Yemiyor içmiyor, fatura ödüyoruz

Toplam harcamalarda gıda ve içecek yüzde 27.5 pay alırken, konut harcamalarının payı yüzde 28.3'ü buluyor. Özellikle İstanbul'da gıda ve içeceğin harcamalardaki payı yüzde 20.1'de kalırken, kira ve diğer konut harcamalarının payı yüzde 33.2'e ulaşıyor. Kentleşme oranı ve konut açığının yüksek olduğu Batı Anadolu, Batı Marmara ve Ege'de de kiraya yapılan harcama toplamda en büyük payı alıyor. Devlet İstatistik Enstitüsü'nün (DİE) 2003 yılı hanehalkı tüketim harcamaları anketine göre, geçen yıl Türkiye'deki hane sayısı yüzde 1.8 artarak 16 milyon 744 bin 495'e yükselirken, hanehalkının aylık tüketim harcamaları yüzde 23.1 artışla 12 katrilyon 363.2 trilyon liraya ulaştı. Kentlerde yaşayan 10 milyon 686 bin 863 hanenin aylık tüketim harcaması 8 katrilyon 983.9 trilyon, kırsal kesimdeki 6 milyon 57 bin 631 hanenin aylık harcaması ise 3 katrilyon 379.3 trilyon lira düzeyinde gerçekleşti. Hanelerin 2002 yılında 611 milyon lira olan ortalama harcama tutarı 2003 yılında 738 milyon liraya yükseldi. EN ÇOK HARCAMA KONUTA Kira ödemeleriyle elektrik, gaz, su gibi konutla ilgili diğer harcamalar, geçen yıl da toplam hanehalkı harcamaları içinde en büyük payı almaya devam etti. Bu harcamaların 2002 yılında toplamda yüzde 27.3 olan payı geçen yıl 1 puan artarak yüzde 28.3'e çıktı. Başka bir deyişle hanehalkı her 1 milyon liralık tüketim harcamasının 283 bin lirasını konut için yaptı. Hanehalkı tüketim harcamaları içinde gıda ile alkolsüz içeceklerin payı da yüzde 26.7'den yüzde 27.5'e yükseldi. Buna göre Türkiye genelinde haneler konuta, gıdadan daha fazla para harcadı. Hanehalkının ulaştırma giderlerinin toplam tüketim harcamaları içindeki payı yüzde 8.7'den yüzde 9.8'e yükselirken, mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetlerine yönelik harcamalarının payı yüzde 7.3'ten yüzde 5.7'ye, giyim ve ayakkabı harcamalarının payı yüzde 6.3'ten yüzde 6.2'ye geriledi. Ayrıca haberleşme giderlerinin payı yüzde 4.5'ten yüzde 4.3'e, lokanta, yemek hizmetlerinin payı yüzde 4.4'ten yüzde 4.1'e, sağlık harcamalarının payı üzde 2.4'tan yüzde 2.2'ye, eğlence ve kültür harcamalarının payı yüzde 2.5'ten yüzde 2.2'ye indi. Alkollü içecekler, sigara ve tütünün payı yüzde 4.1 olarak değişmezken, eğitim harcamalarının payı yüzde 1.3'ten yüzde 2'ye yükseldi. Kentlerde hanehalkı tüketim harcaması içinde en büyük payı yüzde 30.2 ile konut (kira ve benzeri), kırsal kesimde ise yüzde 36.4'le gıda aldı. BATIDA KİRA, DOĞUDA GIDA Hanehalkının tüketim harcamalarının dağılımına bölgelere göre bakıldığında, kentleşmenin fazla olduğu batıda konut, doğuda ise gıdanın en büyük payı aldığı görüldü. Özellikle İstanbul'da gıdanın harcamalardaki payı yüzde 20.1'de kalırken, konutun payı yüzde 33.2'ye ulaştı. Batı Anadolu'da yüzde 29.7 ile en büyük payı konut harcamaları alırken, gıdanın payı yüzde 23.9'da kaldı. Batı Marmara'da kira ve benzeri konutla ilgili harcamaların payı yüzde 28.5, gıdanın payı ise yüzde 27.5 oldu. Ege Bölgesi'nde de harcamalarda konut yüzde 29.2, gıda yüzde 28.1 pay aldı. Buna karşılık, Akdeniz Bölgesi'nde hane halkı, tüketim harcamalarının yüzde 29.7 ile en büyük bölümünü gıdaya yaptı, bu bölgede konutla ilgili harcamaların payı yüzde 23.3'le ikinci sırada yer aldı. Batı Karadeniz'de, harcamalarda gıda yüzde 35.9, konut yüzde 26.2; Doğu Karadeniz'de gıda yüzde 31.2, konut yüzde 25.1, Doğu Marmara'da gıda yüzde 27.2, konut yüzde 25.1 pay aldı. Harcamalarda gıdanın payı Güneydoğu'da yüzde 39.9'la en yüksek düzeyde gerçekleşti. Bu bölgede konutla ilgili harcamaların payı ise yüzde 23.4'te kaldı. Kuzeydoğu Anadolu'da harcamaların yüzde 36'sı gıda, yüzde 26.3'ü konut için yapıldı. Orta Anadolu'da harcamalarda gıda yüzde 35.5, konut yüzde 27.2 pay aldı. Ortadoğu Anadolu'da da harcamaların yüzde 34.2'sini gıda, yüzde 25.6'sını konutla ilgili ödemeler oluşturdu.