ASEAN birleşmenin yollarını arıyor

Güneydoğu Asya Uluslar Topluluğu ASEAN'ın ortak para birimine geçişi, Euro bölgesinde yaşanan kriz ardından olası görünmüyor.

ASEAN hiç bir zaman dinamik bir topluluk imajına sahip olmadı.

Ancak bu hafta Phnom Penh'de gerçekleştirilen ve 10 üye ülkenin katıldığı zirve normalden hareketli geçti.

Bölgede bir süredir öylesine bir güven dalgası var ki diğer ticaret bloklarının sorunları ile dalga geçme bir moda halıne geldi.

Haftasonu gerçekleştirilen ASEAN - AB ortak konferansında bir süre için ASEAN liderleri misafirperverliklerini bir yana bıraktılar.

ASEAN Genel Sekreteri Surin Pitsuwan Avrupa Ticaret Komiseri'nin ardından yaptığı konuşmasında ''1997 yılında AB bizlere ''Evinizi düzene sokun'' demişti. Şimdi bizler onlara evlerini düzene sokmalarını söylüyoruz'' dedi.

Ani değişim

Euro bölgesinin hareketleri ASEAN tarafından her zaman yakından izleniyordu.

Ancak ASEAN AB'den farklı politikalar izlemeyi planlamaktaydı.

Euro bölgesinin yaşadığı kriz, Endonezya Ticaret Bakanı Gita Wirjawan'ın tanımıyla ASEAN'a bir ''ders'' oldu.

Wirjawan ''AB'nin başına gelenler ile biz karşı karşıya kalmayacağız çünkü biz her zaman ihtiyatlı olduk'' diyordu.

Endonezyalı bakan sözlerine, ''Ancak bu ihtiyatlılık hali tepeden inmedi. İhtiyatlı davrandık çünkü 1998 finansal krizi sırasında biz de zor ve tramvatik zamanlar geçirdik. Şimdi yolumuza daha dikkatli devam ediyoruz'' diyerek devam etti.

Her ne kadar 10 üye ülke arasındaki bölgesel gruplaşma 1960'lara dayansa da, ülkeler sadece 4 yıl önce resmi bir ortaklık anlaşmasına imza atarak birlikteliklerini hukuki bir çerçeve içine soktular.

Bölge hızlı bir şekilde değişiyor ve ASEAN üyesi ülkeler de bireysel olarak bu değişimden paylarını alıyor.

Güney Doğu Asya ülkelerinden bazıları dünyanın en hızlı gelişen ekonomileri.

Yakın zamanda ASEAN'ın en büyük iki üyesi olan Endonezya ve Filipinler'de demokratik yönetimler kuruldu.

Burma da reform hazırlığında.

Bu haftaki zirvede ASEAN liderleri 2015'e kadar ekonomik entegrasyon sağlama hedefine olan bağlılıklarını bir kez daha dile getirdiler.

Ancak bölgesel ortak bir para birimi fikri önemli oyunculardan hiç birinin aklında yoktu.

Ortak para birimi

Endonezyalı Wirjawan ''Bunun kötü bir fikir olduğunu söylemiyoruz. Ancak bu hiçbir zaman bizim aklımızda yoktu'' dedi.

Bir dereceye kadar Güney Asya ülkelerinin zaten ortak bir para birimi var: Amerikan Doları.

Dolar, ASEAN zirvesinin ev sahibi olan Kamboçya'da en çok kullanılan ödeme birimi.

Fakat Wirjawan doların resmi para birimi olarak kabul edilmesinin söz konusu olmadığını söylüyor: ''Halkın dolara olan aşinalığı ASEAN'ın doları resmi para birimi haline getireceği anlamına gelmiyor.''

ASEAN ülkelerinin ortak para birimi oluşturmasının önünde bir çok engel var.

Euro Bölgesi örneğinde de görüldüğü gibi ortak para birimine geçilmesi durumunda zayıf ekonomilerin sorunları güçlü ekonomiler için de problem yaratabiliyor.

Ancak Almanya ve Yunanistan arasındaki ekonomik güç farkı ASEAN ülkeleri arasındakiler ile kıyaslandığında oldukça küçük kalıyor.

ASEAN üyelerinden Kamboçya dünyanın en az gelişmiş ülkelerinden biriyken, diğer bir üye Singapur dünyanın en zengin devletlerinden biri.

Sonuç olarak ortak bir para birimini düşünmek yerine ASEAN'ın 2015'e kadar ekonomik entegrasyon sağlama hedefine odaklanması gerekiyor.

Asya Kalkınma Bankası'nın Güney Doğu Asya Departmanı Direktörü Arjun Goswani ''Ortak para birimi ana hedef değil'' diyor.

Daha güçlü bir ASEAN

Goswani ayrıca ''ASEAN bölgesel ortaklık konusunda kendi yolunu çiziyor. AB'nin karbon kopyası değil'' diyor.

Goswani ''İlk etapta kurumsal ve kişisel bağlantıların her birinin yerini bulması gerekiyor. Öncelikle bir pazar ve gümrükler arasında ortaklık yaratılmalı. Bunlar ortak para biriminden çok daha öncelikli hedefler'' diye ekliyor.

Goswani Asya ülkeleri arasındaki farklılıkların zaman içinde kendiliğinden yok olacağına da inanıyor.

Ona göre az gelişmiş ülkelerin yüksek büyüme hızları çok gelişmiş komşularına yetişmelerini sağlayacak.

Fakat ASEAN'ın birleşik bir blok haline gelebilmesi için öncelikle lojistik, şehirsel gelişim ve ticaretin kolaylaştırılması gibi temel konuların halledilmesi gerekiyor.

Goswani ''ASEAN'ın temeli ne kadar sağlam olursa, ASEAN ortaklığı da o kadar sağlam olacaktır. Bu da ASEAN üyesi ülkelerin Asya'nın diğer büyük ekonomilerinden daha fazla yarar sağlamasını sağlayacaktır'' diyor.

Bir kez daha 10 üye ülke Kamboçya zirvesini 2015'de gerçekleştirmeyi planladıkları ASEAN ortak pazarı hedefine olan bağlılıklarını göstermek için kullandılar.

Bu çok sayıda ve önemli reformun yapılacağı anlamına geliyor.

Ancak ortak para birimi bu reformlardan biri olmayacak.