Deniz kirliliğine karşı yasal önlem

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, deniz çevresinin petrol ve diğer maddelerle kirlenmesinde acil müdahale ve zararların tazminini öngören kanunu onayladı.

Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamaya göre, 12 sayılı ''Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun'' yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderildi. Kanun, acil durumlarda gemilerden ve kıyı tesislerindeki faaliyetlerden kaynaklanan kirlenme tehlikesini ortadan kaldırmak veya kirlenmeyi azaltmak, sınırlamak ve gidermek üzere uygulanacak müdahale ve hazırlıklı olma esaslarını düzenliyor. Ayrıca, olay sonucu ortaya çıkan zararların tespit ve tazmini, uluslararası yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin düzenlemelerle ilgili kurum ve kuruluşlarla gemi ve tesislerin yetki, görev ve sorumlulukları kanunda yer alıyor. Kanun, 500 groston ve daha büyük petrol ve diğer zararlı maddeleri taşıyan gemiler ile diğer zararlı maddelerle kirlenmeye neden olabilecek faaliyetlerde bulunan kıyı tesislerinin sorumlu taraflarını, bakanlıkların, kamu kurum ve kuruluşlarının yetki, görev ve sorumluluklarını kapsıyor. Savaş gemileri ile bir devlete ait veya devlet tarafından ticari faaliyetler dışında işletilen gemiler, düzenleme kapsamı dışında tutuluyor. 3'LÜ YAPILANMA... Deniz çevresinin petrol ve diğer zararlı maddelerle kirlenmesinde acil müdahaleyi yapmak üzere yeni bir yapılanma öngören kanun ile genel koordinasyon, ulusal acil müdahale planının hazırlanması ve zararların tespiti ve kirlenen alanların rehabilitasyonuna ilişkin yetki, görev ve sorumluluk, Çevre ve Orman Bakanlığı'na bırakılıyor. Denizcilik Müsteşarlığı, deniz araçlarından kaynaklanan kirliliğin önlenmesi konusundaki eylem ve işlemleri yerine getirmekle yükümlü kılınırken, kolluk görevlerine ilişkin işlemler de Sahil Güvenlik Komutanlığı'na veriliyor. Kanun uyarınca, seyir, can, mal ve çevre emniyeti ile ilgili standartlara uyduğunu ispat edemeyen veya uymadığına ilişkin açık belirti bulunan petrol veya zararlı maddeleri taşıyan gemilerin, Türkiye sularına girmesine izin verilmeyecek. Türk sularına girmiş olan yabancı bandıralı gemiler, derhal buralardan çıkarılacak veya şartları tamamlaması için en fazla 30 gün süre verilecek. Bu sürenin sonunda şartları tamamlayamayan gemiler Türk sularından çıkarılacak. Türk Bayrağı taşıyan gemiler ise şartları tamamlayıncaya kadar bağlı tutulacak ve taşıdığı tehlikeli yükten arındırılacak. Kanunun kapsamına giren gemiler, Türk iç sularına veya iç sular dışındaki bir demir yeri veya liman tesislerine uğramak amacı ile Türk karasularına girmeden 48 saat önce acil müdahale birimine, gemi ve taşıdığı yükle ilgili bilgileri vermekle yükümlü tutuluyor. Bu zorunluluğa uymayan gemiler, Türk sularına giremeyecek. Kıyı tesislerinin, muhtemel kirliliğe müdahale etmek üzere bulundurmak zorunda oldukları personel, malzeme ve ekipmanlar ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikle belirlenecek. Bulundurmak zorunda oldukları personel, malzeme ve ekipmanlar tamamlanıncaya kadar, yeni kurulacak kıyı tesislerinin faaliyetlerine izin verilmeyecek. Mevcut tesisler ise yönetmelikle belirlenecek süre içinde eksikliklerini tamamlayacak. Kanun kapsamına giren gemi ve kıyı tesislerinin sorumlu tarafları, uygulama alanlarında gemi ve kıyı tesislerinden kaynaklanan olay sonucu ortaya çıkan kirlenmenin veya kirlenme tehlikesinin neden olduğu her türlü zararı tazmin edecek. MALİ SORUMLULUK GARANTİLERİ... Kanuna göre, uygulama alanlarına girmek isteyen petrol veya diğer zararlı maddeleri taşıyan gemiler, Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca kendilerinden istenen mali sorumluluk belgelerine sahip olmak ve bunları ilgili makamlara bildirmek zorunda olacak. Mali sorumluluk garantilerine sahip olmadıkları belirlenen gemilerin, Türk sularına girmesine izin verilmeyecek, girenler derhal çıkarılacak. Kıyı tesisleri de olası zararlara karşı mali sorumluluk sigortası yaptıracak. Sigorta yaptırma zorunluluğuna uymayan kıyı tesislerinin faaliyetine izin verilmeyecek. Zorunlu mali sorumluluk sigortası, Hazine Müsteşarlığı'nca belirlenen sigorta şirketleri tarafından ya da bu şirketlerin kendi aralarında kuracakları bir havuz tarafından yapılacak. Bakanlık, Hazine Müsteşarlığı'nın uygun görüşünü almak kaydıyla, kıyı tesislerinin mali sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğunu, bu sigortaya ilişkin genel şartlar ile tarife ve talimatların yürürlüğe girmesinden itibaren en çok bir yıl erteleyebilecek. Herhangi bir Türk limanına gitmek üzere Türkiye'nin karasularına girmek isteyen ve bu Kanuna göre mali sorumluluk garantileri bulundurmakla yükümlü gemilere ilişkin belgelerinin sureti, gidecekleri liman başkanlıklarına, Türk karasularına girişten önce ulaştırılacak. Türk boğazlarından uğraksız geçiş amacıyla Türkiye'nin karasularına girmek isteyen gemiler için bildirim yükümlülükleri, Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Tüzüğü ile belirlenecek. Bakanlık, bir olay sonucu meydana gelen kirlenmenin türü, kapsamı, miktarı, yayılma yönü ve hızı, muhtemel sonuçları ve bertaraf yöntemleri konusunda gerekli çalışmaları yapacak veya yaptıracak ve ilgili acil müdahale birimine bildirecek. Olay sonucunda ortaya çıkan kirlenmeye ve kirlenme tehlikesine müdahaleyi ise Çevre Müsteşarlığı yapacak. Bakanlık, kirlilikten etkilenen alanların tespiti ve rehabilitasyonu çalışmaları ile kirliliğin insan sağlığı, bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihsel değerler üzerine uzun dönemli etkilerinin belirlenmesi amacıyla izleme programları yürütecek. Tehlike altındaki bir geminin, talebi halinde güvenli deniz alanlarına kabulüne Müsteşarlık karar verecek. Müsteşarlık, kirliliğe neden olacağı veya böyle bir risk oluşturacağı yönünde ciddi şüpheler uyandıran gemilerin denetimini de yapacak veya yaptıracak. Kirliliğe neden olan bir olay meydana geldikten sonra acil müdahale planlarının uygulanması için gereksinim duyulacak hizmet, araç, gereç ve malzeme alımları, Kamu İhale Kanunu hükümlerine tabi olmayacak.