Varoşlar ve terörle anıldı Diyarbakır. Bir de öteki yüzü var. İşte sizleri çok şaşırtacak Güneydoğu izlenimleri..
Abone olDoğu ve Güneydoğu Anadolu bugüne kadar hep üzücü olaylarla gündeme geldi. Sevindirici gelişmeler de oldu ama yaşanan terör olayları bölgeden esen rüzgârları sertleştirmeye yetti. Son yıllarda ise hem özel sektör hem de devlet yatırımları önyargıları silmeye başladı. Zaman gazetesi muhabiri Bünyamin Köseli değişimi yerinde görmek için dört ili gezdi. Şaşırtan bilgiler ve görüntüler geçti Güneydoğu'dan..
Bir sonbahar günü Diyarbakır'ın Sanat Sokağı'ndaki kafeler ağzına kadar dolu. Bir yandan çaylar içiliyor, bir yandan da derin bir sohbet almış başını gidiyor. Gazete, kitap ve dergi okuyan gençler, hallerinden pek memnun görünüyor. Bu sokak İstiklal Caddesi'nden farksız.
Kentin diğer yanında ise bambaşka bir kargaşa yaşanıyordu. DTP'nin oturma eylemi çoktan başlamıştı. Dükkânların kapanacağı, alışveriş merkezlerinin boşalacağı ve çok sayıda insanın miting alanını dolduracağı iddia ediliyordu. Öyle ya, son günlerde bölgeden esen rüzgârlar bir hayli 'sertleşmişti.' Hakkâri ve Van'dan pek de iç açıcı haberler gelmiyordu. Ama beklenen olmadı. Miting alanına birkaç yüz metre uzaklıktaki Babil Alışveriş Merkezi, akşam saatlerinde cıvıl cıvıldı. Diyarbakır, son yıllardaki değişimle birlikte en huzurlu günlerinden birini yaşıyordu. Ancak medya nedense kentin ikinci yüzünü görmeyi tercih etti...
Geçtiğimiz hafta, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun nabzını tutmak, artan 'sağduyu çığlıklarına' kulak vermek için dört il gezdik. Valilerle, işadamlarıyla, sivil toplum temsilcileriyle ve esnaflarla görüştük. Bölgedeki yatırımları yerinde gördük. Şimdiye kadar üzücü olaylarla anılan Diyarbakır, Urfa, Mardin ve Hakkâri'den 'güzellikler derledik.' İşte Doğu'nun değişen yüzü...
Diyarbakır'ın Sanat Sokağı'ndaki hareketlilik, İstiklâl Caddesi'ni aratmıyor.
Sanat Sokağı'nda bir kafede çayımızı yudumlarken yan masada oturan Petr Fulka, dikkatimizi çekiyor. Fulka, öğrenci değişim programı kapsamında Dicle Üniversitesi'ne gelmiş. Arkadaşı Uyan Yüksel, kimya mühendisi. Bize tercümanlık yapıyor. Yine genç müzisyen Dilijen Roni, şu aralar farklı bir heyecan yaşıyor. Çünkü kısa bir süre sonra kaseti çıkacak. Fransız fotoğrafçı Julie Bardoux ise arkadaşı Roni'nin albüm kapağını hazırlamak için buraya kadar gelmiş. Bu manzara, hızlı bir değişim süreci içerisine giren Diyarbakır'ın huzurlu bir kent olma yolunda emin adımlarla ilerlediğini gösteriyordu aslında.
İşadamı Aziz Can, Diyarbakır'da 500 bin YTL'ye villa satıyor.
Boyner, en çok ciroyu Diyarbakır'da yapıyor
Güneydoğu Anadolu'da adeta bir cazibe merkezi haline gelen şehir, alışveriş merkezleri, lüks villalar, hastane ve okullarıyla modern bir havaya bürünmüş. Diyarbakır'ın değişen yüzü, kendisini Dicle Kent semtinde göstermiş. Havuzlu, bahçeli dubleks villalar, büyük bir rağbet görüyor. Ortalama 500 bin YTL değerindeki bu lüks villalar, inşaatları biter bitmez hemen satılıyor. İşadamı Aziz Can, yapımına çok kısa bir süre önce başladığı 200 villanın yarısını satmış bile. Şehirde yapılaşma hızlı olduğu için inşaat sektöründe çalışan çok sayıda insan var.
Akşam saatlerinde Diyarbakır'da AVM'ler ağzına kadar dolu.
Diyarbakır için son yılların en umut verici yatırımı ise Turkcell tarafından kısa bir süre önce açılan çağrı merkezi olmuş. Call Center'de toplam 225 kişi çalışıyor. Yetkili Ebubekir Durgun, her ay düzenli olarak yapılan alımlarla işçi sayısını bine çıkarmayı hedeflediklerini söylüyor. Çalışanlar, işten artakalan zamanlarında fitness salonu, kafeterya, tenis, basketbol ve futbol sahasında stres atıyor. Mega Center Alışveriş Merkezi, şehrin en hareketli noktalarından biri. Boyner, Teknosa, İpekyol, Nike, Vakko, Pierre Cardin ilk gözümüze çarpan markalardan. Boyner mağaza yöneticisi İhsan Bayburt, Anadolu'da en fazla ciro yapan şube olduklarını söylüyor. Modern Saat mağazasının sahibi Sinan Aykaç, satışlardan bir hayli memnun. Dünyaca ünlü markaların bayisi olan Aykaç, 10 bin YTL'ye bile saat satıyor.
Şanlıurfalı gençlerin en büyük eğlencesi bowling oynamak.
Aykaç, kısa yorumuyla Diyarbakır'ın nereden nereye geldiğini özetliyor: "Altı yedi yıl önce insanlar sokağa çıkamıyordu. Şimdi ise gece saat 01.00'de bile her yer dolu." Babil Alışveriş Merkezi geçen yıl faaliyete girmiş. Yeşil Kundura ve McDonald's, Babil Alışveriş Merkezi'yle birlikte ilk kez Doğu'ya açılmış. AFM sinemaları ise 900 kişilik dev sinema salonu ile çevre illere de hizmet etmeyi amaçlıyor. AVM, aylık ortalama 350 bin ziyaretçi ağırlıyor. Hollandalı girişimciler tarafından tasarlanan 160 mağazalı Forum Alışveriş Merkezi ise kısa bir süre sonra şehre yeni bir soluk getirecek.
Doğu'daki vatandaşlar artık kendi illerinde tedavi oluyor
Doğu ve Güneydoğu illerinde en fazla dikkatimizi çeken şeylerden biri de bölgeye yapılan sağlık yatırımları oldu. Hem devlet hem de özel sektör tarafından açılan hastaneler, bölge halkını Ankara ve İstanbul gibi şehirlerde tedavi olma çilesinden kurtarmış. SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı mensuplarının özel hastanelerden yararlanmaya başlaması, özel hastanelerin bölgeye olan yatırımlarını hızlandırmış. Son beş yıl içerisinde Diyarbakır'a 6 tane özel hastane açılmış. Halen inşaatı devam eden toplam 700 yatak kapasiteli iki devlet hastanesi de kısa süre içerisinde hizmete girecek. 2003'ten bu yana yapılan sağlık yatırımlarıyla birlikte Diyarbakır'daki yatak kapasitesi yüzde 40 oranında artmış. Uzman ve pratisyen hekim sayısı geçen yıl Türkiye ortalamasının üzerine çıkmış.
Şanlıurfa'da 50 milyon YTL'lik yatırımla açılan Ortadoğu Hastanesi, Suriye, Irak ve İranlı hastalara da hizmet veriyor.
Sağlık alanındaki bu gelişmeler, Gaziantep, Şanlıurfa ve Batman gibi illerde de kendisini göstermiş. Gaziantep'e son iki yılda Medical Park, Universal Hospitals ve Acıbadem Hastanesi açılmış. Şanlıurfa'ya geçen aylarda açılan Özel Ortadoğu Hastanesi, sadece çevre illere değil, Suriye, İran ve Irak gibi ülkelerin de vatandaşlarına hizmet veriyor. 50 milyon dolara mal olan hastane, 240 yatak kapasitesiyle özel hastaneler arasında ilk beşe giriyor. 16 uzman doktorun bir araya gelerek kurduğu hastanede açık kalp ameliyatları bile yapılıyor. İki gün önce Özel Ortadoğu Hastanesi'nde by-pass ameliyatı olan Çağrı Aksoy, kendi şehrinde ameliyat olduğu için masraflarının yarıya düştüğünü söylüyor. Hakkâri Devlet Hastanesi ise kısa bir süre önce yeni binasına taşınmış. 150 yatak kapasiteli devlet hastanesinde 32 uzman doktor bulunuyor.
Mardin turizm, Şanlıurfa sanayi ile gülecek
"Gündüz mezarlık, gece gerdanlık" sözüne Mardinliler çok kızıyor. Bu sözü, "Gündüz seyranlık, gece gerdanlık" olarak değiştirmişler. Film setlerine ev sahipliği yapan Mardin, turist sayısını da katlamış. 700 bin civarındaki turist sayısı, bu yıl bir milyonu geçmiş. Artuklu Kervansaray'ın sahibi Sebahattin Evrensel, 1 milyon YTL'ye satın aldığı evi butik otele dönüştürmüş. Evrensel, aynı zamanda Sabancı ailesinin yaptırdığı Mardin Kent Müzesi'nin restorasyon çalışmalarıyla ilgileniyor. TOKİ ise 2 bin yeni yapıyı yıkarak şehrin tarihi dokusunu ortaya çıkartacak.
Mercedes marka arabalar Diyarbakırlıların gözdesi.
Şanlıurfa'da Birinci Organize Sanayi Sitesi'nde yer kalmamış. İkincisinin inşaatı AB'den alınan hibe kredisiyle yapılıyor. Ufuk Boru'nun sahibi Mehmet Öksüzoğlu, 46 bin metrekare alana kurduğu fabrikasında 300 kişiye iş imkânı sağlıyor. Zümrüt Tekstil'in Yönetim Kurulu Başkanı Naci Toplu ise Teşvik Yasası'yla birlikte, özel sektörün Urfa'ya yatırım yapması için iyi bir zaman sürecinden geçtiklerini söylüyor.
Prof. Dr. İbrahim Belenli
'Vefa borcumu ödemek için Hakkâri'deyim'
Daha önce basına 'Oxfordlu rektör' olarak yansıyan İbrahim Belenli ile görüşmek için Hakkâri'deki meslek yüksekokulunun yolunu tutuyoruz. İbrahim Belenli, 'kurucu rektör' olmanın bütün yükünü sırtına almış. Üniversitenin kurulacağı yeri bile o araştırıyor. Bunun için bir fotoğraf makinesi almış. Uygun gördüğü yerlerin fotoğrafını çekiyor, Hakkârililere "Arsalarınızı üniversiteye bağışlayın." tavsiyelerinde bulunuyor. Aslında Belenli için Hakkâri'nin ayrı bir önemi var. Çünkü o, burada görev yapmakla devlete olana vefa borcunu ödediğini düşünüyor. "Babamın maddi durumu beni Londra'ya gönderecek kadar iyi değildi. Yurtdışında devlet burslarıyla okudum. Şimdi sıra borcumu ödemeye geldi." diyor. İbrahim Belenli, birinci sınıflara İngilizce hazırlık dersleri koymayı planlıyor. Önümüzdeki yıllarda kuracağı spor kulüpleriyle yamaç paraşütü, rafting ve trekking gibi aktiviteler düzenlemeyi düşünüyor.
Rakamlarla Doğu'daki yatırımlar
Diyarbakır: GAP için geçen ay 135 trilyon aktarılmış. KÖYDES'le birlikte 700 köyün su ve yol ihtiyacı karşılanmış. Hasta yatak kapasitesi son beş yılda yüzde 40, derslik sayısı ise yüzde 45 artmış. Toplam 700 yataklı iki devlet hastanesinin inşaatı devam ediyor.
Hakkâri: Hakkâri'de 150 yataklı iki tane devlet hastanesi geçen aylarda bitirilmiş. Ayrıca Çukurca ilçesine 30 yatak kapasiteli devlet hastanesi inşaatına başlanmış. 2003'ten bu yana toplam 90 okul yapılmış. 2005 yılından bu yana KÖYDES projesiyle 34 içme suyu şebekesi ile 59 yol yapım ve onarım çalışması gerçekleştirilmiş.
Mardin: GAP için 2008'de Mardin'e 42 milyon YTL aktarılmış. KÖYDES Projesi kapsamında içme suyu ve yol yapım çalışmalarına son bir yılda 31 milyon YTL para aktarılmış. 2007'de Mardin'e okul yapım ve onarım çalışmaları için 27 milyon YTL para aktarılmış. Yeni yapılan okullarla birlikte derslik sayısı yüzde 22 artmış. Mardin'de halen iki tane devlet hastanesi, 4 tane de sağlık ocağı inşaatı devam ediyor.
Şanlıurfa: 2002 yılından bu yana şehirdeki hasta yatak kapasitesi yüzde 43 artmış. Şanlıurfa'da altı yıl önce 4 bin 713 olan derslik sayısı bugün 7 bin 538'e çıkmış. KÖYDES Projesi'yle birlikte köylerin yüzde 95'ine temiz içme suyu götürülmüş. Köy yollarının yüzde 33'ü asfaltlanmış. Yeni açılan fabrikalarla birlikte sanayide çalışan nüfus oranı yüzde 16 oranında artmış.
