Zonguldak'ta tarih gün yüzüne çıkıyor

Zonguldak'ın Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde bulunan, MÖ 7 ile 6. yüzyıllar arasında kurulan Tieion Antik Kenti'ndeki Roma dönemine ait Karadeniz'in tek korunmuş antik tiyatrosunun bu kazı sezonunda ortaya çıkarılarak turizme kazandırılması planlanıyor.

Zonguldak Özel İdare Müdürlüğü ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen, 2006 yılında başlanan arkeolojik kazılar kapsamında bu yıl antik tiyatronun tam olarak ortaya çıkarılması amaçlanıyor.

Trakya Üniversitesinden Karabük Üniversitesi Arkeoloji Bölümüne atanan kazı ekibi başkanı Prof. Dr. Sümer Atasoy, antik kentte tiyatrodaki kazıların tamamlanması konusunda Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay'ın emri doğrultusunda keşif çalışmalarının tamamlandığını söyledi.

Kazı ödeneğinin henüz çıkmadığını ancak tiyatrodaki kazıya yönelik planlamaları yaptıklarını ifade eden Prof. Dr. Atasoy, şöyle konuştu:

''Tiyatroyu tamamen ortaya çıkarmayı planlıyoruz. Ödenek miktarına göre çalışma zamanımızı belirleyeceğiz. Temmuzda başlayarak 2 ay kazı planlıyoruz. Antik tiyatronun oturma sıralarını ve sahnesini ortaya çıkaracağız. Buranın restore edilmesi isteniyor. Ancak kazı tamamlanmadan bu mümkün değil. Kaç adet oturma sırası kalmış, kaçı eksik, bunlar ortaya çıktıktan sonra restorasyon projesi hazırlanacak. Tiyatroda çeşitli etkinlikler yapılması hedeflendiğinden hemen tadilat çalışmalarına başlanmak isteniyor. Bir kısmının üzerinden ana yol geçen MS 2. yüzyıla ait 2 bin 500 kişilik tiyatroda kazı çalışmalarını tamamlamak istiyoruz.''

Prof. Dr. Atasoy, tiyatronun bir yamaca yaslanmış olduğuna, geçmiş yıllarda buradaki çöp ve molozların temizlendiğine işaret ederek, ''Şu anda tiyatronun üst kısmındaki oturma sıralarının üzerinden ana yol geçiyor. İleride bugünkü yol kaldırılırsa tiyatronun üst kısmı da ortaya çıkarılacaktır. Zamanında ne yazık ki yol tiyatronun üzerine yapılmış. Sıra taşları da alınmış ve çevredeki inşaatlarda kullanılmış'' dedi.

KAZIEVİ KURULACAK

Filyos'taki eski sağlık ocağının Zonguldak Karaelmas Üniversitesine (ZKÜ) kazıevi olarak kullanılması için tahsis edildiğini belirten Atasoy, şunları kaydetti:

''Buranın tadilatını yapacağız. Yatacak yerleri, laboratuvarı ve toplantı salonu yer alan kazı evi oluşturacağız. Daha önceki yıllarda kazı ekibi için bina kiralamak zorunda kalıyorduk. Bu da maliyetli oluyordu. Tadilat için ödenek çıkması halinde gerekli düzenlemelere hemen başlamayı amaçlıyoruz. Temmuza kadar kazıevinin tadilatını yapıp kazılara geçmek istiyoruz. Kazılarda 25 öğrenci ve uzmanın yanı sıra 30 işçi görev alacak. Hızlı şekilde tiyatroyu ortaya çıkabilirsek tarihi kalede geçen yıl açığa çıkan kilise ve tapınaktaki çalışmalara devam etmek istiyoruz.''

Atasoy, Karabük Üniversitesinden görevlendirmeyle ZKÜ kadrosunda görev alacağını ve buradaki arkeoloji bölümüne gelecek yıldan itibaren öğrenci kabul edileceğine dikkati çekerek, bunun gelecek yıllarda kazının daha uzun süre devam ettirilmesine olanak sağlayacağını kaydetti.

FİLYOS VADİSİ'NDE SONDAJ

Filyos Vadisi bölgesinde sanayi yatırımları kapsamında öncelikle bir limanın inşasının planlandığını belirten Atasoy, şöyle devam etti:

''Vadinin araştırılması lazım. Filyos Çayı'nın iki yanında antik yerleşme yerleri olduğunu tahmin ediyoruz. Çünkü antik limana gelen teknelerdeki ürünlerin iç bölgelere taşınması Filyos Çayı vasıtasıyla oluyor. Oradaki tarihi iskelelerin birini ve depoları bulduk. Depoların yanında Bizans ve Roma dönemlerine ait kilise kalıntıları var. Buralarda hiç araştırma yapılmamış. Gerekirse bu yıl burada izin alıp sondaj yapmayı planlıyoruz. Filyos Vadisi'nde yapılacak her türlü tesisin altından tarihi kalıntı çıkma riski yüksektir.''

TİEİON ANTİK KENTİ

Zonguldak'ın kuzeydoğusunda sahil kenti Filyos'taki Tieion Antik Kenti, Tios adlı rahibin öderliğindeki Miletos kolonisince kurulmuş. Tarih boyunca Herakleia Pontika (Ereğli) ve Amastris'in (Amasra) gölgesinde kalan kent, çeşitli krallıklara bağlı olarak varlığını sürdürmüş.

Romalılar tarafından yıkılıp yağma edilen kent, daha sonra yeniden inşa edilerek Roma eyaletlerine bağlı ticaret ve balıkçı bölgesi olarak varlığına devam etmiş. Bölge, sonraki dönemlerde balıkçı kasabasına dönüşmüş.

19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yabancı araştırmacılar ve seyyahlar tarafından araştırmalar yapılan antik kentte, 2006'da başlatılan kazı çalışmalarının Karadeniz ve Küçük Asya tarihi ve arkeolojisine ışık tutması planlanıyor.