Vitamin alırken nelere dikkat etmeli?

Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Aile Hekimliği Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Hülya Akan, bilinçsiz alınan vitaminlerin yarar yerine zarar getirebileceğine dikkat çekerek “Mesela grip olmamak için çoğu kişi sürekli C vitamini tabletleri alıyor. Hem C vitaminin gripten koruduğuna dair kanıt yok hem de böbrek taşı olan kişilerin fazla C vitamini kullanmaması gerekir” diyerek, konu hakkında merak edilen sorulara cevap verdi…

Vitaminleri neye göre almalıyız?

Vitaminler vücudumuz için gerekli olan maddelerdir. Tabii ki eksikliğe göre almalıyız. Özellikle beslenme bozukluğu olanlarda, çok ileri yaşlardaki kişilerde, hamilelikte, bebekliğin erken dönemleri gibi bazı özel durumlarda takviye yapılmalıdır. Ama bunlar dışında sağlıklı bireylerde ekstra vitamin almanın ek bir yararı olduğu kanıtlanmış bir bilgi değildir, ama zararı olduğu da gösterilmemiştir.

Genellikle kişiler kendileri karar verip vitamini kullanıyor. Bu doğru mudur?

Eğer vücudun bir eksiği yoksa vitamin almanın bir yararı yok. O nedenle hekimin kişiyi muayene edip bir ihtiyacı varsa onu tespit ederek gerekirse vitamin vermesi doğrudur. Aksi halde bazen yarar yerine zarar getirebilir. Bu noktada şunu açıklığa kavuşturmak gerekiyor. Vitamin adı altında çok fazla ürün var ve bunların bir kısmında antioksidan veya çeşitli hastalıklara iyi geldiği iddiası ile bitkisel kökenli bileşikler mevcut. Bir kısmı ile ilgili yeterli bilimsel veri mevcutsa da hepsi hakkında elimizde kanıtlanmış bilgi yok ve çok sık kullanılan bazı bitkisel kökenli desteklerin yan etkilerinin ya da kişinin kullandığı diğer ilaçlarla olumsuz etkileşimleri olduğunu biliyoruz.

Ne tür zararlar meydana gelebilir?

Öncelikle piyasada çok fazla vitamin, antioksidan ve bitkisel kökenli destekler satılıyor. İlaç etkileşimleri çok önemlidir. Örneğin kan sulandırıcı ilaç kullananlarda bazı bitkisel kökenli destekler ilacın etkisini arttırabilir, bu da kanama riskini artırarak kişiyi olumsuz yönde etkileyebilir. Diğer bir olumsuz etkisi ise hastanın bitkisel desteklere fazla güven duyması nedeni ile asıl tedavisini ihmal edebilmesi.

Örneğin şeker hastalığının ilaçları bellidir, ama bazen hastalar kimyasal ilaç daha zararlı olabilir düşüncesi ile bitkisel desteklerle çözüm arayışına gitmektedir. Bu da şekerin kontrol almasını geciktirebiliyor, şeker hastalığı sinsi ve vücutta çok hızlı tahribat yapabilen hastalık olduğundan bu gecikme organların hasarlanması ile sonuçlanabiliyor. Özellikle düzenli olarak ekstra C vitamini alanlar hiç hasta olmam diye düşünüyor. Oysa fazla C vitamini fazla alındığında daha önce böbrek taşı olan kişilerde böbrek taşı oluşumu riskini artırabilir.

Ayrıca C vitamininin gribal enfeksiyonları azalttığı ya da önlediğine dair bir kanıtımız da yok. Bunların dışında her ilacın olumlu etkisi olduğu gibi olumsuz etkileri de vardır. Bu nedenle bilinçsiz kullanmamak gerekir. Normal beslenen bir insan ihtiyacı olan vitaminleri besinlerden alır; ihtiyacından fazlasını ise zaten vücut kullanmayıp dışarı atar. Atamadıkları ise vücutta birikerek yan etkiler yapabilir. Eğer vitamin almak istiyorsanız doğal yollardan sebze ve meyve ağırlıklı ve dengeli bir beslenmeyi tercih edin.