Balıkların genetik kodlarını çözdü!

Erzurum Atatürk Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Bayır, balıkların genetik kodlarını çözdü!

Kanada’da bilimsel araştırmasına devam eden Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Kadir Bayır, “Çalışmaların başlamasından itibaren geçen yaklaşık 5 aylık sürede 8 farklı gen karakterize edilmiştir.” dedi.

Bayır, medaka, dikence ve yeşil benekli balon balıklarının genetik çalışmalarında insanlar için model organizma olarak kullanılabildiğini, bundan dolayı da bu üç balığı incelemeye aldıklarını ifade etti.

PROJENİN AMACI?

Bayır, projenin amaçlarını şu şekilde açıkladı: “Yağ asidi bağlayıcı proteinlerin (fabp) hem balıklarda hem de insanlarda yağ asidi metabolizmasında görev aldıkları düşünülmektedir. Ancak tam olarak hangi rolü üstlendikleri henüz tam olarak açıklanabilmiş değildir. Dolayısıyla çalışmanın amaçlarından birisi bu fabp genlerinin yağ asidi metabolizmasındaki görevlerini belirlemektir. Elde edilecek sonuçların fabp genlerinin insan yağ asidi metabolizmasındaki rollerini anlamaya yardımcı olacağı düşünülmektedir. Fabp genleri balıklarda genellikle duplike (kopyalanmış) olarak bulunurlar oysa insanlarda böyle bir durum söz konusu değildir. Projenin ikinci amacı 'Neden bu genler balıklarda duplike olarak bulunurlar?' sorusuna cevap aramaktır. Bu amaçla her bir genin yapısı belirlenmekte, hangi dokularda daha fazla üretildikleri araştırılmakta, ayrıca öteki balık türleri, fare gibi model organizmalar ve insanlarda bulunan aynı genler ile benzerlikleri araştırılmaktadır.”

BALIKLARIN GENETİK KODLARININ İNSAN ÜZERİNDE ETKİSİ

Çalışmadan elde edilecek bulgularla ilgili bilgiler veren Bayır, “Işın yüzgeçli balık türlerinde hücre içi lipid bağlayıcı protein multigen ailesinin geçmişten günümüze gelişimi hakkında değerli veriler sunacak ve fabp genlerin transkripsiyonunu kontrol eden düzenleyici mekanizmaları anlamamızı sağlayacak. Teleost (gerçek kemikli) balıklarda normal embriyogenesis, büyüme ve üremeyi kontrol eden pek çok gen memelilerdekilere benzer (veya aynı) olduğundan zebra balığı, medaka, dikence ve yeşil benekli balon balığı gibi model organizmaların kullanıldığı bu tür çalışmalar, insan gelişiminde ve hastalıklarda rol oynayan fabp genlerinin bu rolünü (veya rollerini) anlamamıza yardımcı olacak.” ifadelerini kullandı.

Bayır, “Ayrıca balıklarda ömrün sonuna kadar büyüme özelliği yani dokularda sürekli büyüme ve gelişme, daha anlaşılır ifadesiyle kartilaj dokunun olmaması yani kartlaşmama anti aging diye de bildiğimiz yaşlanmaya karşı insanlarda kullanılabilecek yeni yaklaşımların geliştirilmesinde çığır açabilecek yönleri ile heyecan verici bir çalışma olarak görülmektedir.” diye konuştu.

Araştırma kapsamında 8 farklı gen karakterize ettiklerini aktaran Bayır, “Bunlar arasında 1 genin özel bir yapıya sahip olduğu, 1 genin bilinenden farklı bir yapı sergilediği bulunmuş, 1 genin ise nükleotid dizilimi yeniden belirlenmiştir. Ayrıca söz konusu genler ile insanlarda bulunan benzer benzerlikler saptanmıştır. Dolayısıyla araştırmanın tıbbi kullanım imkanları özel önem arz etmektedir.” açıklamasında bulundu.