Zincir marketlerin rekabeti ihlal sayılan Whatsapp yazışmaları ortaya çıktı yüzde 30 süper zam yaptık abi

20 perakende ve market zinciri firma ile üretici şirketler hakkında yürütülen, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun’un 4. Maddesine muhalefetten yürütülen soruşturma sonuçlandı.

Muhatap firmalar 6-7 Aralık tarihlerinde savunmalarını yaptılar. Firmalardan bazıları Rekabet Kurumu’nun kendilerine ilettiği belgelere ve WhatsApp yazışmalarına savunmalarında yer verdiler. Rekabet Kurumu savunmaları açık hale getirdi ve online yayınladı.

Savunma halka açık yapıldı

Önceki gün ve dün, 20 firmadan bazılarının savunmalarını dinleme imkanı bulan tv100 yazarı Fuat Uğur, suçlamalara konu olan marketlerin kendi aralarındaki Whatsapp yazışmalarını yazısına taşıdı. 

10.08.2020 tarihli yazışma

DOĞANAY CEO-TAXİM WhatsApp grubundaki yazışmalar:

ÖB-Bu konuyu bugün… ile konuştum. Yarın 4,95 raf fiyatına geçiyorlar BİM’de.

CK-Gerek kalmadı yani.

ÖB-Tamam, süper aksiyona geçmişler.

CK-Sadece yapamazlar ise bastıralım diyecektim, yapmışlar.

ÖB-Rafta görmeden inanmam. Ama iki haftadır uğraştığını söylüyordu. Biz devreye girmeden zammı halletmeleri çok iyi olur. …. Da bizimle aynı fikirdeymiş.

CK-Evet biz çalıştık bu konuyu. Esas bayilerin de geçmeleri lazım arkadan.

03.05.2021 tarihli bir yazışma

Doğanay Gıda Satış isimli Whatsapp grubunda Doğanay Doğu Marmara Bölge Müdürü GV, Satış Müdürü UA ve diğer Satış Müdürü MS arasında geçen konuşma:

GV-12.28-Migros sirkeyi düzelt müdürüm

GV-12.35-3,95 koli satışı bizi yorar ama bitirmez bizi.

GV-13.31-Satın alma aradı. Biz 4.30 fiyat veriyoruz.

UA-13.32-Aşı yan etki yaptı galiba … abi fiyatlara sardın.

GV-13.38-Yok aşı değil. Şu ANP düzeltmezseniz gitti.

UA-Sen çağrıyı düzeltme bildirdin mi abi. 1 lt. cam şalgamı 4,95’ten satıyor ANPA şu anda bizden almadı dışarıdan alıyor.

MS-13.39-G. Rica ediyorum. Bu ANPA Gros’a kim şalgam veriyor ve neye göre veriyor.

23.11.2021 tarihli bir yazışma

Doğanay Satış Müdürü BG ile Migros Satın Alma yöneticisi DÇ Arasında geçen whatsapp yazışması:

DÇ-Aralık’ta bir lt. şalgamı kataloğa koyacağız.

BG-4.45 basabilirsin.

DÇ-Bir fiyat versen.

BG-Bu arada rafı yükseltmen lazım. 

DÇ-İyi fiyat mı bak mahcup olmayayım.

BG-Yüzde 30 zam yaptık abi. Süper, inan bana. Ben seni mahcup etmem.

DÇ-5,20

BG-Ama iki üründe raf yükseltmen lazım.

DÇ-Raf 5,20 abi.

BG-Çok al, az öde.

Ocak 2017 tarihli Haribo-Migros arasındaki yazışma

Haribo X Kişi- … Hanım günaydın. Rakip Jelly ürünlerimizin fiyatlarını yarın itibarı ile 2,75 TL’ye yükselecektir. Bu konuda gerekli teyitleri aldık. Fiyat girişleri tamamlanmış olup yarın sabahtan itibaren sizinle fiş görüntüsünü paylaşıyoruz olacağız. Sizin de yarın itibari ile tüm Jelly 200 g çeşitlerimizde fiyatınızı 3,45 TL’ye yükseltmeniz önemlidir. Fiyatların yükselmemesi durumunda tekrar fiyat sarmalına girilmesi kaçınılmaz olabilir. Sizden ricamız, yeni fiyatların sisteme bugün tanımlanması ve yarın rafa yansımasıdır. Desteğiniz için şimdiden teşekkürler.

Haziran 2020 Şok iç yazışması

X kişi …Bey merhaba.

Fiyat geçişi formları ve Taşkale cevizli Sucuk depo paylaşımını ekte onayınıza sunarız.

Haribo: Piyasayla aynı gün organize edilmektedir. Sadece raf fiyatı geçilecektir.

Aralık 2020 Haribo iç yazışması

X Kişi-… Merhaba

BİM’de listeleme bildiğin üzere 5,75 TL raf fiyatına göre yapıldı. Bu nedenle piyasa raf fiyatlarımızı düzeltmeden ürün alımı yapmayacaklar. 15 Ocak tarihinde başta A101 ve Migros olmak üzere fiyatlarımızı geçmeyi planlıyoruz. Fişlerimizi alıp müşteri paylaşımının ardından resmi sipariş gelecek. İlk sipariş 20000 koli olacaktır.

Haribo iç yazışması

“Arkadaşlar merhaba, yarın Migros 80 gram çeşitleri 4,75 TL oluyor. Carrefour ile de görüşüyorum. Orası da geçecektir. Bu nedenle diğer müşterilerin beklemesi için bir anlam yok. Bugünden itibaren tüm müşterilerin yarından itibaren başlayarak en kısa zamanda raf geçişlerinin tamamlanması için desteklerinizi rica ederim”

Savunmadan notlar

1- Bazı firmalar yazışmaları kabul etti ve “Bizim resmi tutumumuz bu değil. Yapanlar hakkında disiplin yönetmeliğimizi uygulayacağız” dediler. Yani çalışanlar suçlu, tepeden bir talimat yok.

2- Rekabet Kurumu’nun sunduğu WhatsApp yazışmaları arasında zaman aralıklarının olması bir firma tarafından “Bu zaman aralıkları belgelerin kanıt niteliğini ortadan kaldırabilir. Bu ancak şüphe olarak nitelendirilebilir” dedi.

Not: Oysa Rekabet Kurumu’nun çalışması çok uzun zaman sürüyor. Önce titiz bir çalışma yürütülüyor ve belgeler toplanıyor. Bu sürede zaten 1-1,5 yıl geçiyor. Sonra soruşturma tamamlanıp iddialar taraflara gönderiliyor ve yazılı savunma için muhataplara yedi ay süre veriliyor. Daha sonra da sözlü savunmaya geçiyor ve bu da 4-5 ay sürüyor. Sözlü savunmanın ardından da karar veriliyor Rekabet Kurumu tarafından ki toplam süre nereden baksanız iki yılı buluyor yasa gereği. Bir de iş mahkemeye götürülüyor taraflarca. Hesap edin. Kaldı ki bir suçun bir kere ve çok zaman sonra tekrar işlenmesi, aradaki zaman farkının çok olması nedeniyle suç niteliğini ortadan kaldırır mı? 

3- Doğanay ve Haribo gibi firmalar yazılı argümanları ve yazışmaları tek tek cevaplamayı tercih etti. Carrefour, Migros, Şok gibi büyük zincirler “Hepsine cevap vermemiz mümkün değil” diyerek genel teorik ve hukuki bir savunmayı tercih ettiler.

4- Bir firmanın temsilcisi savunmasında aynen şöyle dedi:

“Tüketici bir markete gidip ürün pahalı gelince diğer markete gidiyor. Bakıyor ki orada da fiyat aynı. O zaman ‘Demek ki ürün fiyatı artmış’ diyor.”

5- Bir firma sözcüsü tedarikçi sayısı çok fazla olduğundan yakındı.

6- Bir diğeri “Markalar arasında rekabet varsa kartelci piyasa riski yüksek değildir” dedi. İlginçti.

Not: Teorik olarak doğru. Ancak dava konusu da bu. Rekabetçi piyasayı ortadan kaldırıp firmalar arasında ortak hareket etme noktasında, yani kartelleşme işbirliği açılan bir soruşturma bu.

7- Bir firma sözcüsüne göre ise fiyat geçişi, yani rafta etiket değiştirip zam yapmanın sebebi rekabetten kaynaklıymış.

Not: Oysa sorun da suçlama da bu. Marketler kendi aralarında artışları yazışmalarla revize ediyorlar. Bunu da tedarikçiler ve perakendecilerle birlikte organize biçimde yürütüyorlar Temek ki tüketicinin bu sonuca varması için fiyatları birlikte artırıyorlar. İşte bu davranış biçimi Rekabet Kurumu tarafından KARTELLEŞME SUÇU olarak nitelendiriliyor.

8- Özellikle büyük marketler kendilerinin tam tersine fiyat istikrarı sağlamada bir kalkan olduğunu belirtiyor.

9- Bir zincir marketin avukatı ise savunmasında adeta itiraf etti:

“Aramızdan biri zam, yani fiyat geçişi yaptığında, diğeri de yapıyor. Bu da kurumun dediği gibi bir oligopol oluşturuyor. Bu doğru.”

10- Bir tedarikçi(üretici) firmanın söylediği ise ZİNCİR MARKETLER GERÇEĞİNİ net biçimde ortaya koydu.  Bu üretici firmanın sözcüsü “Bizim ürünlerimiz market raflarında yüzde 1-2 oranında yer bulabiliyor. Kalanı bu marketlerin Private Label ürünleri. Rafları onlarla dolduruyor. Bu durum bizi mağdur etti” diyorlar. Kendi ürününü diğerlerinin önüne geçirip haksız rekabet yapıyorlar.

Not: Private Label, zincir marketin kendi fabrikalarına ürettirdiği ürünler. Önceki yazımda Avrupa’da Private Label ürün oranının zincir marketlerde en fazla yüzde 30 olduğunu, ama Türkiye’de yüzde 70-80’e ulaştığını ifade etmişti.