Yaşamın sırrı X kromozomunda

Belçikalı bilim adamları, uzun yaşamanın sırrının X kromozomunun üzerinde olduğunu bildirdiler. Lancet dergisindeki habere göre, kadınların iki, erkeklerinse bir tane kopyasına sahip olduğu x kromozomu, kalıtımın belirli kısımlarının uzunluğunu belirliyor. Kromozomların ucunda yer alan telomer denilen bu kısımların yaşlanma sürecinde kilit rol oynadığı tahmin ediliyor. Buna göre, telomerlerin uzunluğu, ömrün uzunluğuyla doğru orantılı. Doğumda 20 bine kadar yapı taşından oluşabilen kromozomların ucundaki telomerler, zamanla her hücre bölünmesiyle kısalıyor. Telomer belirli bir kısalığa ulaştığı zaman, hücre bölünemiyor ve ölüyor. Telomerlerin uzunluğuysa kişiden kişiye değişiyor. Leuven Üniversitesi’nde görevli bilim adamı Jan Staessen ve ekibinin ikizler üzerinde yaptığı araştırmada, telomer uzunluklarının kalıtsal olduğu belirlendi. Kalıtım yolunu tespit etmek için 64 çiftin telomerlerini çocuklarınınkileriyle karşılaştıran bilim adamları, anne, kız çocuk ve erkek çocuk arasındakiyle baba ve kız çocuk arasındaki telomer uzunluklarının birbirine benzediğini belirlediler. Baba ve erkek çocukların telomerleri arasındaysa herhangi bir benzerlik görülmedi. Verileri Mendel’in çaprazlama yasaları yardımıyla değerlendiren bilim adamları, şu sonuca vardı: Elde edilen tablo, sadece x kromozomunun telomer uzunluğunu aktarması durumunda ortaya çıkabilir. Kız çocukları, hem anneden hem hem de babadan x kromozomu aldığı için, telomer uzunlukları hem anneye hem de babaya benziyor. Erkek çocuklarsa anneden x kromozomu babadan da y kromozomu aldığı için, telomer uzunluğunu sadece anne belirliyor.