ATO'dan gurbet şirketleri raporu

Son 26 yılda 7,8 milyar dolarlık yerli sermaye, yurtdışına göç etti. 2001-2002 krizlerinde gurbete giden yerli sermaye toplam miktarın üçte birine ulaştı.

Sadece 2000 ve 2001 krizlerinde gurbete giden yerli sermaye, toplam miktarın üçte birine (2,6 milyar dolar) ulaştı. Ankara Ticaret Odası'nın (ATO), Hazine Müsteşarlığı verilerine dayanarak hazırladığı ''Gurbet Şirketleri'' raporunda, 1980 yılı başından 2005 yılı Ekim ayı sonuna kadar gerçekleşen sermaye ihracı hareketlerini inceledi. Rapora göre, 1980 yılı başından 1999 yılı sonuna kadar yurtdışına göç eden toplam sermaye miktarı 2 milyar 778 milyon dolar oldu. Krizlerin yaşandığı 2000 ve 2001 yıllarında ise yurtdışına sermaye ihracında patlama gerçekleşti. 2000 yılında 1 milyar 190 milyon dolar, 2001 yılında ise 1 milyar 459 milyon dolar olmak üzere toplam 2 milyar 649 milyon dolarlık yerli sermaye iki yılda ülkeyi terketti. Bu rakam, yurtdışına göç eden toplam sermayenin üçte birine denk geliyor. KRİZDEN KAÇANLAR Krizden kaçan Türk şirketleri daha çok Hollanda, Azerbaycan, İngiltere, Almanya, Kazakistan, Lüksemburg, ABD, Rusya, Romanya ve Virgin Adaları'na demir attı. 1999 yılında Hollanda'ya giden 49,4 milyon dolarlık yerli sermaye, 2000'de yüzde 1410 oranında artarak 746 milyon dolara fırladı. 2000 yılında yerli sermayenin en çok yatırım yaptığı ilk 5 ülke, 746 milyon dolarla Hollanda, 70,9 milyon dolarla İngiltere, 67,4 milyon dolarla ABD, 47,8 milyon dolarla Fransa ve 40 milyon dolarla Lüksemburg oldu. Türkiye tarihinin en ağır krizinin yaşandığı 2001 yılında Hollanda'ya giden yerli sermaye miktarında bir önceki yıla oranla önemli ölçüde yavaşlama oldu ve 746 milyon dolardan 463,3 milyon dolara indi. Ancak bu rakam yine de 2001 yılının en yüksek sermaye ihraç hareketi oldu. Hollanda'nın ardından Azerbaycan, Kazakistan, Almanya ve Virgin Adaları, 2001 yılında Türk şirketlerinin gözdesi oldu. 2000 yılında Azerbaycan'a giden Türk sermayesi 16,5 milyon dolar iken 2001 yılında 417,7 milyon dolara çıktı. Kazakistan'a giden sermaye 13,8 milyon dolardan 302,3 milyon dolara, Almanya'ya giden sermaye 32,3 milyon dolardan 112,8 milyon dolara, Virgin Adaları'nı tercih eden sermaye ise 767 bin dolardan 64,5 milyon dolara çıktı. SON İKİ YILDA TIRMANIŞ BAŞLADI Yurtdışına sermaye ihracı 2002 yılında 425,6 milyon dolara, 2003 yılında 410,6 milyon dolara geriledi. Ancak son iki yılda yeniden yükselişe geçti. Yurtdışına göç eden sermaye 2004 yılında bir önceki yıla göre 108,5 oranında artarak 856,3 milyon dolara yükseldi. 2005 yılının ilk 10 ayında ise 671,1 milyon dolara ulaştı. TÜRK ŞİRKETLERİNİN GÖZDESİ HOLLANDA Rapora göre, 1609 Türk şirketinin 84 ülkede yatırımları bulunuyor. Son 26 yılda, toplam yatırım miktarı açısından ilk sırada yer alan ülke 2 milyar 485 milyon dolar ile Hollanda. Türk şirketlerinin bu ülkeye yaptıkları yatırımlar, 84 ülkeye yapılan toplam yatırımın üçte birine yaklaştı. Azerbaycan, 1 milyar 891 milyon dolar ile ikinci, İngiltere 520,9 milyon dolar ile üçüncü sırada geliyor. İlk 10 içindeki diğer ülkeler ise sırasıyla şöyle: Almanya 461,9 milyon dolar, Kazakistan 442 milyon dolar, Lüksemburg 249,9 milyon dolar, ABD 186,7 milyon dolar, Rusya Federasyonu 170,4 milyon dolar, Romanya 158,4 milyon dolar, Virgin Adaları 118,8 milyon dolar. Toplam 7,8 milyar dolarlık yatırımın 6,7 milyar dolarını söz konusu 10 ülkeye yapılan yatırımlar oluşturuyor. Yurtdışına göç eden şirket sayısı bakımından 188 şirket ile KKTC birinci, 143 şirket ile Almanya ikinci, 138 şirket ile Romanya üçüncü, 118 şirket ile Azerbaycan dördüncü sırada, 94 şirket ile Rusya Federasyonu beşinde sırada yer alıyor. ENERJİ YATIRIMLARI İLK SIRADA Türk şirketlerinin yurtdışında yaptığı yatırımların başında 2,1 milyar dolarla enerji yatırımları, ikinci sırada 1,6 milyar dolar ile imalat, üçüncü sırada ise 1,4 milyar dolarla bankacılık geliyor. Diğer mali hizmetler sektörü 1 milyar dolar ile dördüncü sırada, ticaret sektörü ise 921 milyon dolarla beşinci yer alıyor. En az yatırım yapılan sektör ise 5,1 milyon dolar ile sigortacılık. Türk şirketlerinin enerji yatırımlarının yoğunlaştığı ülkeler ise 1,8 milyar dolar ile Azerbaycan ve 288 milyon dolar ile Kazakistan. İmalat sektöründe iş yapan Türk şirketleri ise en çok Hollanda (890,6 milyon dolar), İngiltere (207 milyon dolar), ABD (55,5 milyon dolar) ve Almanya'yı (51 milyon dolar) tercih etti. Türk şirketlerinin bankacılık sektöründeki yatırımları da Almanya (369,5 milyon dolar), Hollanda (330 milyon dolar), İngiltere (111,5 milyon dolar), Lüksemburg (89,5 milyon dolar) ve Rusya Federasyonu'nda (70 milyon dolar) yoğunlaşıyor. Türk şirketlerinin toplam yatırım miktarının 1 milyar doları bulduğu ''diğer mali hizmetler sektörü'' yatırımlarının 882 milyon dolarının Hollanda'da olması da dikkati çekiyor. Ticaret yatırımlarının yoğunlaştığı ilk 3 ülke ise sırasıyla şöyle: Hollanda (177 milyon dolar), İngiltere (169,5 milyon dolar), Lüksemburg (121 milyon dolar). Türk şirketlerinin toplamı 326 milyon dolar olan telekomünikasyon yatırımlarının 184 milyon doları Hollanda'da, toplamı 186,5 milyon doları bulan inşaat yatırımlarının 103 milyon doları İtalya'da. ATO BAŞKANI AYGÜN Rapora ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Sinan Aygün, yabancı sermaye çekmede istenen başarıyı yakalayamayan Türkiye'nin yerli sermayeyi de elinden kaçırdığını söyledi. Yatırım maliyetlerinin yüksek olması ve krizler nedeniyle Türk şirketlerinin yurtdışına göç ettiğini kaydeden Aygün, ''Hans Türkiye'ye gelsin diye uğraşırken ekonominin Mehmetçikleri 'Gurbetçi Mehmetçik' oldu'' dedi. 26 yılda yurtdışına göç eden 7,8 milyar dolarlık sermayenin üçte birinin 1999 krizinin etkilerinin yoğun olarak yaşandığı 2000 yılı ile Türkiye tarihinin en ağır krizinin