YSK referandum için start verdi

Yüksek Seçim Kurulu (YSK), Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in, orman vasfını yitirmiş arazilerin satışını öngören Anayasa değişikliğini referanduma götürme ihtimaline karşı hazırlıklara başladı. YSK Başkanı Tufan Algan, referandum konusunun 3 aydan beri gündemde olduğunu ifade ederek, YSK'nın olası bir referandum için hazırlıklara başladığını söyledi. Hükümetin, 2004'te yapılacak Mahalli İdareler Seçimi için 2003 bütçesinden 10 trilyon lira ayırdığını bildiren Algan, bu para ile özellikle temini uzun zaman alan filigranlı oy kağıtları, oy zarfları ve sandık kurullarında gerekli olan 16 değişik malzemenin hazır edilmesi için sipariş verildiğini kaydetti. Algan, referanduma gidilmesi durumunda bu malzemeler açısından bir sıkıntı olmayacağını belirtti. Referandumun Anayasa değişikliğinin, Resmi Gazete'de yayımını takip eden 120. günden sonraki ilk pazar günü yapılacağını ifade eden Algan, bu süreyi uzatıp kısaltmaya da TBMM'nin karar vereceğini kaydetti. YSK Başkanı Algan, olası bir referandumun, 2003 yılında yapılması durumunda 45 trilyon liraya malolacağını, 2004'te gerçekleşmesi durumunda bu miktarın biraz daha artacağını ifade etti. SÜREÇ TBMM, seçilme yaşının 25'e indirilmesi ve orman vasfını yitirmiş arazilerin satışına olanak sağlayan Anayasa değişikliğine ilişkin yasayı, 7 Nisan 2003'te Cumhurbaşkanlığı'na gönderdi. Cumhurbaşkanı Sezer, 18 Nisan 2003'te yasayı bir kez daha görüşülmek üzere TBMM'ye iade etti. TBMM, Sezer'in iade ettiği Anayasa değişikliğini bazı değişikliklerle 29 Temmuz 2003'te yeniden kabul etti. Cumhurbaşkanı, yasayı 15 Ağustos 2003'te TBMM'ye ikinci kez iade etti. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 18 Ağustos 2003'te, Bakanlar Kurulu'nun yasanın değiştirilmeden Cumhurbaşkanlığı'na sunulması kararı aldığını açıkladı. Yasa, değiştirilmeden Cumhurbaşkanlığı'na sunulursa, Sezer, yasayı ya onaylayacak ya da referanduma götürecek. TÜRKİYE'DE HALKOYLAMALARI Türk halkı, referandum ile ilk kez 1961 Anayasası'nın halkın oyuna sunulması ile tanıştı. Kurucu Meclis tarafından 27 Mayıs 1961'de kabul edilen Anayasa,9 Temmuz 1961'de halkoyuna sunuldu. YSK'nın, 20 Temmuz 1961 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan kararına göre, referanduma, kayıtlı 12 milyon 735 bin 9 seçmenden 10 milyon 322 bin 169'u katıldı. Oyların, 10 milyon 282 bin 561'i geçerli sayıldı. 1961 Anayasası 3 milyon 934 bin 370 ''hayır'' (yüzde 38.3) oyuna karşılık, 6 milyon 348 bin 191 ''evet'' (yüzde 61.7) oyuyla kabul edildi. 1982 ANAYASASI 61 Anayasası'nın kabul edilmesinden yaklaşık 20 yıl sonra Türk halkı yine bir Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulması ile 7 Kasım 1982'de sandık başına gitti. Kurucu Meclis'te 18 Ekim 1982'de kabul edilen Anayasa, 7 Kasım 1982'de halkoyuna sunuldu. Referandumda, kayıtlı 20 milyon 690 bin 914 seçmenden 18 milyon 885 bin 488'i oy kullandı. Oyların 18 milyon 841 bin 990'ı geçerli sayıldı. YSK, halkoylaması sonuçlarına ilişkin 2 karar yayınladı. Resmi Gazete'nin 9 Kasım 1982 tarihli sayısında yayımlanan ilk kararda, 730 sandık dışındaki sonuçlar açıklandı ve Anayasa'nın kabul edildiği ilan edildi. Resmi Gazete'nin 20 Kasım 1982 tarihli sayısında da kesin sonuçlar il il açıklandı. Buna göre, 1982 Anayasası, 1 milyon 626 bin 431 ''ret'' (yüzde 8.63) oyuna karşılık, 17 milyon 215 bin 559 ''kabul'' (yüzde 91.37) oyuyla kabul edildi. 1987 SİYASAL YASAKLAR Türkiye'de 3. halkoylaması, 1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile getirilen 5 ve 10 yıllık siyasal yasakların kalkıp kalkmaması konusunda düzenlendi. Anayasa'nın 5 ve 10 yıllık siyasi yasakları düzenleyen geçici 4. maddesi ile ilgili halkoylaması, 6 Eylül 1987'de yapıldı. YSK, halkoylaması sonuçlarını 12 Eylül 1987'de açıkladı. Kayıtlı 26 milyon 95 bin 630 seçmenden 24 milyon 436 bin 821'i oy kullandı, oyların 23 milyon 347 bin 856'sı geçerli sayıldı. Buna göre, 1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi, 11 milyon 636 bin 395 ''hayır'' (yüzde 49.84) oyuna karşılık, 11 milyon 711 bin 461 ''kabul'' (yüzde 50.16) oyuyla kaldırıldı. 1988 YEREL SEÇİMLER İÇİN HALKOYLAMASI Yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınması için Anayasa'nın 127. maddesinin değiştirilmesi konusunda da referanduma gidildi. Referandum, 25 Eylül 1988'de gerçekleştirildi. Referandumda, 26 milyon 739 bin 227 kayıtlı seçmenden, 23 milyon 750 bin 873'ü oy kullandı. Oyları geçerli sayılan 22 milyon 956 bin 878 seçmenden, 8 milyon 34 bin 933'ünün (yüzde 35) ''evet'', 14 milyon 921 bin 945'inin (yüzde 65) ''hayır'' yönünde oy kullanması sonucu Anayasa'nın 127. maddesindeki değişiklik kabul edilmedi ve 13 Kasım 1988 olarak öngörülen erken yerel seçimler yapılmadı. SON REFERANDUM KARARI Cumhurbaşkanı Sezer, Anayasa'nın, TBMM üyelerinin ''ödenek ve yolluklarını'' düzenleyen 27. maddesinin halkoyuna sunulmasına karar verdi ve bu karar, 22 Ekim 2001 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlandı. Bunun üzerine TBMM, bu maddeyi değiştirdi. Değişikliğin yürürlüğe girmesiyle referandum kararı ortadan kalktı.