Zileli Halil Yalçınkaya

Savcı Doğan Öz cinayeti ve 7 TİP'linin öldürüldüğü Bahçelievler Katliamı'na adı karışan İbrahim Çiftçi'nin arkadaşı, ülkücü araştırmacı Orhan Yılmaz, Türkiye'nin ilk komünistlerinden Halil Yalçınkaya'nın hayatını yazdı.

Yalçınkaya'nın yakın arkadaşları olan Mihri Belli ve Rasih Nuri İleri'nin önsözünü yazdığı "" adlı kitabın kapak resmini de Mihri Belli çizdi. Tokat Zile'ye bağlı Küçüksözlü köyünden hemşehrisi olan Halil Yalçınkaya'nın oldukça ilginç hayat hikâyesini kaleme alan Yılmaz'ın hayatı da, Yalçınkaya'nınkini aratmıyor.

13 yaşında ülkücü harekete katılan Orhan Yılmaz, 1973 yılında kazanarak gittiği Ankara Atatürk Yatılı Ortaokulu'nda ünlü ülkücü İbrahim Çiftçi ile tanışmış. 6 kez idamla yargılanan Çiftçi ile birlikte kalan Yılmaz sonrasında köyüne dönüp liseyi bitirmiş. 1979 yılında Ziraat Fakültesi'ni kazanan ancak bir ay bile geçmeden ülkücü harekette yer aldığı için Mamak Askerî Cezaevi'ne gönderilen Yılmaz, 44 gün burada kalmış. Çok kısa bir zaman sonra da 12 Eylül darbesi olmuş.

Zileli Halil Yalçınkaya'nın hikâyesi, Türk siyasî tarihinin önemli bir aktörüne ışık tutuyor. 1895 yılında dünyaya gelen Yalçınkaya, 20 yaşında Sarıkamış Harekâtı'na katılmış. Ruslara esir düşerek, 2 yıl Sibirya'daki kampta kalmış. 1917'de çarlık rejimi yıkılıp, komünist rejim iktidara gelince, Zileli Halil de özgürlüğüne kavuşur; ancak komünist olması şartıyla. Moskova'daki bir akademide komünist ideolojiyi öğrendikten sonra Kızıl Ordu'ya katılan Yalçınkaya, yüzbaşı rütbesine kadar yükselir.

Hapishane günlerinde Türkiye'de komünizmin öncüsü sayılan Mustafa Suphi'yle tanışan Zileli Halil, dava arkadaşlarıyla Türkiye'de buluşmayı planlar. Mustafa Suphi ve 11 arkadaşının arkasından; David adındaki Yahudi bir komünist arkadaşıyla Türkiye'ye girmek isterken yakalanır.

"Yakalanmasaydı, Mustafa Suphi ve arkadaşları gibi Trabzon açıklarında o da öldürülüp denize atılacaktı." diyen Orhan Yılmaz, Zileli Halil'in komünist faaliyetlerini Türkiye'de sürdürdüğünü söylüyor. Ancak meşhur 1951 tutuklamaları sırasında Halil Yalçınkaya da deşifre edilerek yakalanır. Yaklaşık 7 yıl Adana Cezaevi'nde kaldıktan sonra, bu şehirde hayatını kaybeder. (Fatih Vural)