Çalışmadan emeklilikte değişiklikler var

İsteğe bağlı sigortalılık bilfiil çalışmadan emekli olmak isteyenler için öngörülmüş bir hak. Bu sigortalılığın da zaman zaman değişen kuralları var ve bu kurallar son günlerde bir kez daha değişti.

Yasa Koyucu çalışma yaşamında olmayanların da emekliliğini düşünmüş ve bir alternatif sunmuş bulunuyor: İsteğe bağlı sigortalılık.

Bunun da muhtelif şartları var. 

Türkiye’de isteğe bağlı sigortalı olmak için;

• 18 yaşını doldurmuş olmak,
• Zorunlu sigortalı olmamak veya otuz günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
• Kendi sigortalılıkları nedeniyle aylık bağlanmamış olmak

şartlarıyla Türkiye’de ikamet ediyor olma koşulu aranıyor.

İkamet Şartı

Öncelikle uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinden dolayı yurt dışından da ülkemize isteğe bağlı sigortaya devam etme hakkı olanlar (Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre'deki gurbetçiler) için sözleşmeler gereği Türkiye'de ikamet şartı aranmadığını da antrparantez vurgulamış olalım.

Türkiye’de ikamet ediyor olma koşulunun sağlanmasında 01.10.2008 tarihinden sonraki süreçte SGK'ya verilen isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesinde ikamet adresinin Türkiye’de olduğunun belirtilmiş olması yeterli sayılmaktaydı.

Kazanılmış Haklar

01.10.2008 tarihinden önce isteğe bağlı sigortalı olmak için ikamet şartı genel olarak aranmadığından yukarıda saydığımız ülkeler dışındaki yabancı ülkelerde ikamet etmekte iken 01.10.2008 tarihinden önceden beridir isteğe bağlı sigortaya devam eden sigortalılar durumlarında değişiklik oluncaya kadar ikamet şartından muaf tutulmaktalar. Bu sigortalılar isteğe bağlı sigortalılıkları kesintiye uğramadığı sürece ikamet şartını sağlamadıkları gerekçesiyle sigortalıkları sonlandırılmıyor.  

Önemli Değişiklik Var

Bu konuda 2016/20 sayılı SGK Genelgesi ile bir değişiklik yapılmış bulunuyor.

Bundan önce Türkiye’de ikamet etmekteyken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde bulunan Türk vatandaşlarından isteğe bağlı sigortalı olmak için talepte bulunanların isteğe bağlı sigortalılık giriş bildirgesinde beyan etmiş oldukları Türkiye’deki adresi ikamet adresi olarak esas alınıyordu.

Beyan Edilen Adres Değil, Önce KPS’deki Adres Geçerli Olacak

Bundan böyle Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde bulunan Türk vatandaşlarından, isteğe bağlı sigortalı olmak için talepte bulunanların yurt dışına çıkmadan önce Türkiye’de ikamet ettiklerini SGK’ya açık olan Kimlik Paylaşım Sisteminden (KPS) tespit edilmesi, KPS’den tespit edilen ikamet tarihlerinde tereddüt oluşması halinde ise Türkiye ikamet tarihinin belgelendirilmesi halinde, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkede bulunsalar bile isteğe bağlı sigortalı olabilecekler.

Başvurusuz Ödenen İsteğe Bağlı Primlerin Durumu

1.10.2008 tarihinden sonra ilk defa 4/b sigortalılığı kapsamında zorunlu sigortalılıkları başlayıp daha sonra sona erenlerden isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunmadan prim ödemeye devam edenler isteğe bağlı sigortalılık başvuru şartını yerine getirmiş sayılmıyorlardı. Ancak 2014 yılında yapılan değişiklikle bu kapsamdakiler Tarım Bağ-Kur sigortalıları hariç olmak üzere sonraki bir tarihte zorunlu sigortalılıkları sona erdiği halde isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunmadan prim ödemeye devam etmişlerse ödedikleri bu primlerinin karşıladığı süre ile sınırlı kalmak kaydıyla ödemiş oldukları süreler “isteğe bağlı sigortalılık süresi” olarak değerlendirilmeye başlanmıştı.

Tarım Bağ-Kurlular da Kapsama Alındı

2016/20 sayılı Genelge ile bu konuda artık 1.10.2008 tarihinden sonra 4/b (Bağ-Kur) sigortalılığı kapsamında zorunlu sigortalılıkları sona erenlerden isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunmadan prim ödemeye devam edenlerin daha sonra isteğe bağlı sigortalı olmak için talepte bulunmaları halinde, zorunlu sigortalılıklarının sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren isteğe bağlı sigortalılıkları geçerli sayılacak.

Bu genişleyen haktan artık Tarım Bağ-Kur sigortalıları da yararlanacak. Onlar da Tarım Bağ-Kur sigortalılıkları sona erdiğinde primlerini ödemeye devam ediyorlarsa daha sonra bu sürelere ilişkin isteğe bağlı sigortalı olmak için yazılı talepte bulunmaları halinde, isteğe bağlı sigorta tescilleri yapılarak zorunlu sigortalılık sona erdikten sonra ödenen primler isteğe bağlı sigortalılık kapsamındaki Bağ-Numarasına aktarılacak.