Yapılara sıkı denetim geliyor

Hükümet, Marmara ve Düzce depremlerinin ardından yürürlüğe giren Yapı Denetim Kanunu'nda köklü değişikliğe giderek, yapıları Türkiye çapında ''sıkı bir denetime'' almaya hazırlanıyor. Başbakanlığa sevk edilen ve kısa süre içinde TBMM'ye sevki öngörülen Yapı Denetim Kanun Taslağı ile can ve mal güvenliğinin temin edilmesine uygun yapı üretimi, yapıların mevzuat ile sağlık kurallarına uygun şekilde denetimi ve mağdur olan kişilerin haklarının tanzimi amaçlandı. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca hazırlanan taslağın gerekçesinde, Türkiye'de yerleşme ve yapılaşmaların hemen hemen İmar Kanunu ve yönetmeliklere hiç uygun olmadığı, öngörülen düzenlemelerin de etkisiz ve yetersiz kaldığı belirtildi. Yapılan araştırmalarda, proje denetimi aşamasında dahi projelerin yüzde 91'inde tasarım, hesap ve çizim hataları olduğu, uygulamanın ise hiç denetlenmediği vurgulanan gerekçede, şantiyelerin yüzde 90'ında dayönetmelik ve standartlara aykırı beton döküldüğü bildirildi. Gerekçede, beton mukavemet değerlerinin de projelerde öngörülenden ortalama yüzde 40 daha az olduğunun tespit edildiği gerçeği yer aldı. -YAPILARA SIKI DENETİM GELİYOR- Bu nedenle hazırlanan Yapı Denetim Kanun Taslağı ile, yapı denetim sistemi tüm Türkiye'de uygulamaya sokuluyor. Taslağa göre, yapılar, ''Yapı Denetim Kuruluşları'' kanalıyla denetlenecek. Kanun kapsamına giren her türlü yapıyı proje hazırlama safhasından itibaren denetleyecek olan söz konusu kuruluşlar, yapım işlerinde kullanılan yapı malzemelerinin ve elemanlarının mevzuata uygunluğunu kontrol edecek ve gerekli deneylerle sonucu belgeleyecek. Denetimler sırasında kullanılan malzeme ve imalatın ilgili teknik şartnamelere ve standartlara aykırılığı belirlendiğinde, bunları reddetmek ve durumu ilgili idareye raporla da görevlendirilen yapı denetim kuruluşları, iş yerinde iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda gerekli tedbirlerin alınmasını da gözleyecek. -ZEMİN VE MALZEME KONTROLÜ- Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, mevzuat çerçevesinde faaliyet gösteren laboratuvarlarda yaptıracak olan kuruluşlar, yapı müteahhidinin mali sorumluluk ve tam risk sigortasını yaptırmasını da sağlayacak. Mali sorumluluk sigortası ile yapının taşıyıcı sisteminde meydana gelebilecek yapı hasarlarından kaynaklanan zararların telafisi amaçlanacak. Yapı denetim kuruluşları, her yıl sonu itibariyle idare görevlileri, müteahhit ya da şantiye şefi ile yapının fiziki durumunu tespit edecek ve yapının ruhsat ve projelere uygun olarak kısmen ya da tamamen bitirildiğinde de bu durumu idareye rapor edecek. Bu kuruluşlar ile denetçi mimar ve mühendisleri, denetimleri altında inşa edilen yapıların Kanun ve kurallara aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmasından ve bunlar nedeniyle ortaya çıkan her türlü hasardan dolayı hukuki ve cezai sorumluluğa haiz olacak. -MÜTEAHHİTLERİN GÖREV VE SORUMLULUKLARI- Yapı müteahhitlerinin görev ve sorumluluklarını da düzenleyen taslak çerçevesinde, bir parselde bağımsız bir bölümden ibaret olan, halka açık olmayan ve konut olarak kullanılacak yapılar hariç, bütün yapıların yapı müteahhitleri tarafından inşa edilmesi zorunlu olacak. Kooperatif tüzel kişilikleri adına yapılan her türlü yapının inşasını da yapı müteahhitleri üstlenecek. Yapı müteahhidi, yapı yerinde her türlü güvenlik tedbirini alacak ya da aldıracak. İnşaatta kullandığı her türlü malzemenin güvenli, sağlığa, ilgili standartlara ve mevzuata uygun olmasından da sorumlu olacak. Kullandığı malzemenin ilgili standart belgesini yapı denetim kuruluşu ve ilgili idareye verme yükümlülüğü de bulunan yapı müteahhidi, yapım işini mutlaka şantiye şefi gözetiminde gerçekleştirecek. Yapım ve getirilen sorumluluk süresi içinde çıkabilecek kusur, ayıp ve aksaklıkları gidermekle de mükellef olan yapı müteahhitleri, buna aykırı davrandığında yeni bir iş alamayacak. Yapım işi nedeniyle diğer parsellerde ve yapılarda meydana gelen zararlar giderilmedikçe inşaata da devam edemeyecek. Müteahhidin sorumluluk süresi, yapı kullanma izin belgelerinin alındığı tarihten başlamak üzere, yapının taşıyıcı sistemi için 15 yıl, diğer kısımlar için de 3 yıl olacak. Şantiye şefinin görevleri ile yapı sahibinin sorumluluklarına da yer veren taslağa göre, yapı sahibi, tamamlanan yapıyı 'Yapı kullanma izin belgesi' düzenlenmeden kullanıma açamayacak. -YAPI SERTİFİKASI- Söz konusu düzenlemeye göre, denetimi gerçekleştirilerek inşa edilen yapılar için 'Yapı sertifikası' düzenlenecek. Yapı kullanma izin belgesi olmayan ve sertifika verilmeyen yapılar kullanılamayacak. Yapı denetim kuruluşu, yapı kullanma izni alındıktan sonra sorumluluk süresi içinde yapıda meydana gelebilecek hasarları 30 gün içinde gidermek ve doğan zararları cari fiyatlarla yapı sahibine derhal ödemek zorunda olacak. Yapı Denetimi Sigorta Havuzu kurulmasını da öngören taslağın yasalaşmasıyla birlikte yapı sorumlularına, mevzuata aykırılık teşkil eden fiiller nedeniyle yapı yaklaşık maliyetinin yüzde 0.5'i ile yüzde3'ü oranında para cezası verilebilecek. Kamu kurum ve kuruluşları da, Kamu İhale Kanunu ve kuruluş kanunları çerçevesinde, yeni düzenlemeye göre kurulacak yapı denetim kuruluşlarından yapı denetimi hizmeti satın alabilecek. Bu arada ilgili düzenlemenin yapı denetimi, hasarların giderilmesi ve yapı sertifikasına ilişkin hükümleri Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Düzce, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ ve Yalova'da Kanunun yayımı tarihinden 6 ay, diğer illerde ise 1 yıl sonra uygulamaya girecek.