Efsane trende yaşanan tuhaflıklar

Orient Express ile tarihte yolculuğa çıktınız mı? Bir döneme damgasını vurmuş gizemli trende neler olmamış ki?

Fransızların Türkiye'ye tepeden bakması yeni bir hadise değil. Sarkozy'nin Cumhurbaşkanı Gül'ü sakızla çiğnemesine yadırgamamak gerek. Meşhur Orient Express'inde 76 yıl önce aynısı olmasa da bu tavrın değişik versiyonuna tanıklık etmiştik..

Osmanlı'nın son dönemi ve Cumhuriyetin ilk yıllarında boy gösteren bu tren, eğlence ve macera arayan doğuyu merak eden Avrupalı zenginlerin favori ulaşım aracıydı..

NTV Tarih dergisi efsane trenin dosyasını açtı.. Popüler tarih sevenler için bulunmaz bir haber niteliği taşıyor.

Seyahat eden ünlülerden tutun da yaşanan ilginç olaylar bu gizemli trende karşımıza çıkıyor. 

1869’da İstanbul’da Belçika konsolosu olan Maurice de Hirsch Balkanları katederek İstanbul’a ulaşacak ilk demiryolu projesinin imtiyazını kapar.

Belçika Liegeli Georges Nagelmackers ise önce 1870’de Compagnie des Wagons-Lits’yi kurar, ardından da yolcularını Paris’ten alıp Orta Avrupa Başkentleri üzerinden pasaport kontrolünden geçmeden İstanbul’a ulaştıracak Orient Express hattını yaratmayı başarır.

Bazıları bunun Maastricht ve Amsterdam anlaşmalarından çok daha önce Avrupa Federasyonu’na atılan bir adım olarak görürler. Yolculuk 1885’te başlar, 1885 yılında demiryollarındaki gedikler kapanarak özlenen güzergah gerçekleşir.

Orient Experss katarı çağında duyulmamış bir lükse sahip raylar üzerinde giden bir saraydır. Süper zenginlerin ve iflas etmemiş soyluların para harcayarak birbirine nispet yapmalarına en elverişli yer sayılır. Günde birkaç kere kıyafet değiştirmek akşam yemeğine kesinlikle gala kıyafetiyle katılmak adab-ı muaşeretin icaplarındandır.

16 Mart 1942 tarihinde Hitler Almanyası Orient Express’in tüm ağlarına el koyar. Savaş bittiğinde şirketin 189 vagonu kaybolmuş, 200 tanesi ağır hasar görmüş, 60 tanesi hurdaya çıkmış, 50 tanesinin de miadı dolmuştur. Soğuk savaşın böldüğü Avrupa’de istenen şekilde bir demiryolu ağır kurmak imkansız gibidir. Bu tarihten sonra Orient Express gerçek anlamda asla dirilmez.

KİMLER GELDİ KİMLER GEÇTİ?

TRENCİLİK OYNAYAN PRENS

Orient Express’in Paris-İstanbul arasını 60 saate indirmesi olağanüstü bir durumdur.Gazeteci-yazar Edmond About ilk Orient Express yolculuğunu anlattığı yazısında şöyle diyor: “Mis gibi kokan çarşaflar, her gün ancak en şık evlerde rastlayabileceğiniz bir ihtimamla değiştiriliyordu.”

Alman imparatoru 2. Wilhelm de Osmanlı topraklarına ilk ziyaretini yaptığında doğal olarak Orient Express’den yararlanır. Bulgaristan Prensi Ferdinand’ın her fırsatta makinist dairesine atlayarak trencilik oynadığı bilinir.
Batı’nın paraya boıulmuş şımarık çocukları Osmanlıların fakir topraklarını adeta esneyerek seyrederler.

Beyoğlu Pera iken oranın kaşaneleri olana Tokatlıyan Oteli ve Pera Palas’tan Sarah Bernhardt, Mata Hari, Agahta Christie, Kalust Güalbenkyan, Maurice Barres, Le Corbusier, Erns Hemingway, Alfred Hitchcock, Graham Grene, Ian Fleming gibi şöhretler ve daha niceleri geçer.


KARA SAPLANAN TRENDE NELER YAŞANDI?

1929 yılının 2 Şubat’ında Paris’ten gelen bir katar, İstanbul’a 130 kilometre kala karlara saplanır. Trakya’nın ünlü soğuğu yolcuların iliklerine işlemeye başlar. Üstüne üstlük gıda rezervleri de tükenmek üzeredir.

İş yolcular arasında bulunan ve avcılıktan anlayan iki centilmene düşer. Av tüfeklerini omuzlayarak kar tipisine dalar ve sonunda en az kendileri kadar aç bir kurdu avlamış olarak dönerler.

İmdat treni ancak 4 gün sonra yetişir ve Sirkeci garına ulaşmak daha birkaç gün sürer. Daha sonra yolcuların şikayetini nankörce bulan Türk kamuoyu sert tepki verir.

1993 YILINDA PATLAYAN SKANDAL NEYDİ?

1933 yılında “Vagonli” olayı patlak verir. Compagnie des Wagons-Lits şirketinin İstanbul temsilciliğinde çalışan bir Türk memurunun Fransızca değil de Türkçe konuştuğu için işten atıldığını duyunca 24 Şubat akşamı Darülfünun öğrencileri Taksim’de toplanır.

Şirketi protesto ederek “Yaşasın Türkiye, yaşasın Türkçe” diye sloganlar atarlar.

O günlerde öğrenci olarak bu gösterilere katılan sıkı Türkçü ve Batı karşıtı çıkışlarıyla ünlenen Cahit Arf’ın resminin bugün Merkez Bankası’nın banknotlarını süslemesi simgesel bir anlama sahiptir.

ALMAN HÜKÜMETİ İŞİ NASIL ABARTTI?

ESİR ALMANLARI KURTARMAK İÇİN ASKER GÖNDERMEYE KALKTILAR

Orient Express sadece zenginlerin treni olduğu için değil, özel posta vagonu yüzünden de Rumeli ve Balkanlar boyunca çetelerin iştahını kabartıyordu.

Şirketin Fransız görevlileri bu vagonda para değerli eşya ve evrak taşıyorlardı. 31 Mayıs 1991 tarihinde namlı palikaryalardan Anastasyos, Çerkezköy civarında treni raydan çıkartarak soydu.

Aralarında tanınmış Alman işadamlarının bulunduğu 20 rehinenin hayatı karşılığı olarak 8000 İngiliz altını istedi.

Alman hükümetinin asker göndererek işe müdahaleye kalkışması sonucu, Bab-ı Ali fidyeyi ödemek zorunda kaldı. Suçlular da kurtuluş akçesi de asla ele geçirilemedi.

Haziran 1891’de yine Rum soyguncular İstanbul yakınlarında trene saldırdı. Ünlü Rum tüccar ailesi Ralli’nin bir mensubunu rehin almak istiyorlardı. Ama olmadı. Çünkü Ralli bir önceki trenle İstanbul’dan ayrılmıştı.

TRENİN AŞÇISINA KİM SALDIRDI?

17 Mayıs 1893 tarihli Sadrazam Cevad Paşa’nın Padişah 2. Abdülhamid’e sunduğu rapor trende neler olabileceğini gösteriyor:

“Doğu Rumeli dahilinde Belova civarında Orient Express trenine iki defa tüfek atılarak aşçının yaralandığı Ajans dö Konstantinopl telgrafta görülmüş olmasından tahkikat yapılması Nafia Nezareti’ne tebliğ olunmuştu.

İstanbul’dan hareket eden Avrupa treninin aşçısının intihar kasdıyla kendisini kolunda yaralamış olduğunun anlaşıldığı nezaretten bildirilmiş ise de işin doğrusunun bildirilmesi trende Bulgar memuru bulunup da ona suikast için tüfek atılarak kurşun aşçıya mı isabet etmiştir?

Bu ihtimalin de tahkiki Filipe’de bulunan Bulgaristan Komiserliği ikinci katibi Fethi Bey’e yazılmış olmakla padişah hazretlerine arz olunur efendim”