Bu yılın kalbi Piri Reis

UNESCO 2013 yılını Türklerin efsanevi denizcisi Piri Reis yılı ilan etti.

Belkıs Kübra Afşar

İNTERNETHABER.COM (Özel İçerik)- Kürt açılımı, akil insanlar, Üniversitedeki çıkan kargaşalar derken medya da tam anlamıyla hak ettiği değeri bulamayan sessiz sedasız bir kültürel etkinliği yaşamaktayız. Piri Reis Yılını. Unesco tarafından 2013 Piri Reis anma yılı olarak ilan edildi.

Türk ve Osmanlı denizciliği denince akla ilk gelen isimdir Piri Reis. Kitab-ı Bahriye’si Ege, Akdeniz limanlarını yerleşim alanları ve kıyılarını tasvir ettiği dünyaca ünlü eseri..

Peki Piri Reis kimdir? Küçük yaşından itibaren Türk amirali amcası Kemal reis tarafından eğitilmeye başlayan, Piri Reis sefer katibi olarak Osmanlı donanmasına katıldı. Uzun yıllar Akdeniz’i dolaşmış kıyı ve limanlar hakkında bilgi almış bunları kayıt altında tutmuş, ciddi anlamda gözlemlerde bulunmuştur. Endülüs şehri Gırnata da Müslümanlar katliama uğrayınca Osmanlı devletinden yardım istemişler ancak, Deniz aşırı donanması bulunmayan Osmanlı devleti Piri Reis’in amcası Kemal Reis’i Osmanlı devleti adına İspanya’ya gönderdi. Amcasıyla birlikte bu donanmada olan Piri Reis Müslümanları Kuzey Afrika bölgesine götürdüler.

İkinci Beyazıt’ın Akdeniz bölgesinde korsanlık yapan denizcileri Osmanlı donanmasına katılması için teklifte bulunması üzerine, amcası Kemal Reis ve Piri Reis Osmanlı donanmasına katılmışlar. Bu iş birliği Piri Reis’i ilk savaş kaptanı yapacak, Venediklilerin savaşta yenilmesi üzerine barış istemeleriyle bir barış anlaşmasına sebep olacaktı.

Bu dönemde Akdeniz’deki seferleri sırasında gördüğü yerleri kayıt altına almış yaşadığı tecrübeleri yazmış, denizcilerin ilk kılavuz kitabı özelliğini taşıyan Kitab-ı Bahriye’yi hazırlamıştır. 1513 ‘de Amerika kıtasını da gösteren ilk Dünya haritasını çizmiştir. Yavuz Sultan Selim döneminde “Derya Bey’i” yani Deniz Albayı rütbesini almış, Mısır seferi sırasında Nil ırmağı’nın haritasını çizmiştir.

Kanuni Sultan döneminde Rodos seferine katılan Piri Reis Pargalı İbrahim Paşa’ya rehberlik ederek takdirini kazanmıştır. Bu sayede Kitab-ı Bahriye’si Kanuni Sultan Süleyman’a gösterilmiş, daha kapsamlı bir ikinci bir Dünya haritası çizmiştir.

Ne yazık ki! Piri Reis takdir gördüğü Kanuni tarafından bazı devlet adamlarının kışkırtması ve yanlış bilgilendirilmesi sonucunda idama mahkum edilecekti.

En son görevi Mısır kaptanı olan Piri Reis, Umman ve Basra üzerine sefere çıkıp, Hürmüz kalesini kuşatmış Portekizlerden aldığı haraç karşılığında kaleyi bırakmış hasarlı bazı donanmaları orada bırakmış bu davranışıyla suçlu bulunup, Mısırda hapsedilmiştir. Mısır Beylerbeyi Mehmet Paşa Piri Reis hakkında Kanuni’ye yanlış bilgi vermesi üzerine 80 yaşının üzerinde Piri Reis idama mahkum edilmiştir. Dünya’ya nimet değerinde eserler bırakan ve dünya haritasını insanlığa armağan eden Piri Reis idamı hak ediyor muydu ? hak etmiyor muydu? Bilemeyiz. Şunu çok iyi biliyoruz ki, Piri Reis’e Dünya çok şey borçlu…

Kısa bir not, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi’nde ‘‘Piri Reis ve 1513 Dünya Haritası: 500 Yılın Gizemi” isimli sergi 15 Mart’ta açıldı ziyaretçilerini 31 Mayıs’a kadar bekleyecek.