Bir Türk devi daha battı

Türkiye’nin ilk elyaf üreticisi Sönmez Filament’in kapanmasından sonra bir kötü haber de Denizli'den geldi.

Kendi dinamikleri ve girişimciliğiyle yeterli devlet desteğini almayarak büyüyen kentlerden biri olduğu için ‘Anadolu Kaplanı’ ünvanını kazanan Denizli'de, 2 milyar dolara yaklaşan ihracat rakamıyla lokomotif sektör olan tekstil, krizden ağır yara aldı.

2001 krizinden sonra bankaların verdikleri kredileri zamanı gelmeden istemeleri yüzünden sıkıntıya girmeye başlayan tekstil sektörü, düşük kur, yüksek enerji maliyeti, vergi ve SSK primi oranlarının yüksekliği kıskacının yanı sıra 5084 Sayılı Teşvik Yasası'nın getirdiği haksız rekabet ve global kriz de eklenince ayakta duramaz hale geldi. Denizli'de son bir yılda işçi çıkararak küçülmeye giden bir çok firma yavaş yavaş üretimi durdurarak kapıya kilit vurmaya başladı.

Sektörde bir yılda 8 bin çalışan işsiz kaldı. 83 tekstil fabrikasının bulunduğu Organize Sanayi Bölgesi'nin ilk tekstil fabrikası olma özelliğini taşıyan ve 450 işçi çalıştıran, yılda 10 milyon doların üzerinde ihracat yapan Denteks Tekstil Fabrikası ile 1972 yılında kurulan 58 bin metrekare alanda faaliyet gösteren, 700 kişinin çalıştığı, yıllık ihracatı 25 milyon dolar olan Dempa Denizli Mensucat Sanayi ve Ticaret A.Ş., üretimi durdurarak kapıya kilit vurdu. Son altı ayda Atakan Tekstil, Atak Tekstil, İrem Tekstil, Bordo Tekstil ve Turkmar firmaları da üretimi durdurdu. Merkeze bağlı Göveçlik Beldesi'nde faaliyet gösteren ve Denizli'nin ilk iplik fabrikası olan Göveçlik İplik Sanayi ve Ticaret A.Ş. ise 850 kişinin işine son verip fabrikayı kapattı. Bazı fabrikaların ya çok sayıda işçi çıkardığı, ya işçilere ücretsiz izin verdiği ya da 4- 5 ay boyunca işçi ücreti ödeyemediği öğrenildi. Kapısına kilit vurulan fabrikaların Denizli tekstil ihracatındaki payının 100 milyon doların üzerinde olduğu belirtildi.

Tanınmış işadamlarından Atay Tekstil’in sahibi, Denizli Ticaret Odası Yönetim Kurulu üyesi Mehmet Ağcabay’ın dolar kurunun aniden yükselmesiyle aldığı makinelerin borçları ikiye katlanınca evinde falçatayla boğazını keserek intihar etmesi ise yaşanan trajik tablonun son halkası oldu.

EVİNİ BİLE SATIŞA ÇIKARDI

Yaşadığı ekonomik sorunları aşamayarak kapıya kilit vuran Baysal Ailesi'ne ait Göveçlik İplik Fabrikası ile Dempa Denizli Mensucat Sanayi Ticaret A.Ş.'nin Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Baysal, firmalarının borcunu ödemek için evlerini bile satılığa çıkardığını söyledi. Göveçlik İplik Fabrikası'nda 850 kişi çalışırken, bu sayıyı önce 500'e, ardından 300'e düşürdüklerini, işleri toparlayamayınca da üretimi durdurduklarını kaydeden Baysal, Dempa Tekstil'de çalışan 700 işçi sayısını da önce 300'e, ardından 170'e düşürdüklerini, sonunda üretimi durdurmak zorunda kaldıklarını aktardı. Baysal, “Kalan çok az işçimize de 1 ay ücretli izin verdik. İşçimin alacaklarını evlerimi satıp ödeyeceğim. Kuşadası ve İstanbul'daki otellerimi de satabilirim. Tüm borçlarımı ödeyeceğim. Milyonlarca dolarlık makinalarımız şu an çalışmıyor. Devlet maalesef sorunlara çözüm bulmuyor. Yıllardır Tekstil Bakanlığı kurulsun diyoruz, ciddiye alan yok. Benim yıllık ihracatım 25 milyon dolardı. Yazık değil mi? Bankalar tekstilciye kredi vermiyor. Teşvik Yasası ile belimizi iyice büktüler. Komşu illerimizde elektrik, doğalgaz ve vergiyi yüzde 50 daha ucuz ödüyorlar. Denizli ve Denizli gibi teşvik dışı kalan illerin de ipi çekiliyor” diye konuştu.

KRİZ BAŞKA SEKTÖRLERE DE SIÇRADI

Denizli'nin lokomotif sektörü tekstilde bu sıkıntılar yaşanırken başka sektörlerden de olumsuz haberler gelmeye başladı. Denizli'nin köklü kuruluşlarından olan Dentaş Ambalaj ve Kağıt Sanayi, 100 işçiyi işten çıkaracağını açıkladı. Firmadan İMKB'ye gönderilen açıklamada, şirketin Denizli'de bulunan fabrikasında finansal verilerin incelenmesi sonunda hedeflerin gerçekleştirilemediğinin, mali tabloların olumsuz sonuç verdiğinin, bu olumsuzlukların bu yılın sonunda ve 2009 yılında da devam edeceğinin anlaşıldığı vurgulanarak her türlü hakları verilerek 100 işçinin çıkarılacağı bildirildi.

Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Keçeci, mevcut krizin sürmesi halinde sosyal patlama yaşanabileceğini belirterek, “Gelinen noktada hükümete önemli görevler düşüyor. Üretim aksamadan devam etmelidir. Üretimin devam etmesi için devletin ve hükümetin gerekli desteği yapması gerekiyor. Sanayicinin üretimde çektiği sıkıntıyı herkes biliyor. Elektrik, doğalgaz pahalı, vergiler ağır, faizler yüksek. Dünya kriz yaşıyor. Devletimizin, üreticiler için elinden geleni yapması gerekiyor. Aksi halde işsizler ordusu yaratılacak. Bizim korkumuz, sosyal patlama gibi istenmeyen olaylarla karşı karşıya kalmak. Böyle giderse, gerekli önlemler alınmazsa sosyal patlama olur. Ülkemizdeki üreticilerin içine girdikleri girdaptan çıkması için devletin ivedilikle bir planlama yapıp, üretimi sürdürmesi gerekiyor” diye konuştu.

200 MİLYON DOLARA ACİL İHTİYAÇ VAR

Sektörün yaşadığı sıkıntının aşılabilmesi için yollar arayan Denizli Valiliği ve meslek odalarının girişimleri de sonuçsuz kaldı. Denizli Valisi Yavuz Erkmen, sanayicilerle yaptıkları toplantının sonunda sektörün acil olarak ihtiyaç duyduğu 200 milyon dolar kaynağı bulabilmek için girişimlerde bulundu. Denizli'ye 2'nci Uluslararası Tekstil ve Konfeksiyon Zirvesi için gelen TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu'ndan destek istedi. TOBB'un birikiminden Denizli'ye 36 ay sonra ödenmek üzere kaynak isteyen Erkmen, istediği yanıtı alamadı. Hisarcıklıoğlu, böyle bir talebin karşılanması halinde tüm illerin aynı istekte bulanacağını belirterek, Denizli'de açılışını yaptığı Kredi Garanti Fonu'na proje sunularak 750 bin YTL'ye kadar destek alınabileceğini söyledi.

İHRACAT DÜŞTÜ

Denizli Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Raşit Güntaş ise 36 aydır Denizli ihracatının sürekli arttığını, ilk kez bu ekim ayında düşüş yaşadıklarını vurgulayarak şunları söyledi:
“2007 yılının ekim ayında Denizli'den 118 milyon 580 bin dolar tekstil ve konfeksiyon ihracatı yapıldı. Bu yıl ekim ayında ise yüzde 5.59 düşüş oldu, ihracat 111 milyon 949 bin dolara geriledi. 2007 yılının ilk 10 ayında ise 1 milyar 7 bin 458 dolar ihracat yaptık. Bu yılın ilk 10 ayında ise ihracatımız yüzde 8.2 arttı, 1 milyar 88 bin 244 dolara ulaştı. 36 aydır Denizli'nin tekstil ve konfeksiyon ihracatı artıyordu, sadece geçtiğimiz ekim ayında gerilemiş oldu. Kriz nedeniyle dünya tüketiminde düşme eğilimi var. İhracatçılarımızın, ocak ve şubat aylarında alacakları siparişlerin düşük olmasını bekliyoruz. Yani ihracattaki düşüş devam edecek.”

Sanayici ve ihracatçı kesiminin nakit sıkıntısı çektiğini kaydeden Güntaş, “Türk ekonomisi, ortak akılla iyi yönetilmelidir. İşsizlik Fonu'nun 35 milyar dolar civarında parası var. Bu fondan GAP'a 12 milyar dolar kaynak aktarıldı. İşsizlik Fonu, Eximbank'a 12-13 milyar dolar borç verirse, sanayicinin nakit sıkıntısı önemli ölçüde sona erer. Parayı hibe olarak istemiyoruz, borç istiyoruz. Kriz yönetimlerinde böyle radikal kararlar almak gerekiyor. Felaket tellallığı yapmıyorum ama radikal kararlar almak gerekiyor” diye konuştu.

BANKACILARLA ANLAŞMA VAR

Sanayi odası, kentte faaliyet gösteren 52 bankanın şube müdürleriyle toplantı yaparak, global krizin yaratacağı olumsuzluklarda finans sektörü ile iş dünyasının koordineli hareket etmesi talebini iletti. Toplantı sonunda bankaların, kriz nedeniyle sanayicilerden kredi alacaklarını zamanından önce talep etmemesi, her iki kesimin de finansman ilişkilerinde iyi niyetli olması, zor durumda kalan şirketlerin bankalarla olan kredi ilişkilerinde diyaloğa girmeleri ve borçların yapılandırılması ile bu işlemler sırasında ticaret odası, sanayi odası, ticaret borsası ve tekstil ve konfeksiyon ihracatçıları birliği üyelerinden oluşan heyetin arabuluculuk yapması kararları çıktı.

UMUTLAR NAZIM EKREN’DE

Sektör sorunlarının çözümü için umudunu Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Nazım Ekren'e bağladı. Kasım ayı içinde Denizli'ye gelerek üç gün kentte kalıp sektörün sorunlarını dinleyecek olan Ekren'e büyük umut bağlayan sektör temsilcileri Vali Yavuz Erkmen'in başkanlığında Polisevi'nde bir araya geldi. Toplantıya tekstil fabrikalarının üst düzey yöneticileri, banka müdürleri ve oda başkanları katıldı. Vali Yavuz Erkmen, Bakan Ekren’e somut öneriler getirilmesini istedi.