Çalışanların üçte biri kadın

DİE'nin 2002 hane halkı bütçe anketindeki gelir dağılımı sonuçları Türkiye'deki gelir dağılımı hakkında çarpıcı ipuçları verdi.

Devlet İstatistik Enstitüsü'nün (DİE) 2002 hane halkı bütçe anketi gelir dağılımı sonuçlarına göre, Türkiye'de çalışan fert başına düşen ortalama yıllık faaliyet geliri, 3 milyar 838 milyon lira olarak belirlendi. Ankete göre, 2002 yılında çalışan fertlerin yüzde 32.4'ünün kadınlardan, yüzde 67.6'sının erkeklerden oluşmasına rağmen, esas iş gelirlerinin sadece yüzde 10.4'ü kadınlar, geriye kalan yüzde 89.6'sı ise erkekler tarafından yaratıldı. DİE tarafından yapılan 2002 hane halkı bütçe anketi gelir dağılımı sonuçları açıklandı. Açıklamada, çalışan hane halkı fertlerinin esas işteki durumlarına göre ortalama yıllık gelirlerinin incelendiğinde, ücretli, maaşlı olarak çalışan fert başına düşen ortalama yıllık faaliyet geliri 5 milyar 26 milyon Lira iken, yevmiyeli çalışanların ortalama yıllık faaliyet gelirinin 1 milyar 655 milyon lira ile bunun yaklaşık üçte biri kadarı olduğu bildirildi. Açıklamaya göre işverenlerde ise fert başına ortalama yıllık faaliyet geliri, 15 milyar 465 milyon lira ile kendi hesabına çalışanların yaklaşık 3 katı olarak hesaplandı. 2002 yılında kendi hesabına çalışanların fert başına ortalama yıllık faaliyet geliri de, 4 milyar 254 milyon 922 bin 257 Lira ile fert başına ortalama ücret gelirinden daha düşük. 2002 yılında gerek ücretli, maaşlı olarak çalışan fert sayısında, gerekse ücretli ve maaş gelirlerinin toplam gelirden aldığı payda 1994'e göre bir artış söz konusu olurken, 1994 yılında çalışan fertlerin yüzde 27.8'i ücretli, maaşlı iken, 2002 yılında bu pay yüzde 38.2'e yükseldi. Buna bağlı ücretli ve maaşlı çalışan fertler, istihdamın yarattığı gelirden 1994 yılında yüzde 35.1 oranında pay alırken, 2002 yılında payını yüzde 50.1'e çıkarttı. Açıklamada devamla şöyle denildi: ''Kendi hesabına ve işveren olarak çalışan hane halkı fertlerinin istihdam edilenler içindeki payı 1994'e göre çok küçük oranlarda artış gösterse de, toplam istihdam geliri içindeki payları açısından bir düşme gözlenmektedir. Kendi hesabına çalışanların toplam gelir içindeki payı 1994'de yüzde 37.7 iken, 2002'de bu oran yüzde 29.7 olarak gerçekleşmiştir. İşveren olarak çalışanlar ise 1994'de istihdam gelirlerinden yüzde 21.2 oranında pay alırken, bu oran 2002 yılında yüzde 16.9'a gerilemiştir.'' SEKTÖRLERE GÖRE GELİRLERDEN ALINAN PAY Çalışan fertlerin sektörlere göre gelirden aldıkları paylara da yer verilen açıklamaya göre, Sektörler itibarıyla istihdam ve gelir payları incelendiğinde, 2002 yılında, tarım sektöründe çalışan fertlerin istihdam edilenler içindeki payı yüzde 40.2 iken esas işten elde edilen yıllık kullanılabilir net gelir içindeki payı yüzde 19.3, sanayi sektöründe (madencilik, imalat sanayi, elektrik, gaz ve su) çalışan fertlerin istihdam edilenler içindeki payı yüzde 16.6 iken esas işten elde edilen yıllık kullanılabilir net gelir içindeki payı yüzde 20.1, inşaat sektöründe çalışan fertlerin hem istihdam edilenler içindeki payı hem de esas işten elde edilen yıllık kullanılabilir net gelir içindeki payı yüzde 5.4 olarak tahmin edildi. Ticaret sektöründe çalışan fertlerin istihdam edilenler içindeki payı yüzde 17.0 iken esas işten elde edilen yıllık kullanılabilir net gelir içindeki payı yüzde 23.2, hizmet sektöründe (ulaştırma, haberleşme ve depolama, mali aracı kuruluşlar ve sigorta hizmetleri, toplum ve kişisel hizmetler) çalışan fertlerin ise istihdam edilenler içindeki payı yüzde 20.8 iken esas işten elde edilen yıllık kullanılabilir net gelir içindeki payı yüzde 31.9 olarak tahmin edildi. NET GELİR 2002 yılında, çalışan fertlerin sektörlerine göre elde ettiği yıllık kullanılabilir net gelirleri 1994 ile karşılaştırıldığında, tarım sektörünün toplam kullanılabilir net gelirden aldığı payın 2002 yılına gelindiğinde azaldığı tespit edildi. Sanayi sektöründe yaratılan gelirin toplam gelir içindeki payı artarken, inşaat ve ticaret sektörlerinin gelir içindeki payları azaldı, hizmet sektörünün toplam gelir içindeki payı yükseldi. Ayrıca geçen yıl yaratılan istihdam gelirleri içinde çalışan fert başına ortalama yıllık geliri en yüksek olan kesim madencilik sektörü iken (11 milyar 933 milyon Lira), çalışan fert başına yıllık gelirin en düşük olduğu sektör ise 1 milyar 843 milyon Lira ile tarım sektörü oldu. CİNSİYET DURUMLARINA GÖRE Ankete göre, 2002 yılında çalışan fertlerin yüzde 32.4'ünün kadınlardan, yüzde 67.6'sının erkeklerden oluşmasına rağmen, esas iş gelirlerinin sadece yüzde 10.4'ü kadınlar, geriye kalan yüzde 89.6'sı ise erkekler tarafından yaratıldı. Ücretli, maaşlı olarak çalışanların yüzde 18.7'sini oluşturan kadınların, toplam esas iş gelirinin yüzde 15.1'ini elde ettiği ifade edilen açıkmamada, ''işverenlerin yüzde 97.2'i erkek ve toplam esas iş gelirinin yüzde 98'ini yaratmaktadırlar. Çalışan kadınların esas işten elde ettiği ortalama yıllık geliri 1 milyar 236 milyon 704 bin 481 Lira iken, erkeklerin geliri 4 katı daha fazla olup 5 milyar 83 milyon 928 bin 510 Lira'dır'' denildi.