Çaya fındığa yeni alternatif bambu

Doğu Karadeniz iklimine de uyumlu olan bambu ağaçlarının bölgede fındığa ve çaya alternatif ürün olarak yetiştirilebileceği belirtiliyor.

Konuyla ilgili bilgi veren Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Peyzaj Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Var, bambu üzerine Japonya'da 4,5 yıl araştırma yaptıktan sonra, 1200 bambu türünden 3 tanesinin bölgenin ekolojik şartlarına uygun olduğunu tespit ettiğini söyledi.

Türkiye'ye döndükten sonra Rize'nin Pazar ilçesinde kendi imkanlarımızla bambu yetiştirmeye başladıklarını kaydeden Doç. Dr. Var “1.5 yıl süren bu çalışmada bize Japonlar teknik olarak destek verdiler. Dışarıdan almak zorunda olduğumuz 1,5 metre uzunluğundaki bambu rizomlarından (bambu tohumu) ne kadar çok bambu üreteceğimiz, bambuların ne kadar uzayacağı, hangi mevsimde kesilmesi gerektiği ve nerelerde değerlendirilebileceği konusunda araştırmalar yaptık. Hedefimiz üreticiye kendi ürettiğimiz ucuz ve nitelikli bambu rizomu sağlamak. Böylece bambu üretmek için dışarıya bağımlı olmayacağız" dedi.

Doğu Karadeniz Bölgesi'nin bambu yetiştiriciliğinden yüksek düzeyde ekonomik getiri sağlayabilecek özel koşullara sahip olduğunu kaydeden Doç. Dr. Mustafa Var “Bin 200'e yakın çeşidi bulunan bambu, yeryüzünde 14 milyon hektardan fazla bir alanı kaplıyor. Bambu daha çok Uzakdoğu ve Güney Amerika'da yayılış gösteriyor. Dağınık, küme ve tırmanıcı türleri olan bambulardan Doğu Karadeniz Bölgesi'ne en uygun olanı Çin, Japonya ve Bangladeş'de yetişen küme şeklinde topluluk oluşturan bambulardır" diye konuştu.

Bambuların binden fazla eşyada alet veya parça olarak kullanıldığını belirten Doç. Dr. Var, şu bilgileri verdi :

"Yaklaşık 100 bambu türünün genç filizleri yenilebilir niteliktedir. Bu ürünlerin Çin'de yıllık üretimi 1 milyon tondan fazladır. Çin'de bir çok bambu türü, süs bitkisi ve erozyon kontrolü amacı ile kullanılır. Çin'de, artan bambu talebini karşılayabilmek için geliştirilen teknikler sayesinde bambu endüstrisi hızla büyümektedir. Bambular oluşturdukları sık, yoğun ve birbirlerine girmiş kök sistemlerinden dolayı, şevli alanlarda toprak kaymasını önlemek ve erozyon kontrolü için kullanılmaktadır. Ayrıca bu özelliklerinden dolayı karayollarındaki şevlerde de çok fazla kullanılır. Bunun yanında bambular nehir ve göl kenarında kıyının korunması için fonksiyonel olarak da kullanılmaya elverişlidir. Toprak kaymalarını engellerler. Bambular sık ve yeşil yapraklarından dolayı rüzgar perdesi olarak da kullanılır. Bunun dışında hava kirliliğinin azalmasında ve gürültü perdesi olarak kullanılır. Uzakdoğu peyzaj sanatında asırlarca vazgeçilmez bir bitki örtüsü olmuş ve hemen hemen tüm yeşil alanlarda bazen bir yer örtüsü, bazen canlı çit, bazen bir rüzgar perdesi, bazen de yaprak ve gövde güzelliklerinden dolayı süs bitkisi olarak kullanılmıştır."

BAMBU PEYZAJ MİMARLARI TARAFINDAN SIKLIKLA KULLANILIYOR

Bambuların korunaklı iç mekanlarda, teraslarda verandalarda peyzaj mimarları tarafından sıklıkla kullanıldığını ifade eden Doç. Dr. Var "Kiriş, çatı, kasnak, çerçeve, yer döşemesi, duvar, tavan, kapı, pencere çerçevesi, yuvarlak veya parçalanmış bambu gövdelerinden yapılır. Uzun gövdeler birbirine bağlanarak yüksek yapılarda yapı iskelesi olarak da ihtiyacı karşılar. Bambu gövdeleri müzik enstrümanı yapımında da çok fazla kullanılır. Bambudan yapılan müzik enstrümanları özellikle Filipinler ve Endonezya'da çok yaygındır. Bambu geleneksel kullanım dışında modern endüstride de kullanılan önemli bir materyaldir. Bazı betonarme konstrüksiyonlar içinde demir yerine boyuna parçalanmış bambu gövdeleri kullanılır” dedi.

Çin'de 2 bin yıl önce bambudan kağıt hamurunun yapıldığını kaydeden Doç. Dr. Var şunları söyledi :

"Günümüzde Hindistan'da 3.23 milyon tonluk yıllık bambu üretiminin yaklaşık olarak yarısı kağıt sanayinde kullanılmaktadır. 2. Dünya Savaşı yıllarında bambu kontraplağı, uçak malzemesi olarak üretilmiştir. Bambu gövdeleri, uzun süre kaynar suda bekletildikten sonra 3-4 m boyundaki bu gövdeler makinelerle soyularak çok kaliteli bir kaplama malzemesi elde edilir. Ayrıca artık bambuların gövdeleri odun kömürü fırınlarında da değerlendirilir. 1 kg bambu kömürü 5000 kalori enerjiye sahiptir. Bu değer aynı miktardaki odun kömüründen yüzde 20 daha fazladır. Bu kalori değeri kömürün yüzde 70-80'ine ve ham petrolün yüzde 50'sine karşılık gelir. Bambu kömürü yalnızca enerji kaynağı olarak kullanılmaz. Bambu kömürünün tozu, bambu sürgünlerinin yetiştirildiği alanlara, çeltik tarlalarına, park ve bahçelerde gübre olarakda kullanılabilinir. Bambu türlerinden bazılarının genç sürgünleri sebze olarak yenir ve tarımı yapılır."

Doç. Dr. Mustafa Var, yağışın bambuların dağılımında önemli bir etken olduğunu belirterek, "Özellikle bambuların büyüme devresinde Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında yağış mutlaka gereklidir. Bambular en iyi gelişimlerini iyi drenajlı, kumlu balçık topraklarda ve killi balçıklı nehir alüvyonlarında veya taşlık kayalık alanlarda yapar. Birkaç bambu bataklık alanlarda ve ıslak nehir yataklarında da yetişebilir. Yoğun kar yağışı ve aşırı rüzgar büyümeyi sınırlandıran faktörler olup bu faktörler bambuların yayılışını etkilemezler" şeklinde konuştu.

Bambuların genel olarak 8.8 santigrat derece ile 36 santigrat derece arasındaki sıcaklık değerleri arasında iyi yetiştiğini ifade eden Doç. Dr. Var, Doğu Karadeniz Bölgesi için önerilen türlerin, Japonya'da sıcaklığın -18 dereceye kadar düştüğü yerlerde yetişen türler olduğunu söyledi.