlar, çözünme ve bozulmaya uğramıyorlar. Suyu ve toprağı kirletmesinin yanında yıllarca doğada birikiyorlar.

Bu nedenle plastiklerin geri dönüştürülmesi oldukça önemli… Özellikle plastik su şişeleri, naylon poşetler, gıda kutuları, şampuan ve diğer kozmetik şişeler gibi binlerce plastik geri dönüşüme sokuluyor.

Dönüşüm süreci de şu şekilde gerçekleşiyor; atık plastikler ilk önce cinsine göre ayrılıyor, sonrasında işlenmeye hazır hale gelmesi için yıkama havuzlarında temizleniyor. Daha sonra granül hale getirilip yeniden üretim aşamasına geçiliyor ve yeni ürün olarak dolaşıma sokuluyor.

Fakat Londra Brunel Üniversitesi’nde yapılan yeni bir araştırma, bilim dünyasında şaşkınlık yaratmış durumda…

Geri dönüştürülen plastik şişelerde 150 adet kimyasal bulundu
Plastik şişelerdeki kimyasal bulaşmanın incelendiği 91 çalışmayı gözden geçiren Brunel Üniversitesi’ndeki bilim insanları, geri dönüşüme girmiş plastik şişelerin, normal şişelerden daha fazla kimyasal içerdiğini ortaya çıkardı.

Çalışmada plastik şişelerden içeceklere sızan 150 adet kimyasal bulundu ve bunlardan 18’inin ise yönetmelikleri aşan seviyelerde olduğunun altı çizildi.

Çalışmayı yöneten öğretim görevlisi Dr. Eleni Iacovidou, “Ortaya çıkan kimyasalların, üretim sırasında kullanılan katkı maddeleri ve plastik üretimi sırasındaki ‘bozulma’ gibi çeşitli kaynaklardan gelebileceğini gördük. Bu durum, bir plastik şişenin Yaşam döngüsü boyunca gerçekleşebilir. Bu da çok korkutucu…” ifadelerini kullandı.

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğum Çukurova Üniversitesi’nde plastik kirliliği ve etkileri üzerine çalışmaları olan Doç. Dr. Sedat Gündoğdu şu bilgileri paylaştı:

“Plastikler geri dönüşüm sürecine girdiklerinde örneğin, içerisinde çamaşır deterjanı olan ve malzemesi plastik şişe olan bir ambalaj, içerisinde meyve suyu olan ve malzemesi plastik şişe olan malzeme ile yıkanarak dönüşüme giriyor. Böylelikle iki plastikten gelen kimyasallar birbirleriyle karışıyor.”

Tek risk kimyasallar da değil! Dönüşüm aşamasında mikroplastik riski de var. Geri dönüşüm malzemenin kalitesini düşürdüğü için en ufak bir mekanik etkide çok sayıda mikro ve nanoplastik, içecek ya da yiyeceğe karışabiliyor.

Tehlikeli kimyasallar içecek ve yiyeceğe sızıyor zehirli bir kokteyl ortaya çıkıyor
Ayrıca Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, “Tekrar plastik şişe ürettiğinizde o kimyasallar, dönüştürülen plastik şişenin içerisine konulan içeceğe sızıyor” dedi ve denetlenme konusunda sorunlar olduğunu ekledi:

Çalışmayı yürüten Dr. Eleni Iacovidou de hemen hemen bu görüşe dikkat çekiyor. Dr. Iacovidou "Araştırmamız, plastik içecek şişeleri gibi yüksek oranda geri dönüştürülebilir ürünlerin, kötü tasarlandıklarında geri dönüşüm için yetersiz kalabileceğini ortaya koyuyor. Bu da geri dönüşüm için tasarım ilkelerinin daha fazla benimsenmesi, atıklardaki ayrıştırma ve iyileştirmelerin daha dikkatli ve özenli yapılması gerektiğini gösteriyor” ifadelerini kullandı.

Hormon bozucu kimyasallar çıktı
“Geri dönüşümü tekrar gözden geçirmek gelecek nesiller açısından artık zorunluluk”

Araştırmada geri dönüşüm sonrasında plastik şişelerden içecek ya da yiyeceklere sızan 150 adet kimyasal maddeden bahsediliyor. Bu noktada da akla gelen soru şu; Bu kimyasal maddeler neler ve insan sağlığına ne gibi zararları olabilir?

Doç. Dr. Sedat Gündoğdu “'Hormon bozucu kimyasallar' adlı bir kimyasal grubu mevcut. Bahsedilen kimyasalların çoğunluğu da bu sınıfa giren kimyasallar” dedi ve şu önemli bilgileri paylaştı:

- Hormon bozucular dışında çeşitli ağır metaller içeren kimyasallar da söz konusu. Özellikle bazı metalleri güçlendirmek için onlara katılan ‘antimon’ ve plastiği sertleştirmek için kullanılan BPA maddesi geri dönüştürülmüş plastik şişelerde oldukça yaygın olarak tespit edilmiş.