Arıların çiftleşme sırrı! Yeni kraliçe arı gelince erkekler arılar kuyruğa giriyor kovanın içine bakın
Arıların dünyası , kovanlarının içindeki yaşamları her yönüyle sıradışı ve büyüleyici. Matematik zekalarından tutun da üremelerine, taht devirlerine kadar her yönleriyle özeller. Einstein, 'arılar yok olduktan sonra insanoğlunun sadece 4 yılı kalmış demektir' diyerek arıların en önemli sırrını vermiştir. Peki arılar nasıl ürer, nasıl çiftleşirler, bir arının ömrü ne kadar? En önemlisi arılar olmasa ne olurdu?
Arılar küçük beyinlerine rağmen gösterdikleri zekaları, çalışkanlıkları ve bal üretimleri ile doğanın en özel canlıları. Arıların gizemlerinden birisi de matematiksel becerileri olmuştur. Dünyada bizden daha eski olan arılar, doğanın en değerli halkası. Arılar olmasa masamızda olan ekmekten domatese, patatesten elmaya kadar hiç bir yiyecek olmazdı. O yüzdendir ki arılar yok olması kıyametin ve insanlığın sonu olarak görülür. Peki bir arının ömrü ne kadar, o ömürde bir arı ne kadar bal yapar, neden petekleri altıgen olarak tasarlar biliyor musunuz? O gördüğünüz kovanların içinde büyülü bir dünyaları var. Çiftleşmeleri de taht darbeleri de sıradışı. Arıların sırları sizi büyüleyecek:
Arıların matematik zekası bakın neden altıgen?
Önce arıların matematik zekasının en önemli unsuru olan petekleriyle başlayalım. Arıların petekleri yuvarlak, kare değil de neden altıgendir biliyor musunuz? Aslında yuvarlak köşesiz bir ev inşa etmek altıgen inşa etmekten çok daha kolaydır. Örneğin kuşların yuvaları da bu sebeple daireseldir. Peki arılar neden kolay yolu seçmemiz dersiniz... Onların petekleri altıgen çünkü, altıgen en az balmumu harcayarak en sıkı paketin yapılmasının en verimli yoludur. Buna matematikte bal peteği sanısı adı verilir. Arıların peteklerinin altıgen yapısı için İskenderiyeli Pappu “ilahi bir simetri duygusuna sahipler” demiştir.
Arı kovanı içindeki yaşam
Arılar için de sınıfsal farklar vardır. Kraliçe arılar daha büyük vücuda, daha hızlı gelişme ve üreme becerilerine sahipken işçi arılar çoğunlukla kısır olurlar. Vücutları daha küçük olan işçi arılar besin toplama ve larva bakımıyla görevlidir. Bir kovanda genellikle tek bir kraliçe ve on binlerce işçi arı yaşar. İşçilerin ve kraliçenin genleri aynı olduğu için, dişi bal arılarının iki farklı şekilde gelişmesinde genetik faktörlerin rolü olmadığı, aradaki farkın sebebinin larva dönemindeki beslenme şekilleri olduğu uzun zaman önce fark edilmişti.
Süt içen kraliçe, yem yiyen işçi oluyor
Bakıcı arıların salgıladığı "arı sütü" ile beslenen larvaların kraliçe arıya dönüştüğü, çiçektozu ve bal karışımı ("arı yemi") ile beslenenlerin ise işçi arı olarak geliştiği biliniyordu. Birçok araştırmacı arı sütünde bulunan maddelerin kraliçe arı gelişiminde rol oynadığını düşünüyordu. Yeni bir çalışmada ise işçi arıların beslendiği arı yeminin içindeki bitkisel RNAların, özellikle de mikroRNAların* (miRNA) işçi arıların gelişimini kontrol ettiği ve gelişimlerinde gecikmelere sebep olduğu görüldü.