Yanılmışım Tanrı Varmış

“Ünlü Ateist Artık Tanrı’ya İnanıyor: Dünyanın Önde Gelen Ateistlerinden Biri Artık, Büyük Ölçüde, Bilimsel Kanıtlara Dayanarak Tanrı’ya İnanıyor.”

 9 Aralık 2004 tarihli bir Associated Press haberinin başlığı böyleydi ve şu şekilde devam ediyordu: “Yarım yüzyıldan fazla bir süredir ateizmin önde gelen savunucusu olan bir İngiliz felsefe profesörü fikrini değiştirdi. Perşembe günü yayınlanan bir programda artık büyük ölçüde bilimsel kanıtlara dayanarak Tanrı’ya inandığını söyledi.”

Bu duyuru, neredeyse hiç zaman kaybetmeden radyo ve televizyonda, gazetelerde ve İnternet sitelerinde dünya genelinde haber ve yorumlara neden olan bir basın olayı haline geldi. Bu açıklama o kadar büyük bir hız kazandı ki AP, orijinal duyuru ile ilgili daha sonra iki yayın daha yaptı. Bu açıklama ve takip eden spekülasyonun konusu, yarım yüzyıl boyunca ateizmin gündemini belirlemeye yardım eden otuzdan fazla profesyonel felsefi çalışmanın yazarı Antony Flew’du. Aslında ilk olarak, C. S. Lewis’in başkanlığında düzenlenen Oxford Üniversitesi Sokratik Kulüp’ün 1950 yılındaki bir toplantısında sunulan makalesi “Teoloji ve Yanlışlama”, son yüzyılın en çok basılan felsefi yayını oldu. Şimdi ilk defa, fikrini değiştirmesine neden olan iddia ve kanıtların bir açıklamasını yapıyor. Bu kitap bir anlamda, hikâyenin geri kalanını tamamlıyor.

Elbette ki Flew’nun kuşağından ateist olan önemli filozoflar da vardı; W. V. O. Quine ve Gilbert Ryle ilk akla gelen örneklerdir. Ama hiçbiri kişisel inançlarını destekleyecek kitap dolusu iddialar geliştirmek gibi bir adım atmadı. Peki neden? Çoğu durumda, o günlerdeki profesyonel filozoflar narin ellerini bu tür popüler, hatta aşağılık tartışmalara bulaştırarak kirletmek istemiyordu. Diğer durumlarda ise bunun nedeni ihtiyatlılıktı.

Flew’nun ateizminin orijinalliği nerede yatıyor? “Teoloji ve Yanlışlama,” God and Philosophy (Tanrı ve Felsefe) ve The Presumption of Atheism’de (Ateizm Varsayımı) teizme karşı bazı açılardan, takip eden din felsefesi için bir yol haritası çizecek yeni iddialar geliştirdi. “Teoloji ve Yanlışlama”da dinî ifadelerin nasıl olup da anlamlı iddialar oluşturabileceği sorusunu sordu (en çok alıntılanan “binlerce nitelik ile bunların son bulması” ifadesi, vurgulamak istediği noktayı çok iyi ortaya çıkarıyor); God and Philosophy’de, her an her yerde olan, her şeyi bilen bir ruh kavramının tutarlılığı oluşturulana kadar Tanrı’nın varlığıyla ilgili bir tartışmanın başlayamayacağını savundu; The Presumption of Atheism’de ise kanıt sorumluluğunun teizmde olduğunu ve ateizmin kanıt sorumluluğu olmayan taraf olduğunu ileri sürdü. Bu sırada da elbette Tanrı’nın varlığına dair geleneksel iddiaları inceledi. Ancak tartışmanın bütün yapısını değiştiren şey düşünce çerçevelerini yenilemesi oldu.

Yukarda anlatılan her şey düşünüldüğünde Flew’nun kısa süre önce ateizmi reddedişinin tarihî bir olay olduğu açıktır. Ancak çok az bilinen bir şey var ki, ateist günlerinde bile Flew bir bakıma, yeni ve güçlendirilen bir teizmin kapısını açıyordu.

Yanılmışım Tanrı Varmış için kim ne dedi?

“Ateist Antony Flew gençliğinde, ‘kanıtın götürdüğü yere gitmesini’ söyleyen Sokratik ilkeye bağlandı. Yıllar süren felsefi sorgulamanın ardından bu güçlü ve cesur fikir adamı şimdi kanıtın kesin olarak Tanrı’ya götürdüğü sonucuna vardı. Aşırı tutucu ateist cemaatten arkadaşları onun açıklamasıyla mahcup olacaklar, ancak inananlar çok cesaretlenecek ve gerçekten arayış içinde olanlar, Flew’nun yolculuğunda, gerçeğe uzanan yolu aydınlatacak çok şey bulacaklar.”
-Francis S. Collins, New York Times, The Language of God adlı çok satan kitabın yazarı

“Yıldız bir felsefi zihin, elde edilen son bilimsel sonuçları düşünüp tartıyor. Vardığı sonuç: Doğanın rasyonelliğinin arkasında bir Tanrı duruyor.”
-Michael Behe, Darwin’s Black Box ve The Edge of Evolution kitaplarının yazarı

“Antony Flew yaşamının büyük bir bölümünde ateizmin bilinen bir felsefi savunucusu olmuştur. Şimdi ise yeni rasyonel iddialarla ilgili tüm açıklığını ortaya koyan, teizme dönüş yolunu takip eden çok açık ve okunmaya değer bir kitap yazdı.”
-Richard Swinburne, The Existence of God kitabının yazarı

“Bu kitap birçok yönden okunmaya değer. Önemli bir düşünürün yanıldığını kabul ettiğini görmek her zaman ilginç olmuştur. Ama bundan daha fazlası var. Bu kitap başı boşluk etmeden geniş bir alanda geziniyor. ‘Yeni Ateizm’ bölümü Dawkins ve Dennett’i, kendilerinden aşağı olduğunu iddia ederek göz ardı edemeyecekleri bir düşünür tarafından hak ettikleri yere koyuyor.”
-Huston Smith, The World’s Religions kitabının yazarı

“Bu, çalışma hayatının büyük bir bölümünde ateşli bir ateist olan ünlü bir filozofun evrenin zekice tasarımına ve dolayısıyla deizme inanmaya başlamasının ilgi çekici ve okunmaya değer bir hikâyesi. Bu kitap, önceki ateist yazıları kadar çok tartışmaya neden olacak.”
-Profesör John Hick, Birmingham Üniversitesi, Sanat ve Sosyal Bilimler İleri Araştırma Enstitüsü Üyesi

“Çok az dinî hikâye bu tür bir etki yaratır. Bu şaşırtıcı kitap, Tony’nin geçirdiği değişimin nedenlerini belgeliyor... ve bu kitabın zevkle okunmasını sağlıyor.”
-Gary Habermas, Liberty Üniversitesi, Felsefe ve Teoloji Bölümü, Seçkin Araştırma Profesörü ve Kürsü Başkanı

“Antony Flew’nun Yanılmışım, Tanrı Varmış kitabı, en ünlü çağdaş ateistlerimizden birinin Tanrı’nın var olduğuna inanmaya başlamasının ilgi çekici bir kaydıdır. Bu hikâye, Flew’nun açık fikirli oluşu, dürüstlüğü ve zihinsel bütünlüğünün etkili bir şahididir. Bir zamanlar arkadaşı olan ateistler için çok rahatsız edici bir sarsıntı olacak.”
-Nicholas Wolterstorff, Yale Üniversitesi, Felsefi Teoloji Noah Porter Emeritüs Profesörü