Bu dili konuşan Türkiye'deki tek köy

UNESCO tarafından kaybolan diller arasında olan Hertevin dili, Siirt'in Pervari ilçesinin Ekindüzü köyünde konuşuluyor.

Bu dilin daha önce Keldani Katolik Kilisesi'ne bağlı Süryaniler tarafından kullanıldığı, Avrupa’ya göç etmeleri ile Hertevin (Hértevin) dilini bilen Ekindüzü köyünde sadece birkaç kişinin kaldığı öğrenildi. Kendilerinden başka bu dili konuşan kimse olmadığını belirten köylüler, bu dili konuşabilenlerin sayısının da oldukça azaldığını belirtiyor.

TÜRKİYE'DE 15 DİL TEHLİKE ALTINDA

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu UNESCO’nun 21 Şubat Dünya Anadili günü nedeni ile yayımladığı "Tehlike Altındaki Diller Atlası"na göre, Türkiye'de 15 dil tehlike altında olduğu belirtilmişti. Hertevin Dilini ilk defa Alman Dil Bilimci Otto Jastrow tespit etti. Jastrow 1986 yılında ikinci kez Ekindüzü Köyüne gelerek, bu dili kayıt altına aldı. 

Ekindüzü köyünde ikamet eden Nevzat Kızılay, daha önce bu dili köyde yaşayan yaklaşık 50 ailenin konuştuğunu ancak günümüzde bu dili ancak 5 - 6 kişinin konuşabildiğini söyledi. Konuştukları dilin yazılı bir dil olmadığını belirten Kızılay, “Bu dili sözlü olarak konuşuyorduk. Bizim çocukluğumuzda köyümüzde gayrı Müslimler vardı. Bu dil onlar konuşuyordu.

50-60 EVDE BU DİL KONUŞULUYORDU

Biz de onlardan öğrendik. Bu dili bizim köyümüzden başka yerde konuşan yok. Çevre köylerde de gayrı Müslimler vardı. Ancak onlarda bu dili bilmiyorlardı. Bu dil yalnız bizim köyümüzde konuşuluyordu. Geçmiş yıllarda yaklaşık 50-60 evde bu dil konuşuluyordu. Bu dili konuşanlar zamanla köyümüzden göç ederek Avrupa ülkelerine gittiler.

Onların gitmesiyle bu dili konuşanların sayısı azaldı. Şu anda bu dili bilenlerin ve konuşabilenlerin sayısı birkaç kişiye düştü. Benimle birlikte bu dili iyi konuşan birkaç arkadaşım var. Geçen yıl Fransa’ya Paris’e gittim. Oradaki köylülerimizle bu dili konuştum.” dedi. Kızılay Avrupalı bir kişinin daha önce iki defa köylerine geldiğini ve bu dili araştırdığını sözlerine ekledi. Hertevin (Hértevin) dilini iyi bilen köylülerden Ramazan Kadri Selvitepe de bu dili kendilerinden sonra konuşacak kimse olmadığını belirtti. 

Hertevin (Hértevin) dilini bilen köylüler kendileri tarafından hazırladıkları bestelerle halay çekerek eğleniyor. Hertevin dilini bilen köylüler bu dili unutmamak için bir birlerinin evini ziyaret ettiklerinde Hertevin dilini konuşuyor.

Bugün bazı diller çok az konuşanı kaldığı için sürdürülemez durumda, ama dilbilimciler, dili konuşan toplum da bunu isterse, hiçbir iz bırakmadan kaybolmasın diye dili olabildiğince kayda geçirebiliyorlar. Hertevin dili, Ethnologue.com'a göre Siirt kökenli, Kuzeydoğu Arami dillerinden olmasına karşın diğerlerinden oldukça farklı bu dili 1999'da da bin kadar kişi konuşuyordu.