Dünya Bankası'nın refom notu iyi

Dünya Bankası, 2000 yılından bu yana krediyle desteklediği Türkiye'deki reform programının genel sonuçlarını "tatmin edici" notu verdi.

Ekonomik Reform Kredisi uygulamasını tamamlama raporunda, program kapsamında makroekonomik peformans, kamu maliyesi ve tarım reformu ile özelleştirme "tatmin edici", sosyal güvenlik reformu "tatmin edici değil", telekomünikasyon ve enerji reformu ise "orta düzeyde tatmin edici" notlarıyla degerlendirildi. Dünya Bankası, iki dilim halinde serbest bıraktığı toplam 759.6 milyon dolarlık Ekonomik Reform Kredisi (ERL) ile ilgili olarak bur Uygulamayı Tamamlama Raporu hazırladı. 22 Aralık 2004 tarihli raporda, genel olarak projenin sonuçlarının tatmin edic olduğu belirtilerek, "Çünkü öngörülenden daha geç olsa da programın en belirlenen hedefleri yerine getirildi" denildi. Ekonomik Reform Kredisinin (ERL), amacının ödemeler dengesi ve bütçe için hızla serbest bırakılan finansman sağlayarak Türkiye'nin ekonomik reform programını uygulamasına yardım etmek olduğu hatırlatılan raporda, programın makroekonomik performans, kamu mali reformu ve uyumu, sosyal güvenlik reformu, tarım reformu, telekomünikasyon reformu, enerji reformu ve özelleştirme unsurlarından oluştuğu belirtildi. MAKROEKONOMİK PERFORMANS 2000'den 2004'e kadar genel olarak iyi ancak bazı aksaklıklar yaşanandığı belirtilen makroekonomik performans genel olarak "tatmin edici" bulundu. Bu dönemde enflasyonun dramatik bir biçimde düştüğü ve kamu sektörü borçlanma gereğinin önemli ölçüde azaldığına dikkat çekildi. Bu iki alanda sağlanan başarılar "landmark" olarak nitelendirilen raporda, "Cari işlemler açığı bir kaygı oluşturmaya devam ediyor" ifadesi kullanıldı. MALİ REFORM Dünya Bankası, Türkiye'de gerçekleştirilen mali reformu da "tatmin edici" buldu. Biri dışında tüm bütçe içi fonlar ile 6 bütçe dışı fonun kapatıldığı, bunun da ERL'nin hedefini aştığı kaydedilen raporda KDV oranları, yeni vergiler gibi alanlarda atılan adımlara dikkat çekildi. SOSYAL GÜVENLİK Türkiye'nin yeniden reforma tabi tutmaya çalıştığı sosyal güvenlik alanındaki sonuçları "tatmin edici" bulmayan Dünya Bankası, "kilit" hedefi olan finansal sürdürebirliğin sağlanması hedefine ulaşılamadığını kaydetti. Sosyal güvenlik alanında olumsuz unsurlar arasında büyüyen bütçe transferlerinin yer aldığına dikkat çeken Dünya Bankası,sosyal güvenlik sistemine bütçeden yapılan transferlerin 1999-2000 döneminde azalmasına karşın, daha sonra yeniden arttığını belirtti. 2003 ve 2004'te emekli maaşlarında sağlanan artışların sosyal güvenlik reformunun hedeflerine ters düştüğü savunuldu. Raporda ayrıca 1997 yılında 11.1 milyon olan sosyal güvenlik sistemine kayıtlı çalışan sayısının 2004 yılında 11 milyona gerilediğine dikkat çekilirken bu düşüşün nedeninin sosyal güvenlik primlerinin artırılması yüzünden istihdamın kayıt dışı ekonomiye kayması olabileceği belirtildi. TARIM REFORMU Dünya Bankası raporunda, tarım alanında belirlenen hedeflere yönelik önemli ilerlemeler sağlandığı belirtilerek gerçekleştirilen reformların "tatmin edici" olduğu bildirildi. Eylül 2004 sonu itibariyle tarımdaki hanelerin yüzde 90'ının kayıt olduğunu ve doğrudan gelir desteği aldığına dikkat çeken Dünya Bankası, sübvansyon ve fiyat desteklerinin adeta yok eldiğini kaydetti. TELEKOMÜNİKASYON Özel sektörünün rolünü ve rekabeti teşvik etmek ve özelleştirmeyi hızlandırmayı amaçlayan telekomünimasyon reformunun sonuçları ise, "orta düzeyde tahmin edici" olarak nitelendirildi. Sektörde kayda değer aksaklıkların bulunduğu kaydedilen raporda bunların arasında Türk Telekomu'la ilgili özelleştirme stratejisinde yaşanan başarısızlıkları saydı. Raporda Eylül 2004 itibariyle Türk Tekekom'un 57 bin işçiyi istiham ettiği kaydedildi. ENERJİ SÖKTÖRÜ Dünya Bankası enerji reformu alanındaki performansı da "orta düzeydi tatmin edici" buldu. Kilit bir koşul olan, elektrik dağıtım şirketlerinin satışı için ön ilahelerin yapılması koşullunun yerine getirilmediği anımsatılan raporda bunun ardından bu koşul kaldırılarak yerine geliştirilen Strateji Belgesi doğrultusunda atılması öngörülen adımlarda da pek ilerleme sağlanamadığı vurgulandı. İhalelerde nelerin satılacağı konusunda henüz anlaşma sağlanamadığı, özelleştime sürecinde yer alan çeşitli kuruluşlar arasındaki görüş ayrılıklarının henüz gidirilemediği ifade edilen Dünya Bankası raporunda, Strateji Belgesinin ihalelerin Mart 2005'te başlamasını öngördüğünü ancak mevcut engeller nedeniyle belirlenen tarihte başlama olasılığının çok düşük olduğu savunuldu. ÖZELLEŞTİRME Raporda "hızlı özelleştirme" hedeflenen özelleştirme alanında alınan sonuçlar da "tatmin edici" olarak nitelendirildi. Dünya Bankası raporunda proje boyunca hem kendisinin, hem de Türk hükümetinin performanısını da "tatmin edici" buldu. Aksaklıklara karşın Türkiye'nin, tüm alanlarda "siyasi açıdan zor" reformlar uyguladığına dikkat çeken Dünya Bankası, hükümetin gösterdiği kararlılıkla reformaların ilerlemesini mümkün kıldığını belirtti.