EYT’nin Türk İş Yaşamına Etkileri
Ayrıntıları henüz belli olmasa da Türk sosyal güvenlik rejiminde önemli düzenlemeler yapacak “erken emeklilik” yasasının Aralık ayında Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine gelmesi ve 2023 yılının ilk aylarında yasalaşması bekleniyor. Yaklaşık 5 milyon yakın çalışanı etkilemesi olası yeni erken emeklilik yasasının 2023 yılında firmalara önemli mali yükler ve özellikle İnsan Kaynakları birimlerine önemli ölçüde iş yükü getirmesi olası.
Ayrıntıları henüz belli olmasa da Türk sosyal güvenlik rejiminde önemli düzenlemeler yapacak “erken emeklilik” yasasının Aralık ayında Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine gelmesi ve 2023 yılının ilk aylarında yasalaşması bekleniyor.
Hükümet yetkililerinin emeklilik yasasının çıkacağına dair kesin olarak açıklamalarının yanında Meclis’te bulunan tüm partilerin de bu yasayı desteklediklerinin altını çizmek gerekiyor.
Yani ok yaydan çıktı, EYT artık kaçınılmaz!
Eski Çalışma Bakanı Jülide Sarıeroğlu’nun ağzından kaçırdığı ayrıntılara bakılırsa 4,5 milyon EYT’linin tamamı yararlanabilecek yeni düzenlemeden… Aşama aşama da olsa tüm EYT’lilerin yararlanması hedefleniyor…
Getirilecek düzenlemenin ayrıntıları henüz belli olmasa da kapsama göre 1 milyon ile 4,5 milyon arasındaki kişinin emekli olabilmesi mümkün olabilecek. Türkiye’de hali hazırda 13,5 milyon emekli olduğu göz önüne alınırsa emekli sayısında belirgin bir artış yaşanması mümkün.
8 Eylül 1999 öncesinde çalışmaya başlayan sigortalılar için emeklilik yaşını düşüren düzenlemenin şirketler ve işletmeler açısından önemli sonuçları olacak. Yeni emeklilik düzenlemesinin özellikle insan kaynakları birimleri ve finans birimleri açısından önemli sonuçları olması bekleniyor. Bu sonuçları şöyle sıralamak mümkün:
- Yeni yasa işyerlerinde çok geniş bir emeklilik dolayısıyla işten ayrılma furyasına neden olacak. Türk İş Hukukuna göre emeklilik dolayısıyla işten ayrılan işçiler kıdem tazminatı alabileceklerinden Türk işverenlerin 2023 yılının ilk yarısında milyarlarca lira kıdem tazminatı ödemek zorunda kalması bekleniyor.
- Memur maaş katsayısına oranlı olarak artan kıdem tazminatı tavanı halen yaklaşık 15 bin TL iken, Ocak ayında 23-25 bin bandına, Temmuz 2023’te ise 33-35 bin bandına ulaşması bekleniyor. Bu nedenle kıdem tazminatı ödemelerinde geç kalmak işverenlere maliyetli olacak.
- Kurumsal firmaların tamamı finansal tablolarında kıdem tazminatı karşılığı ayırmış olsa da küçük ve orta büyüklükteki işletmeler için ciddi bir beklenmeyen yük oluşturuyor.
- Birçok kişi emekli olup sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışmaya devam edecek. Sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar 5 Puanlık Prim Teşviki dahil hiçbir teşvikten yararlanamıyor. Bu nedenle yeni yasa sonrasında işyerlerinde emekli olan çalışan oranı kadar prim teşviki yararlanma tutarı azalacak. İşverenlerin total işçilik maliyetleri artacak.
- Yeni yasadan yararlanarak emekli olanların bir kısmı emekli maaşını alıp çalışmamayı tercih edecek. Bu ise, şirketlerin önemli ölçüde yetişmiş insan kaynağını kaybetmesi demek. Yetişmiş insan kaynağını bulmanın bu kadar zor olduğu dönemde şirketlerde önemli ölçüde yetenek kaybı gerçekleşecek.
- Yeni yasa kapsamında emekli olacak olanlardan bir kısmı da “Büyük İstifa Dalgası”na katılacak. Yani daha yüksek maaşla başka bir işyerine transfer olacak. Başka bir ifade ile, işyerinin rakibine yüksek ücretle transfer olmayı tercih edecek.
- Emekli olanlar nedeniyle işyerlerinde bir anda yaşanacak yüzde 10-20 arasındaki bir yetişmiş eleman kaybı personel içerisinde yeni kariyer imkanlarını ortaya çıkartacak. Şirket içi transfer, terfi ve ödüllendirme mekanizmalarının yeniden örgütlenmesi ve çalıştırılması gerekecek.
- 2023 yılının Ocak ayında asgari ücrete yapılması beklenen yüksek artış nedeniyle işverenlerin şimdiden kritik pozisyonlarda çalışan personellerini tutmak için maaş ve özlük hakları düzenlemeleri yapmaları önem kazanacak.
Özetle, yaklaşık 5 milyon yakın çalışanı etkilemesi olası yeni erken emeklilik yasasının 2023 yılında firmalara önemli mali yükler ve özellikle İnsan Kaynakları birimlerine önemli ölçüde iş yükü getirmesi olası.
İnsan Kaynakları birimlerinin bir yandan işten çıkış, kıdem tazminatı ödemesi, yasal hesaplamaların yapılması ve ödenmesi gibi iş yükü artarken öte yandan yetenek planlaması anlamında yeni adımlar atması zorunlu olacak.
Özellikle işletmeler, şirketler ve fabrikalarda kritik noktalarda çalışanların yedeklenmesi, emekli olanların yerine gelecek yeteneklerin bulunarak önceden istihdam edilmesi, iş görüşmeleri yaparak personel kaybının kontrol altına alınması için üç-dört aylık bir fırsat penceresi bulunuyor.
Bu fırsat penceresini kullanmayan İnsan Kaynakları birimleri 2023 yılında oldukça yoğun bir iş yükü altında kalacak.
Yazarın tüm yazıları için: