Evrenin sırrı yeraltında çözülecek

Dünyanın en büyük laboratuvarlarından CERN’de parçacık çarpıştırıcının montajına başlandı. Yerin 150 metre altındaki tünelde, evrenin oluşumu aydınlatılacak.

Dünyanın en büyük parçacık çarpıştırıcısının montajı 2007’de tamamlanacak. Bir metro treninin sığacağı genişlikte 27 kilometre uzunluğundaki tünelin içine, 5 bin mıknatıs teker teker yerleştirilecek. Tünelde, protonlar ışık hızına yaklaştırılarak çarpıştırılıyor ve daha küçük parçalara ayrılmaları sağlanıyor. Açığa çıkan küçük parçacıklar üzerinde ise, evrenin oluşumu araştırılıyor. PROTONLAR BİRBİRLERİNE GİRECEK Boyu 15 metre, ağırlığı da 38 ton olan mıknatıslar, Fransa-İsviçre sınırının 150 metre altındaki parçacık hızlandırıcı ünitesine dev vinçler yardımıyla indiriliyor. Mıknatıslar önce aşağı indiriliyor, sonra da tünele taşınıyor. Daha sonra mıknatıslar, yerin altındaki tünele taşınıyor. Tünele ağırlığı 38 tona kadar çıkan daha yüzlerce irili ufaklı mıknatıs yerleştirilecek. Parçacık çarpıştırıcı bitirildiğinde, protonları zıt yönlere hızlandıran iki paralel tüpten oluşacak. HAVA SICAKLIĞI: MUTLAK SIFIR Mıknatıslar, deney zamanı -271 dereceye kadar soğutulacak. Teorik olarak mutlak sıfıra en yakın söz konusu derecede, bilim insanları protonları daha kolay kontrol altında tutabiliyor. Protonlar, önceki deneylerde kullanılan elektronların 2 bin katı daha ağır; bu nedenle de ışık hızına yaklaşan parçacıkların kontrolü büyük önem taşıyor. Mıknatıslar, süper akışkan helyumla soğutuluyor. EVRENİN ‘TANRISAL SANİYESİ’NE DÖNÜŞ Parçacık çarpıştırıcı Large Hydron Collider, Big Bang patlamasının, saniyenden de kısa bir süre içinde ortaya çıkan fiziksel koşulları yeniden yaratacak. Bilim insanları böylece fiziğin başlangıcına, maddenin ilk kez kütle kazandığı ana gitmeyi ve maddenin neden ve nasıl kütle sahibi olduğu sorusunu yanıtlamayı hedefliyor. Araştırmacılar bu şekilde, yeni boyutlar keşfetmeyi ve minik karadelik modelleri yaratmayı planlıyor. DÜNYANIN EN BÜYÜĞÜ Dünyanın en büyük parçacık çarpıştırıcısının montajında ortaya çıkan teknik sorunlardan dolayı 6 aylık bir gecikme söz konusu. Mıknatısların teker teker yerleştirilmesi ve tünelin çalışmaya hazır hale gelmesi 2007’nin sonunu bulacak. Çarpıştırıcı ünitesinin maliyeti 1.8 milyar dolar olarak açıklandı. Dünyada buna benzer bir diğer parçacık çarpıştırma laboratuvarı da Chicago’daki Fermilab. Ancak mıknatısların montajı tamamlandığında CERN dünyanın en güçlü laboratuvarı olacak. YILLIK GİDERİ 800 MİLYON DOLAR ABD Kongresi’nin Teksas’ta yapılması planlanan ‘Superconducting Super Collider’ projesini iptal etmesiyle, CERN bilim dünyasının en önemli parçacık çarpıştırıcı merkezi konumuna geldi. İsviçre’deki CERN merkezinde 80 ülkeden 6 bin 500 bilim adamı tek çatı altında çalışıyor. AB üyeleri, ABD ve Japonya gibi önemli üyeler, yıllık bütçesi 800 milyon dolar olan merkeze finansal destek veriyor. Kaynak: NTV