Arjantin'in kamulaştırma ikilemi

Arjantin'in petrol devi YPF'yi yeniden kamulaştırmasının ardından başlayan tartışmalar devam ediyor. BBC muhabiri Vladimir Hernandez'in analizi.

Kasvetli bir adı var, ancak Arjantin'e umut veriyor: Vaca Muerta yani ''Ölü İnek''

Vaca Muerta Arjantin'in batısındaki Neuquen bölgesinde 30 bin kilometre karelik çorak bir arazi.

Ve işte tam da o çorak arazide enerji devi Repsol-YPF altın buldu. Siyah altın.

Dünyanın en büyük killi şist petrol ve gaz rezervi burada, yerin 3 kilometre altında, 250 milyon yaşındaki kayalara gömülmüş olarak kullanılmayı bekliyor.

İspanyol enerji devi Repsol'a göre Vaca Muerta'da 21 milyar varil enerji kaynağı var.

Bölgede gazdan çok petrol bulunduğuna inanılıyor.

Ancak bölgede şist gazı bulunduğu da kanıtlandı. Ve buradan çıkarılacak gaz ülkenin 22 trilyon metre küplük gaz kullanımının önemli bir bölümünü oluşturacak.

Bu Arjantin'i dünyaki en büyük üçüncü şist gazı rezervinin sahibi yapıyor.

İki numara 24 tirilyon metre küplük rezervi ile ABD, bu konuda lider ise 36 tirilyon küp gaza sahip olan Çin.

Yatırım yapamamak

Tabiki bu yeni bulunan rezervleri kullanmak için çok büyük bir yatırım gerekiyor.

Arjantin hükümeti yatırım yapması gereken kurumun Repsol olduğuna inanıyor.

Repsol YPF'nin 90'lı yıllarda özelleştirilmesinden bu yana Arjantin'de faaliyet gösteriyor.

Ancak Repsol yatırımı yapmaya yanaşmıyor.

Arjantin hükümeti ayrıca Repsol'ü YPF'nin karlarını ülke dışına kaçırmakla suçluyor.

Arjantin Başkanı Cristina Fernandez ''Bu durum böyle devam ederse büyük enerji problemleri yaşayabiliriz. Çünkü üretim düşüyor ve giderek petrol ithalatına daha bağımlı hale geliyoruz'' dedi.

Kaynakların yeniden kamulaştırılması

Bu kaygıların sonucunda hükümet ulusal bir kaynak olduğuna inandığı rezervleri geri almak için harekete geçti.

YPF'nin yeniden kamulaştırılması hükümetin Vaca Muerta bölgesinde kontrolü tekrar ele geçirmesine yardımcı oldu.

Çünkü bölgede petrol arama haklarının üçte birinden fazlası Repsol-YPF'ye aitti.

Kamulaştırma hamlesi ve bunun yapılış şekli doğal olarak büyük tartışma yarattı.

Repsol hükümetin hamlesinin arkasındaki motivasyonun ülkenin enerji ihtiyacını sağlama almak ve gaz ithalatını düşürmek olduğunu düşünüyor.

2011'de Arjantin gaz almak için 10 milyar dolar harcadı. Bu rakamın bu yıl 14 milyar dolara çıkacağı düşünülüyor.

Petrol Mühendisleri Derneği Başkanı Eduardo Barreiro ''Bu şekilde Arjantin'in gaz ihtiyacının %30, %40'ı karşılanabilir. Son iki yılda bu ihtiyaç ithalatla karşılanıyordu'' dedi.

Arjantinli ekonomist Rodrigo Alvarez Litre de Barreiro ile aynı fikirde

Litre ''Bu YPF'nin kamulaştırılmasının arkasındaki gerçek neden, bu kadar çok gaz rezerviyle Arjantin enerjinin çok ucuz ve bol olduğu bir ülkeye dönüşebilir ve uluslararası pazardaki yüksek fiyatlardan yararlanır'' diyor.

Yatırım şart

Arjantin hükümeti yaptığı kamulaştırma hamlesini kendine yetme yönünde bir adım olarak değerlendiriyor ve ülkenin çıkarlarına uygun buluyor.

Barreiro ''Vaca Muerto gelecekte çok önemli bir yer haline gelebilir ancak bölgeye yatırım yapılması şart'' diyor.

Bölgeden gaz çıkarılması için gelecek 3 yıl içinde 3 milyar dolar yatırım yapılması gerekiyor.

Ve tesisten kar edilmesi için sürekli çalıştırılması ve ilk etapta yatırımı karşılayacak kadar para kazanılması şart.

Repsol ise daha çok yatırımla daha çok kazanç sağlanacağını savunuyor.

Şirket bölgedeki potansiyelin tam olarak kullanılabilmesi için senede 25 milyar dolar yatırımın şart olduğu görüşünde.

Böyle bir yatırım, Repsol'e göre, Arjantin'in üretimini 10 yıl içinde iki katına çıkarabilir.

Bu durumda bölgede toplam 3 bin petrol ve gaz kuyusu açılması gerekiyor.

Şu anda bunlardan sadece 28 adet bulunuyor.

Repsol olmadan hükümetin bunu gerçekleştirmek için yabancı yatırımcılardan yardım istemesi gerekebilir.

Arjantin'de yabancı enerji şirketlerine danışmanlık yapan Jeolog Daniel Kokogian YPF'nin kamulaştırılması sırasında Repsol'ün yaşadıklarını gören yabancı yatırımcıların bu işe girmekten çekinebilecekleri görüşünde.

Kokogian ''Hangi özel yatırımcı parasını ulusal çıkarını herşeyin önünde tutan bir ülkeye yatırmak ister ki?'' diye soruyor.

Başka uzmanlar ise Arjantin'in yabancı yatırımcı çekebileceği konusunda daha iyimser.

Hükümet daha şimdiden Fransız Total ve Brezilyalı Petrobras ile görüşmelere başladıklarını söylüyor.

Enerji uzmanı Victor Bronstein bu şirketlerle anlaşmaya varılacağına inanıyor.

Bronstein ''Petrol şirketleri sürekli problemli ülkelerde çalışıyor, politik sorunlara da alışkınlar, eğer rezervlerin yeterli olduğuna inanırlarsa işe gireceklerdir'' diyor.

Kirletme süreci

Kokogian tüm yatırımcıların ana kaygısının Vaca Muerta'nın bekleneni verip veremeyeceği olacağını söylüyor.

Kokogian ''Esas yapılması gereken bu tahmin edilen kaynakların gerçekten rezerv sayılıp sayılamayacağını ortaya çıkarmak'' diyor.

Uzman ''Bir kaynak ancak işlenmeye başladığında kâr sağlıyorsa rezerv olarak adlandırılabilir, biz Vaca Muerta'da durumun bu olup olmadığını henüz bilmiyoruz'' dedi.

Kokogian ''Eğer YPF'nin kamulaştırılmasının ardındaki tek neden bu bölgede bulunan kaynaklarsa Arjantin kendi kendini bacağından vurmuş olabilir'' diyor.