Çernobil'de yeni tehlike 'parasızlık'

Dünyanın en büyük nükleer felaketine sahne olan Çernobil reaktörüne güvenli daimi bir korunak inşaatı para bulunamadığı için tamamlanmayabilir.

1986 yılında dünyanın en büyük nükleer kazasının yaşandığı Ukrayna'daki Çernobil santralinin kalıntılarını güvenli hale getirmek için yeni bir yapı inşa edilmesi çalışmalarına başlandı.

Ancak maddi kaynak yetersizliği nedeniyle inşaatın bitip bitmeyeceği üzerinde soru işaretleri var. Bağış yapan ülkeler yeni korunağın inşaatı için gerekli paranın şimdiye değin sadece yarısını bir araya getirebildi.

Çernobil'deki dört reaktörden birinde meydana gelen patlama sonucu 1986 yılında Türkiye'nin Karadeniz kıyıları dahil çok geniş bir alan radyoaktif sızıntının etkisine maruz kalmıştı.

Radyasyon sızıntısını önlemek için patlamanın meydana geldiği reaktör ve radyoaktif yakıt biriminin üzerine aceleyle duvar örülmüştü. Ancak bu geçici önlemin yerini alacak daha sağlam ve güvenli bir korunak inşa edilmesi planlanıyor.

200 tonluk erimiş nükleer çubuk kalıntısını güvenli hale getirmek için yapılan inşaatın başında bulunan Laurin Dodd, ''Çernobil'de herşeyin güvenli bir şekilde yapılmasının ne kadar önemli olduğunu daha iyi anlıyorsunuz. Çünkü bir şeylerin ters gitmesi durumunda ortaya çıkabilecek sonuçlar, aklınızın alabileceğinin çok ötesinde.'' diyor.

Çernobil kazasında ilk anda en az 30 kişi hayatını kaybetmişti. Radyasyonun etkisi yayıldıkça, hastalıklardan ölen binlerce kişi ölüm bilançosuna eklendi. Radyasyonun dolaylı olarak yol açtığı hastalıklar on binlerce kişinin yaşamını kararttı.

Patlamadan sonraki birkaç hafta içinde, binlerce kişi hayatlarını tehlikeye atarak, reaktörün üzerini kapatıp duvarlar ördüler.

Bu geçici önlemin yerini alacak yeni güvenlik projesini denetleyen Avrupa Yeniden İnşa Bankası'ndan Simon Evans, ''Radyasyon düzeyi bu beton lahite yaklaştıkça daha da yükseliyor. Bu da yeni beton levhaları daha yakına inşa etmeyi zorlaştırıyor. Bu nedenle reaktörün üzerini örtecek yapının, uzak bir yerde üretilip kalıntıların üzerine kapatılması hedefleniyor.'' dedi.

Bu operasyon sırasında yapının çöküp radyasyonun tekrar yayılmaya başlaması tehlikesini göz önünde tuttuklarını söyleyen Simon Evans, ''Amacımız inşaatın sürdüğü reaktör etrafındaki sahada radyasyon seviyesini alt düzeylere çekmek.'' diyor.

Tamamlanabilirse, Çernobil kalıntılarını güvenli hale getirecek yapının yüz yıl ayakta kalması planlanıyor.

Bölge halkının sağlığı açısından çok önemli olan bu dev proje toplamda 1,6 milyar euroya malolacak. Ancak G8 ülkelerinin tüm vaatlerine rağmen projenin bütçesinde 700 milyar euroya yakın bir açık var.