Doları tetikleyen nedenler

Dolar neden yükseliyor? Kimler bu ateşi körüklüyor? Çıkış daha ne kadar sürer? Dövize ilişkin önemli bilgiler..

Yabancı talebiyle 1.8250 TL’ye çıkarak tarihi zirvesini gören dolar, Merkez’in döviz satım ihalelerini yeniden başlatmasıyla 1.80’e geriledi.

Doların yükselişi ekonomistleri de ikiye böldü, bazıları kurun 2 TL’ye çıkacağını savunurken, bazıları 1.60’a gerileyeceği görüşünde.

Milliyet Ekonomi Servisi dolardaki yükselin nedenleri ve uzmanların görüşlerini yazdı.

Uzmanlar farklı görüşlerde

Ata Yatırım Başekonomisti Nurhan Toguç, olumsuz haber akışının devamı halinde doların 2 TL’yi zorlayacağını söyledi.

Akbank Genel Müdür Vekili Reşit Toygar, Avrupalı bankaların talebi nedeniyle doların yükseldiğini belirterek, “Türk bankalarının veya halkın talebi yok. Dolar 1.60’a gelir” dedi.

İktisatçı Mustafa Sönmez ise doların yükselişinde varlık barışının etkisi olduğunu iddia etti. Sönmez, firmaların dışarıda olmayan dövizlerini beyan ettiklerini belirterek, “Nisan sonuna kadar da bu beyanlarda yazan dolarları temin etmeleri gerek” dedi.

Finansinvest Genel Müdürü Zafer Onat da Merkez’in ekonomiyi canlandırmak için hızlı faiz indirimleri nedeniyle TL’nin cazip olmadığını söyledi.

Fidelity alıyor
Dövize talep özellikle yabancı yatırımcılardan geliyor. Son üç gündür dövizde ABD’li Fidelity adlı fonun yüksek hacimli alımlarına dikkat çekiliyor.
Döviz borçlusu şirketlerin alımları da kuru yükseltiyor. “Daha da yükselir mi tedirginliğinin” yerli yatırımcıların döviz satma isteğini azalttığını söyleyen uzmanlar, “Merkez’in açıklaması sonrasında döviz satışı geldi ama bu yükselişi dengeleyecek seviyede değil” dedi.
Bankalardaki döviz mevduat hesapları ise 20 Şubat itibarıyla 103.1 milyar dolardan 100.6 milyar dolara indi.

Yabancı payı geriledi
Dolar alıp Türkiye’den çıkan yabancılar, İMKB’de bir süreden bu yana satış yapıyor. 30 Ocak’ta borsada yüzde 67.27 olan yabancı payı 20 Şubat’ta yüzde 64.10’a geriledi. 6 Mart itibarıyla ise yabancı payı yüzde 63.29 seviyesine geldi. İMKB endeksi de dün yüzde 0.71 değer kaybetti. Euro da 2.29 TL ile en yüksek seviyesini gördü.

Neden yükseliyor?
-Küresel ekonomiyle ilgili kaygılar nedeniyle finans kurumları, şirketler likit kalmaya yöneliyor, dolara talep artıyor.
- Yatırımcılar, riskten kaçış eğilimiyle Polonya, Romanya, Güney Afrika gibi gelişmekte olan ülke para birimlerinden kaçıyor. Bu kaçış eğilimi TL’yi de etkiliyor.
- İçeride dövize talep özellikle yabancı yatırımcılardan ve döviz borçlusu şirketlerden geliyor.
- ‘Daha da yükselir mi?’ beklentisi döviz satışını sınırlıyor.
- Merkez Bankası’nın son faiz indirimleri sıcak para girişinde cazibeyi azalttı.
- Ocak ayında sanayi üretimi dibe vurdu, IMF ile anlaşma belirsizliği sürüyor.

Kim kaybediyor, kim kazanıyor?
- İhracatçı kazanıyor. Eline geçen dolar, euro miktar olarak aynı olsa bile TL olarak karşılığı artıyor.
- Yastık altında doları olan, mevduatı döviz olan kazanıyor.
- Türkiye turistler için ucuzladı. Dolayısıyla turistler ve turizmciler de kazanan grupta yer alıyor.
- Kaybedenlere gelince... Yatırım için dış kredi kullanan sanayiciler, ihracat yapamadığı için borcunu çeviremiyor.
- Şirketler kesiminin bu yıl ödenmesi gereken borç miktarı 40 milyar dolara yakın. Kurun yükselmesi TL cinsinden yüklerini artıyor. Kur zararı bu şirketlerin bilançolarına da kötü yansıyacak.
- Devlet de kaybedecek. Döviz cinsinden borçlarında kur farkını üstlenecek. İkincisi kur farkları bilançolara yansıdıkça zararlar artacak ve vergi gelirleri düşecek.
- İthal girdi kullanan sektörlerde maliyetler kur farkıyla artıyor. Ancak, talep düştüğü için kur artışları fiyata yansıtılamıyorlar.
- Ekonominin genel olarak daralması milli geliri düşürüyor. Milli gelirin dolar cinsinden karşılığı da düşeceğinden kişi başına gelir de düşecek.
- İçeride eşe, dosta, tefeciye döviz borcu olan, döviz kredisi kullananlar da kaybediyor