Zirai ilaçlar zehir olabilir

Bitkilerde zararlı ve hastalıklarla mücadele edilerek, verimin, üretimin artırılması amacıyla ruhsatlandırılan ilaçlar, Türkiye'de sinek, hamamböceği, fare gibi ev haşereleri ile mücadele için de kullanılırken, çok etkili maddeler içeren bu ilaçların, tarımda bile kullanımında çok dikkatli olunması gerekiyor.

Tarım ilaçlarının bu tür bilinçsiz ve yanlış kullanımı, en son Niğ'de-Bor'da 3 kişinin yaşamını yitirmesi olayında olduğu gibi vahim sonuçlara yol açıyor. Türkiye'de tarım ilaçlarının ruhsatlandırılmasında, AB ve gelişmiş ülkelere paralel uygulamalar yapılırken, bu ilaçların yanlış ve bilinçsiz kullanımından kaynaklanan zehirlenmelerin, çok ciddi boyutlarda bulunduğu, zehirlenme nedenleri arasında, yüzde 15-20 ile ikinci sırada bulunduğu belirtiliyor.

Niğde-Bor'da yaşanan toplu zehirlenme olayını incelemek üzere Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan inceleme heyetinin içinde yer alan Türk Toksikoloji Derneği Genel Sekreteri Hilmi Orhan, zirai mücadele ilaçlarının hiç eve sokulmaması gerektiğini belirtirken, olayın yaşandığı evin mutfak dolabında, kapağı açılmamış, ''endosülfan'' etken maddesi içeren bir şişe tarım ilacı bulunduğunu bildirdi.

Hastalardan alınan kan, kusmuk ve yiyecek artığı örneklerinde de söz konusu tarım ilacı kalıntısının bulunduğunu söyleyen Orhan, şu bilgiyi verdi:
''Bu ilaçlar, tarlada, depoda, ardiyede tutulması, eve hiç sokulmaması gerekirken, evdeki haşerelerin öldürülmesi için kullanılıyor. Çok etkili maddeler içeren bu ilaçları, tarımda bile kullanırken çok dikkatli olmak lazım. Özel eldiven, maske takmak, ölçüsüne dikkat etmek gerekiyor. Ancak, çiftçilerin, daha etkili olsun diye, daha yüksek dozlarda kullandığını, ilaç atarken, maske ve özel eldeven takmadığını, ilaçlama yapılan aletlerin temizlenmesi konusunda da dikkatli davranmadığını biliyoruz. Bazı etken maddeler, uzun süre soluma halinde de etkili olabilirken, bunların yiyeceklere, kullanılan eşyalara bulaşması riski artırıyor.''

Tarım ilaçlarının bu tür bilinçsiz kullanımının önlenmesi için, uygulayıcıların eğitilmesi ve sertifika sahibi kişilere ilaç satılması gerektiği yönünde öneride bulunan Orhan, inceleme sonuçlarına ilişkin hazırladıkları, içinde önerilerini de içeren heyet raporunu, Sağlık Bakanlığı'na ilettiklerini söyledi. Yanlış ve bilinçsiz ilaç kullanımının çevre kirliliğine de neden olduğuna işaret eden Orhan, ''Halen, isteyen kişi, sigara, peynir alır gibi zirai ilaç alabiliyor. Bu tür yanlış kullanımların önlenmesi için, zirai ilaç uygulama kursları düzenlenerek, bu kurslardan sertifika almış kişilere ilaç satışının yapılması yönüne gidilebilir''
dedi.

Diğer taraftan bazı ülkelerde endosülfan bazlı ilaçların yasaklanması yönünde çalışmalar olduğuna da belirten Hilmi Orhan, Türkiye'nin de bu gelişmeleri takip etmesi gerektiğini kaydetti.

-''TÜM MADDELER, BELİRLİ DOZLARDA ZEHİR OLABİLİR'' Uzmanlar, bilinçsiz ve yanlış kullanılan tüm maddelerin zehir etkisi yapabileceğine de işaret ediyor. Nitekim Türk Toksikoloji Derneği'nin internet sayfasında, 16. Yüzyıl'ın ilk yarısında yaşamış Paracelsus'un, ''Tüm maddeler zehirdir; zehir olmayan madde yoktur. zehir ile ilacı ayıran DOZ'dur'' sözüne yer veriliyor.

Hacettepe Üniversitesi İlaç-Zehir Bilgi Merkezi Enformasyon Uzmanı Ayçe Çeliker de, A.A muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de, zirai mücadele ilacı kaynaklı zehirlenmelerin, zehirlenme nedenleri arasında ikinci sırada bulunduğunu ve bu olayların Türkiye'de ''maalesef çok yaygın'' olduğunu söyledi.

Tarım ilaçlarının ya yüksek dozda ve kullanım kurallarına uyulmadan ya da amaç dışında kullanımı nedeniyle zehirlenmeler ortaya çıktığını anlatan Çeliker, şu bilgiyi verdi: ''Tarım ilaçları, yaygın olarak ev haşereleri için kullanılıyor. Bu amaçla orijinal kabından çıkarılan ilaçlar, bardağa, çay bardağına, kavanoza, şişeye konuyor. Daha sonra bu kaplar, yemek amacıyla da kullanılınca, bulaşık maddeler gıdalara, insana bulaşıyor,
zehirlenmelere neden oluyor. Özellikle çocuklar, evlerde tutulan bu ilaçlara dokunabiliyor, açıp kokluyor, döküyor veya içiyor. Çocuklar içinde çok ciddi riskler içeren bu ilaçların evde tutulması gerekir. Tarımda kullanılan organik fosfat içeren bazı ilaçlar, insanlar için zararlı olabilecek nitelikte. Buna rağmen, bu tür ilaçların sinek, böcek için evde kullanıldığını görüyoruz.''

Çeliker, zehirlenme olaylarının önlenmesi için, eş-dost önerisi ile tarımsal ilaçların kullanılmaması gerektiğini vurgularken, bu ilaçların, amaçları doğrultusunda, önerilen şekil ve dozda kullanılması, arınma dönemine de dikkat edilerek ürünün hasat edilmesi gerektiğini belirtti.

Ayçe Çeliker, merkeze başvuruların yüzde 15-20'sini, tarım ilaçlarının yanlış ve bilinçsiz kullanımından kaynaklanan zehirlenme olayları olduğuna işaret etti.