Engelliler için konuşan eldiven yaptılar

ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği mezunu Elif Saygı Bavunoğlu ile Ege Üniversitesi Matematik Bilgisayar Bölümü'nde doktorasını yapan eşi Harun Bavunoğlu'nun İzmir Teknoloji Geliştirme Bölgesi'nde kurduğu teknoloji şirketi Turtela, dünya genelinde ses getirecek bir teknoloji geliştirdi.  

Savunma sanayisinde yürüttükleri projelerin ardından "giyilebilir teknolojilere" ilgi duymaya başlayan çiftin geliştirdiği prototip, ODTÜ Teknokent'in düzenlediği "Yeni Fikirler Yeni İşler" yarışmasında finale kaldı. 

"Konuşan eller" başlıklı projeyi hayata geçirmek üzere İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü kampüsü içinde oluşturulan İzmir Teknoloji Geliştirme Bölgesi'nde şirket kurarak faaliyete başlayan çift, projeye destek vermesi için TÜBİTAK'a başvurdu.

Turtela Yönetim Kurulu Başkanı Elif Saygı Bavunoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, uzun süredir savunma sanayisine yönelik teknolojiler geliştirdiklerini, bir süredir giyilebilir teknolojiler üzerinde çalıştıklarını ancak "insanları öldürmeyi amaçlayan değil daha iyi bir yaşam sürmelerine yardımcı olan teknolojilere yönelme" isteğinden hareketle bu projeye başladıklarını ifade etti. 

Türkiye'de kayıtlı 198 bin işitme engellinin bulunduğunu ancak bu sayının gerçekte 500 bini geçtiğinin tahmin edildiğini ifade eden Bavunoğlu, bu insanların iletişim ihtiyaçlarını işaret diliyle karşılamaya çalıştığını ifade etti.

Türk Dil Kurumu İşaret Dili Sözlüğü'nün 2012 yılında yazıldığını, ülkede henüz ortak bir işaret dili oluşamadığını ifade eden Bavunoğlu, şu bilgileri verdi:

"Teknolojinin gelişmesinden engelli vatandaşların da istifade edebilmesi amacıyla bir prototip hazırladık. Türkçe işaret dilinin sese çevrilmesi amacıyla kullanmak üzere bir eldiven geliştirdik. Bu eldiven, elin üzerinde yer alan sensörler sayesinde el ve parmak hareketlerini algılayabiliyor. Bu hareketleri işleyerek 'işaret dilinde buna karşılık gelen hareketleri' sese çeviriyoruz. Böylece işitme engelli bir insan, işaret diliyle konuşurken aynı anda sesli olarak bunu ifade etme şansı bulmuş oluyor. 

Eldivenlerin içinde bizim geliştirdiğimiz yapay zeka algoritmaları var. Biz her harekete bir karşılık vererek bunu cihazın öğrenmesini sağlıyoruz. Şu an için tek eldivenlik prototiple 15 işareti sese çevirebiliyoruz.

Proje halen TÜBİTAK tarafından değerlendiriliyor. İlk aşamalar olumlu geçti. Destek sağlanırsa bir ay sonra projeye başlamayı umuyoruz. İlk 12 ayda hareket algılayan eldivenler üreteceğiz. Bu eldivenler elin büyük kısmını açıkta bırakacak ve bilgisayardan bağımsız çalışacak bir tasarımda olacak. İkinci aşamada 10 aylık bir sürede bu eldivenlere Türk işaret dilini algılama ve sese çevirme yeteneğini ekleyeceğiz. Üretilebilir bir ürünün çıkması için önümüzde 22 aylık süre var."

İŞARET DİLİNİ DE ÖĞRETECEK

Proje tamamlandığında Türk işaret dili sözlüğünde yer alan bin 986 kelimeye ek olarak yöresel ifadeleri de eldivene yükleyeceklerini kaydeden Bavunoğlu, eldivenin kol üzerinde bantlı bölümünde bir ekran olacağını, bu ekrana yüklenen işaret dili eğitim modülü sayesinde hangi kelimenin hangi işaretle anlatıldığının kısa sürede öğrenilebileceğini ifade etti.

Türkçe işaret dilinin gramer yapısının çok zayıf olduğunu, kelimelerin halen mastar ekiyle kullanıldığını anlatan Bavunoğlu, bu konuda farklı Türk firmalarının yaptığı yazılımlardan da yararlanarak konuşma diliyle, gerçeğe en yakın şekilde cümleler kurulacağını ifade etti.

Bavunoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Örneğin mevcut işaret dilinde 'Ben Ankara Dün Gelmek' şeklindeki ifadeyi biz geliştireceğimiz eldivenle 'Ben dün Ankara'dan geldim' şeklinde konuşma cümlesine en uygun şekilde aktarabileceğiz. Eldiven sayesinde işitme ve konuşma engeli bulunan insanların gündelik hayatta yaşadığı tüm iletişim problemlerini gidermiş olacağız.

Ticari prototipi geliştirme sonrası üretim yatırımına geçeceğiz. Hayalimiz bu eldivenin SGK kapsamında engellilere dağıtılması. Bu olmazsa halen çeşitli kurumlar engellilerin hayatını kolaylaştırmak için kullanılan cihazları alıp dağıtımını yapabiliyor. Bu fırsatları değerlendirip mümkün olduğunca ücretsiz ya da çok düşük ücretlerle ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması için çalışacağız." 

Hareketi sese çeviren bu teknolojinin savunma, eğlence, reklamcılık ve sinema sektörlerinde kullanım alanı bulabileceğini, makinelerle insanlar arasında iletişim kurma konusunda kullanılabileceğini kaydeden Bavunoğlu, önceliklerinin engelilere yönelik ürün olduğunu, daha sonra farklı sektörler için ürün geliştirebileceklerini dile getirdi.

Dünyada benzeri teknoloji geliştirmek üzere çalışma yapan bir kaç grubun bulunduğunu ancak henüz prototip aşamasına gelen bir ürün olduğunu duymadıklarını anlatan Bavunoğlu, Türkçe işaret dilinin ardından İngilizce ve diğer dünya dillerini de eldivene yükleyebileceklerini söyledi.