'Dersim'de Kürt leşi!'

Ülkemizin yakın tarihi o kadar büyük “bilinmezliklerle” dolu ki, hepsini bir özel ansiklopediye toplayıp kapağına da şu başlık atılabilir:

“Tarih-i Meçhul!”

Yakın tarihin hangi sayfasını çevirseniz altından bir kanlı dönem çıkıp yüzümüze çarpıyor.

CHP Tunceli milletvekili Hüseyin Aygün’ün“muhtemelen Atatürk de Dersim olaylarından haberdardı” demesiyle birlikte gündem yeniden tarih dersine döndü. Ama bu konuda esas başarı CHP’li dokuz milletvekilinin“Dersim İsyanı” olarak markalanan basın toplantısındaydı:

-Hüseyin Aygün Disiplin Kuruluna verilsin!

Aslında fena olmuyor bu tarz gelişmeler. Toplum bilgilenme ihtiyacı içinde olduğunu fark ediyor:

-Abi Dersim’de ne olmuştu?

Hep birlikte öğreniyoruz, 1937-38’de Dersim’de Kürtler isyan mı ettiler, canlarına kasteden bir harekata karşı kendilerini mi korumak istediler?

Şimdiye kadar tarihte “Dersim İsyanı” tanımlaması vardı. Dersim kökenli devrimci Kürt-Alevi-Kızılbaş ailelerin gençleri bile böyle kavramışlardı tarihin o dönemini… Dersim üzerine bir de belgesel film yapan (Dersim’in Kayıp Kızları) Nezahat ve Kazım Gündoğan ile geçen gün bu konuyu konuştuk. Kazım Gündoğan büyük bir içtenlikle “Biz bile Dersim İsyanı şeklinde telaffuz ediyorduk” diyerek bölgede yaşadıklarını şöyle anlatıyor:

-Baba siz de isyan etmişsiniz ama…

-Yok oğul vallah billah biz isyan etmedik. Devlet geldi, vurdu bizi…

-Siz de silaha sarılmadınız mı?

-Yok sarılmadık, biz silahlarımızı önceden verdik. Devlet sonra vurdu. Oğlum siz bu devleti bilmezsiniz, neler yaptı neler!!!

Dersim’in Kayıp Kızları işte bu söyleşiler sırasında ortaya çıktı… Çünkü Dersimliler öyle korkmuşlardı ki, ağızlarını bir daha açmak istemiyorlardı. Bu yüzden Dersim tarihe gömüldü.

O yıllarda yaşananlar sadece Dersimliler tarafından anlatılıp ortaya atılsa “iddia edildi” dilerek geçebiliriz. Ama bizzat yapanlar bile açık olarak itiraf ediyorlar:

-Çok kötü şeyler yaptık!

Bazıları daha da fazlası olduğunu belirtiyorlar. Mesela eski hava kuvvetleri komutanı Muhsin Batur, genç bir subay olarak katıldığı 1938 Dersim’de yaptıkları için“yaşantımın bu bölümünü anlatmaktan kaçınıyorum” diyor anılarında…

Dersim araştırmaları ile ünlenen yazar Cemal Taş’ın bir sahafta bulduğu Dersim fotoğrafları var. Dersim Harekatına katılan askerlerin çektirdiği bu fotoğrafın arkasına “12 Ağustos 938… Dersim: Paker üzeri Demirhan mağarasının karşısı, burada 21 kişi iki gün kaldık. Arkada görülen Munzurdur” diye tarih de düşüldükten sonra son satırında şu bilgi yer alıyor:

“Günlerce Kürt leşi taşıdı!”