Demiryollarında yepyeni bir dönem

Yeni 'Demiryolları Yasası' ile demiryolları özel sektörün de kullanımına açılıyor.

Demiryolları iki ayrı bölüme ayrılıyor. Bunlardan biri bildiğimiz demiryolları olarak kalıyor ve işletmecilik, altyapı hizmetlerini yapacak. Diğeri ise yolcu ve yük taşımacılığı yapacak şirket haline dönüştürülecek. 

Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun Tasarısı ile TCDD, demiryolu altyapı işletmecisi olarak yeniden yapılandırılıyor, mevcut hukuki statüsünde hiçbir değişiklik yapılmıyor.

TREN İŞLETMESİ AYRILIYOR

TCDD’nin tren işletmesi ile ilgili birimleri ise ayrılarak Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketi (TCDD Taşımacılık A.Ş.) kuruluyor.

TCDD, ulusal demiryolu altyapı ağı içinde yer alan ve devletin tasarrufundaki demiryolu altyapısının kendisine devredilen kısmı üzerinde demiryolu altyapı işletmecisi olarak görev yapacak.

TCDD’nin; yüksek hızlı ve hızlı tren taşımacılığı için yaptığı demiryolu altyapı yatırımları, hatların çift veya çoklu hat haline getirilmesi ile demiryolu altyapısının yenilenmesine ve iyileştirilmesine ilişkin yatırımları için Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nda gerekli ödenek öngörülecek.

İltisak hattı yapımı talep edilmesi halinde; yapılacak iltisak hattının gerektirdiği taşınmazlar, kamulaştırma bedeli talep edenden tahsil edilerek TCDD tarafından kamulaştırılacak ve 49 yılı geçmemek üzere talep edenin lehine bedelsiz olarak irtifak hakkı tesis edilecek. Kullanım süresinin sonunda söz konusu taşınmazlar üzerinde inşa edilen bütün varlıklar başka bir işleme gerek kalmaksızın TCDD’nin mülkiyetine geçmiş sayılacak. Bu varlıklar için TCDD tarafından herhangi bir bedel veya tazminat ödenmeyecek.

Kamu tüzel kişileri ve şirketler; kendilerine ait demiryolu altyapısı inşa etmek, bu altyapı üzerinde demiryolu altyapı işletmecisi olmak, ulusal demiryolu altyapı ağı üzerinde demiryolu tren işletmecisi olmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilebilecek.

TAŞINMAZLAR BAKANLIKÇA KAMULAŞTIRILACAK

Şirketlerin, demiryolu altyapısı inşa etmek istemeleri halinde; yapacakları demiryolu altyapısının gerektirdiği taşınmazlar, kamulaştırma bedeli ilgili şirketten tahsil edilerek Bakanlık tarafından kamulaştırılacak ve belirtilen amaçla ilgili şirket lehine 49 yılı geçmemek üzere bedelsiz olarak irtifak hakkı tesis edilecek. Kullanım süresinin sonunda söz konusu taşınmazlar üzerinde inşa edilmiş bütün varlıklar başka bir işleme gerek kalmaksızın Hazine’nin mülkiyetine geçmiş sayılacak. Bu varlıklar için Hazine tarafından herhangi bir bedel veya tazminat ödenmeyecek.

Hazine’nin özel mülkiyetinde bulunan ve TCDD’ye tahsis edilen veya kullanımına bırakılan taşınmazlardan Maliye Bakanlığı’nca uygun görülenler, üzerindeki yapı ve tesislerle birlikte, TCDD’nin görev ve faaliyetlerinde kullanılmak üzere TCDD’ye devredilebilecek. Ormanlar hariç olmak üzere; devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlardan TCDD’nin görev ve faaliyetlerinde kullanılmakta olup Maliye Bakanlığı’nca uygun görülenler, Maliye Bakanlığı’nca Hazine adına tescil edildikten sonra üzerindeki yapı ve tesislerle birlikte, TCDD’ye devredilebilecek. Bu düzenleme kapsamındaki taşınmazlardan, Milli Savunma Bakanlığı’na tahsisli olanlar ile Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde olup TCDD ile ortak kullanılan taşınmazlar kapsam dışı olacak.

Tapuda TCDD adına tescil ve tahsis edilecek taşınmazların, bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar kullanımları nedeniyle, TCDD adına tahakkuk ettirilmiş ecrimisil bedellerinden henüz tahsil edilmemiş olanlar, hangi safhada olursa olsun terkin edilecek. Tahsil edilmiş ecrimisil bedelleri iade edilmeyecek. Taşınmazlardan TCDD tarafından üçüncü kişilere kiraya verilenler hakkında, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar kullanımları nedeniyle kiracılar adına tahakkuk ettirilmiş ecrimisil bedellerinden henüz tahsil edilmemiş olanlar ise kira bedellerinin TCDD tarafından tahsil edilmiş olması kaydıyla hangi safhada olursa olsun terkin edilecek.

Demiryolu altyapısına komşu parsellerde, demiryolu emniyetini sağlamak üzere Bakanlık tarafından belirlenen inşaat yaklaşma mesafesine uyulacak. Belirlenen mesafeye uygun olmayan yapılar, Bakanlığın talebi üzerine yıkılacak veya yıktırılacak.

DEMİRYOLU ANA YOL SAYILACAK

Ulusal demiryolu altyapı ağı üzerinde meydana gelen ölümlü demiryolu kazalarıyla ilgili olarak; ilgili demiryolu altyapı işletmecisinden iki kişi, kazaya karışan demiryolu tren işletmecilerinden ikişer kişi ve Bakanlıktan üç kişinin katılmasıyla oluşan bir komisyon aracılığıyla kaza tespit tutanağı düzenlenecek.

Demiryolunun; karayolu, köy yolu ve benzeri yolla gerçekleşen kesişmelerinde demiryolu ana yol sayılacak demiryolu araçlarının geçiş üstünlüğü olacak.

Bu kesişmelerde, yapılan yeni yolun bağlı olduğu kurum veya kuruluş, alt veya üst geçit yapmak ve diğer emniyet tedbirlerini almakla yükümlü olacak. Demiryolu trafik düzeninin gerektirdiği hallerde hemzemin geçitlerle görüşe engel teşkil eden tesisler kaldırılacak.

TCDD Taşımacılık A.Ş. tüzel kişilik kazandıktan sonraki bir yıl içerisinde; TCDD’nin ilgili hizmet birimlerinden TCDD Taşımacılık A.Ş.’ye devredilecek personel ile yük ve yolcu taşımalarıyla ilgili hizmetlerinde kullanılan çeken ve çekilen araçlar ve bunlarla ilgili her türlü diğer araç, gereç ve cihazlar TCDD Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek.

Personel kadro ve pozisyonlarıyla; araç, gereç ve cihazlar ise hak, alacak, borç ve yükümlülükleriyle birlikte başka bir işleme gerek kalmaksızın TCDD Taşımacılık A.Ş.’ye devredilmiş sayılacak.

EMEKLİLİĞE TEŞVİK

Tasarıya göre, TCDD’de çalışanlara emekli olmaları halinde fazla emekli ikramiyesi ödemesi yapılacak.

TCDD’de istihdam edilenlerden emekli aylığı bağlanmasına hak kazananlardan, bir ay içinde başvuruda bulunanların emekli ikramiyeleri; yaş haddinden emekliliğine en fazla üç yıl kalanlar için yüzde 25, yaş haddinden emekliliğine üç yıldan fazla beş yıldan az kalanlar için yüzde 30, yaş haddinden emekliliğine beş yıl ve daha fazla kalanlar için yüzde 40 fazlasıyla ödenecek. Emekli aylığı bağlanması şartlarını 2013 yılı sonuna kadar haiz olacaklara, bu hakkı kazandıktan tarihten itibaren bir ay içinde başvuruda bulunmaları halinde emekli ikramiyeleri yüzde 40 fazlasıyla ödenecek.

Emekli olan personel, emekli oldukları tarihten itibaren 5 yıl içinde TCDD’de ve TCDD Taşımacılık A.Ş.’de çalıştırılamayacak.

TCDD Taşımacılık A.Ş’nin merkez teşkilatına 15 kadro ihdas edilecek.