CMUK'a göre kadına kadın doktor

İki günlük tartışmaların ardından TBMM Genel Kurulu CMUK tasarısını yasalaşatırdı. Düzenlemelerin içinden bazı maddeler, kafalarda soru işaretlerine neden oldu...

Hükümetin, Türkiye'nin müzakere tarihi almayı planladığı 17 Aralık tarihinden önce çıkarılmasını planladığı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (CMUK) tasarısı, 2 günlük müzakerelerin ardından yasalaştı. Tasarıda bazı önemli değişiklikler yapıldı. Yapılan düzenlemelere göre kadını olanaklar elverdiğince bir kadın doktor muayene edecek. İşkence altında alınan ifadelerin hükümde geçerliliği olmayacak ve hukuka aykırı sayılacak. 335 maddelik yasa 1 Nisan 2005 tarihinden itibaren uygulanacak. TBMM Genel Kurulu'nda yapılan görüşmelerin ardından yasalaşan CMUK tasarısı ile getirilen bazı hükümler şöyle: - Hukuka aykırı yöntemlerle elde edilmiş deliller, hukuka kesin aykırı olacak. Bu hüküm, daha önceki metinde yoktu. Genel Kurul'daki görüşmelerde hükümetin de desteğiyle yasa metnine konuldu. Böylece işkence altında alınan deliler delil olarak kabul edilmeyecek - Cumhurbaşkanı, kendi takdiriyle tanıklıktan çekilebilecek. - Tanıklar, teknolojiye uygun olarak e-posta ile tanıklığa çağrılabilecek. - Bir suça ilişkin bilgiler, devlet sırrı olarak mahkemeye karşı gizli tutulamayacak. Gerektiğinde, sadece hakimlere bu bilgiler verilecek. - Tanık koruma sistemi getirildi ve örgüt suçlarında tanığa koruma sağlanacak. - Gözaltı süresi, 24 saati geçemeyecek ancak hakim kararı ile her defasında bir günü geçmemek kaydıyla 3 gün uzatılabilecek. - Kolluk kuvvetleri yakalanan kişiye haklarını bildirecek ve yakalananların ailelerine bilgi verilecek. - Hapis cezasının üst sınırı 2 yılı geçmeyen suçlarda tutuklama kararı verilemeyecek. - Tutukluluk süresi de en fazla 2 yıl olacak ve zorunluluk halinde bu 3 yıla kadar uzatılabilecek. - Bir suça ilişkin delil elde etmek için cezasının üst sınırı 2 yıldan fazla olan şüpheli ya da sanığın bedeni üzerinde tıbbi muayene yapılabilecek ve kan, saç gibi örnekler alınabilecek. - Kadın sanık, olanaklar elverdiğince bir kadın doktor tarafından muayene edilecek. - Üst sınırı 3 yılı geçmeyen suçlarda, şüpheli tutuklanmak yerine, adli kontrol altında tutulabilecek. Adli kontrol, yurt dışına çıkamama, hakim tarafından belirlenen yerlere, belirli sürelerle başvurma yoluyla sağlanacak. - Konutta, işyerinde veya kapalı yerlerde gece arama yapılamayacak. Aramada, kişinin avukatının bulunmasına engel olunmayacak. - Kaçak sanığın duruşmaya gelmesini sağlamak amacıyla, Türkiye'deki mallarına el konulabilecek. - Soruşturma konusu suçun sonucunda elde edildiğine ilişkin şüphe bulunan durumlarda, şüpheli ya da sanığın mal varlığına el konulabilecek. - Soruşturma konusuna ilişkin delillerin telekomünikasyon araçlarında olması halinde bu deliller korumaya alınacak. Bu kapsama giren tüm gönderilere hakim kararıyla el konulabilecek. Bilgisayar veri tabanları taranabilecek. - Soruşturmada, başka yolla delil elde edilememesi durumunda, hakim kararı ile telefon dinleme ve kayıt yoluyla delil toplanabilecek. Ancak her suça ilişkin olarak telefon dinleme yapılamayacak. - Telefon dinleme ve kayıt, göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, kasten öldürme, işkence, cinsel saldırı ve çocuklara yönelik cinsel istismar, uyuşturucu madde imalatı ve ticareti, parada sahtecilik, suç işlemek maksadıyla örgüt kurma, rüşvet, silahlı örgüt, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarında yapılabilecek. Bu suçlara ilişkin olarak delil toplama amacıyla teknik ve elektronik araçlarla izleme yapılabilecek. - Uyuşturucu imal ve ticareti, suç işlemek maksadıyla örgüt kurma, silahlı örgüt ve bunlara silah sağlama, silah kaçakçılığı ve tarihi eser kaçakçılığı suçlarında gizli soruşturmacı görevlendirilebilecek. Kamu görevlisi olan bu kişinin gerektiğinde kimliği değiştirilebilecek. - İfade alma veya sorgu sırasında avukatın sanıkla görüşmesi ya da yanında bulunması engellenemeyecek. - Soruşturma işlemleri, Cumhuriyet Savcısı tarafından adli kolluğa yaptırılacak. Adli kolluk, bu görevleri dışında üstlerinin emrinde olacak. Özlük hakları bağlı bulundukları kurumlarca (polis, jandarma, sahil güvenlik) sağlanacak. - Yargılamalarda çapraz sorgu getiriliyor ve avukat, sanığa, tanığa, bilirkişilere ve duruşmaya çağrılan kişilere doğrudan soru sorabilecek. - Yasa yürürlüğe girdiği tarihten itibaren görüntü ve ses cihazları mahkeme salonuna sokulmayacak. Mahkemede salondaki duruşmaya ilişkin çizimler yapılabilecek. - Suç tatbikatına artık basın katılamayacak." Hükümet, tasarının son maddelerine gelindiğinde 'Genetik inceleme' ile ilgili 80, 'usul' (Adli kontrol) ile ilgili 135 ve 'Kararların yerine getirilmesi, iletişim içeriklerinin yok edilmesi' ile ilgili 137. maddelerinde tekrir-i müzakere istedi. Bu noktada 80. maddede yapılan değişiklikle genetik inceleme sonucunda elde edilecek deliller, 10 gün içinde yok edilecek. Daha önce yasada böyle bir hüküm bulunmuyordu. 135. maddede teknik ve yasama tekniği açısından bir değişiklik gerçekleşirken, 137. maddede dinlemeyle tespit edilecek deliller 10 gün içinde yok edilecek ve bir başka şey için kullanılamayacak.