BM'den İsrail'i korkutan soruşturma

İsrailli yetkililer, Tel Aviv'in adli sistemini inceleyecek bir soruşturma başlatmasının Tel Aviv'i korkuttuğunu söylüyor.

İsrailli yetkililer, Gazze savaşı hakkında hazırlanan Goldstone raporunun yeniden gündeme geldiği bir dönemde, Birleşmiş Milletlerin (BM) Tel Aviv’in adli sistemini inceleyecek bir soruşturma başlatmasının Tel Aviv'i korkuttuğunu söylüyor.

İsrail’in diplomatik ve savunma kurumları, bu hafta Tel Aviv’in maruz kaldığı uluslararası “yaylım ateşine” karşı nasıl mücadele edileceğini değerlendirmek için bir araya gelecek.   

Yapılan eleştiriler arasında en fazla endişe yaratan şey ise, geçtiğimiz kış düzenlenen Gazze operasyonunun yeniden hatırlandığı bir dönemde İsrail’in adlı sisteminin güvenilirliğini incelemekle sorumlu olan BM komitesi oldu.  

Yakın gelecekte İsrail’in Mayıs ayında düzenlediği Gazze yardım filosu baskını hakkında iki tane daha uluslararası soruşturma açılacak. Bu soruşturmalardan biri BM genel sekreteri, diğeri de BM İnsan Hakları Konseyi’nin kararıyla başlayacak.  

YARGI SİSTEMİ İNCELENECEK

İsrail’in adli sistemine yönelik soruşturma, Mart ayında BM İnsan Hakları Komisyonu’nun, İsrail’in Goldstone raporuna verdiği tepkinin incelenmesi kapsamında Cenevre’de düzenlediği toplantıda kararlaştırılmıştı. Panel İsrail adli sisteminin etkinlik, bağımsızlık ve profesyonelliğiyle uluslararası standartlara uyumunu incelemekle görevlendirildi. Bazı İsrailli yetkililer, komisyonu “ikinci Goldman komitesi” olarak adlandırıyor.

Önümüzdeki birkaç gün içinde, İsrail’in soruşturmada işbirliği yapıp yapmayacağına karar vermesi bekleniyor. Dışişleri ve Adalet Bakanlığı İsrail’in öngörülen soruşturmayı tanıması ve işbirliğine bulunmasını destekleyecek şekilde bir politika değişikliği için çaba gösteriyor. Ancak Başbakan Benjamin Netanyahu henüz İsrail’in tepkisinin ne olduğuna karar vermedi.

Komiteye, Alman hukukçu Christian Tomuschat başkanlık edecek. Diğer üyeler ise New York Yüksek Mahkemesi’nin eski yargıçlarından Mary McGowan Davis ve Malezyalı Param Cumaraswamy’dan oluşuyor. Komite, İsrail ve Filistin tarafından Goldstone raporunda belirtilen şartların yerine getirilmesi için atılacak yasal adımların denetlemesinden sorumlu olacak. Komisyonun birkaç hafta içinde çalışmaya başlaması ve Ekim ayında raporunu sunması bekleniyor.

İsrailli yetkililerin endişesinin kaynağı, BM kurumlarının ilk kez İsrail’in askeri ve sivil yargı sistemini inceleyecek olmasının yanı sıra, ağır eleştiri içerecek bir raporun İsrail’in yargı sistemini Yargıtay’a kadar tümden lekeleyecek olması. Olumsuz sonuçlar içeren bir rapor aynı zamanda birçok yabancı ülkenin İsrail mahkemelerini kararlarını dikkate almamasına ve İsrail askerleri ile subaylarına karşı suçlamalarda bulunmalarına neden olabilir.

Yüksek rütbeli subaylar Netanyahu’nun bu hafta içinde BM İnsan Hakları Komisyonu ile işbirliği yapılıp yapılmayacağını değerlendirmek için bakanlarıyla bir araya gelebileceğini belirtti.

KOMİTEYLE İŞBİRLİĞİ ÖNEMLİ

Komiteyle işbirliği yapılması kararı İsrail’in Goldstone raporu hakkındaki duruşunu değiştirmesi anlamına gelecek: Tel Aviv bugüne kadar raporun ve BM İnsan Hakları Komisyonu’nun yasallığını tanımayı reddetti. Ancak Dışişleri ve Adalet bakanları İsrail’in elindekileri kanıtlayabilmesi için yeni soruşturmada işbirliği yapması gerektiğine inanıyor.

Dahası, bakanlar Goldstone Komitesi’nde olduğunun aksine, panelin tek taraflı bir İsrail karşıtlığı sergilemediğini, ayrıca üyelerinin de İsrail karşıtı görüş beslemediklerini belirtti.

Bu esnada, BM Genel Sekreteri Ban ki Mun, geçtiğimiz hafta Mayıs ayında yaşanan Gazze Özgürlük Filosu baskınını hem İsrail hem de Türkiye’de düzenlenecek incelemeler ile denetleyecek bir “gözden geçirme paneli” kurulmasını umduğunu belirtti. Ban, komisyonun her iki ülkeden temsilciler bulundurmasını ümit ettiğini ifade etti.

Haberlere göre, Ban Netanhahu’ya panelin İsrail’in yararına olabileceğini belirtti. Buna göre, panel İsrail’e karşı uluslararası kamuoyunun atacağı yasal adımları önleyebileceği gibi BM Genel Kurul Toplantısı veya Güvenlik Konseyi’nin acil bir toplantı düzenlemesine çare getirebilir. Ban’nın, bu teşviki “açıkça İsrail’in çıkarına” olan bir husus olarak belirttiği ifade edildi.

Netanyahu’nun Ban’in teklifine razı olmasının yanında, panelin Gazze baskınını soruşturan Turkel Komitesi raporunu yayınlamadan önce başlamasını istemiyor.

İsrail’in baskın eylemini denetleyecek olan üçünü uluslararası Komite, Cenevrede’ki BM İnsan Hakları Komisyonu tarafından oluşturuldu. Panel, İsrail’in Gazze baskınında uluslararası yasaları ihlal edip etmediği ve savaş suçlarına karışıp karışmadığını inceleyecek.