Ayçiçek yağı Ukrayna Rusya savaşından gelemiyor! Zam korkusu büyüyor

Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, ""Bununla ilgili Ticaret Bakanlığımız ile görüştük, onlar hemen gerekli aksiyonları aldılar. Tez zamanda sorunun çözülmesini umut ediyorum. Rusya'nın gaz akışı devam ediyor bizim de ürünlerimizin geleceğini ümit ediyorum. O zaman bir problem kalmayacak İnşallah." cevabını verdi.

Rusya-Ukrayna savaşı Türkiye'yi yağ krizine sürükleyebilir. Konu ile ilgili açıklama yapan Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, Türkiye gelecek 15-16 adet yağ dolu geminin gelişinde problem olduğunu belirterek, "Bununla ilgili Ticaret Bakanlığımız ile görüştük, onlar hemen gerekli aksiyonları aldılar. Tez zamanda sorunun çözülmesini umut ediyorum. Rusya'nın gaz akışı devam ediyor bizim de ürünlerimizin geleceğini ümit ediyorum. O zaman bir problem kalmayacak İnşallah. Nisanın 15'ine kadar ürünlerimiz yeterli şekilde var. O gemilerde gelirse bir sorun kalmaz umarım. Ancak fiyatlar yükselişleri 1400 dolarlar seviyesinden 2000 dolar seviyesini geçti. Bu hiç birimizin etki edebileceği bir şey değil, bu savaş hali bütün dünyada durum bu" dedi.

Rusya ile Ukrayna arasındaki kriz, dünya gıdasını da tehdit ediyor. Özellikle pandemi döneminde altüst olan gıda tedarik zinciri ve iklim nedeniyle ortaya çıkan zararlar şimdi bu krizle başka bir boyuta taşınıyor. Türkiye’nin de özellikle Rusya’dan artan oranda tarım ürünü ithalatı var. Bu ürünlerin ilk sırasında buğday yer alıyor ancak Türkiye bu ithalatı genellikle un ihracatına çeviriyor. Türkiye’nin buğday üretimi ülke tüketimi için yeterli durumda olsa da dünya piyasalarında dolar bazında fiyatı yeni bir rekor kıran buğdayda dünya çapında sıkıntılar baş gösterebilir. İthal edilen ürünler arasında en büyük sorunlardan birinin ayçiçek yağında oluşacağı endişesi var. Rusya tarafından çatışmaların başlatıldığı ilk günden bu yana yağ piyasalarında fiyatlar hareketli, anlık değişimler var. Rusya 2021’i 36 milyar dolarlık tarım ihracatıyla kapattı.

Uzmanlar, bu kaynağı kaybetmek istemeyeceğini öngörüyor ama hem mevcutta hem de gelişecek süreçte lojistik imkanların oldukça zorlaşacağı ifade ediyor. Piyasada ayçiçek yağı fiyatlarındaki artışın kaçınılmaz olduğu belirtiliyor. Nitekim Rusya tarafından çatışmaların başlatıldığı ilk gün sadece birkaç saat içinde dünya ham yağ fiyatlarının 1400 dolardan 2000 dolara çıktığı görüldü.

Son iki yılda üretimin yetersizliği nedeniyle ham yağ ve çekirdek ithalatı artan Türkiye, tedariki kolaylaştırmak için gümrük vergilerini süreli olarak kaldırma yoluna da gitmişti. Türkiye’nin ayçiçeğinde kendine yeterlilik oranı yüzde 60-64 seviyesinde bulunuyor. İthalatın yüzde 70’i ise Rusya ve Ukrayna’dan yapılıyor. Rusya’dan ihtiyacın yüzde 56’sı, Ukrayna’dan ise yüzde 14’ü sağlanıyor.

Diğer yağları da tetikliyor
Küresel ayçiçek yağı ihracatının dörtte üçüne yakın bir oranını Rusya ve Ukrayna sağlıyor. Ukrayna, önemli ithalatçılardan olan Hindistan’ın da büyük tedarik kanallarının başında geliyor. Hindistan’da sevkiyatların aksayacağı endişesi duyulurken, bu endişe ile palm yağı ve soya yağına talebin artması bekleniyor. Bu talep artışı beklentisi ise dünya çapında palm yağı ve soya yağı gibi kaynakların da fiyatlarının artışını tetikliyor.

Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, “Rusya tarım ürünleri ihracatından aldığı payı kaybetmek istemez ama savaş ortamında erişim, nakliye problemleri ciddi boyutta olacak. Buğday gibi bir kaynak ve en çok da ayçiçek yağı etkilenecek. Bu piyasa Rusya ve Ukrayna tarafından ağırlıklı domine ediliyor. Ham yağ fiyatlarında hızlı artışlar var. Ayçiçeği yağına alternatif olarak gösterilen soyada üretici bölgelerde kuraklık sıkıntısı yaşanmıştı, sıkıntı var. Mısır da buna yeterli olmaz. Ayçiçeğine olan talep artıyor, fiyat yükseliyor” dedi.