Vergide denetim seferberliği

Maliye Bakanlığı, son 5 yılda yaygın ve yoğun vergi denetimleri kapsamında 15 milyon 736 bin 881 denetim gerçekleştirdi. Turizm işlemlerine dönük
her 4 denetimden 1'inde de vergi kaçağı bulundu.

Gelir İdaresi Başkanlığı'nın 2005 yılı Faaliyet Raporu'na göre, 2001 yılında 4 milyon 448 bin 523 olan yaygın ve yoğun vergi denetimi sayısı, 2002'de 2 milyon 866 bin 37, 2003'de 2 milyon 903 bin 111, 2004'de de 3 milyon 176 bin 412 olarak belirlendi. Maliyeciler, geçen yıl da ülke çapında 3 milyon 342 bin 798 adet yaygın ve yoğun vergi denetimi yaptı.
   
Bu denetimlerde, fatura-fiş vermeyen, sevk irsaliyesi düzenlemeyen
ve diğer mükellefiyetlere uymayan kişi ve kuruluşlara toplam 304 milyon 25 bin 575 YTL para cezası kesildi.
   
HER YERDE SORUN VAR
Denetimler, ihracatçılardan, kuyumculara, diş hekimlerinden çiftçilere, otogaz istasyonlarından turizm işletmelerine kadar hemen hemen herkesin vergi kaçırdığını da ortaya koydu.
   
İncelemeler sırasında, ihracatçıya ödenen KDV iadelerinde ortalama yüzde 16 oranında usulsüzlük olduğu anlaşıldı.
   
Rapora göre, Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde görev yapan gelirler kontrolörleri, 5 yıllık dönemde bin 143 adet KDV iadesi incelemesi gerçekleştirdi.
   
İncelemesi yapılan dosyalarda, ihracatçıların iadesini istediği vergi tutarı 929 milyon 671 bin 569 YTL olarak belirlendi. Bunun 788 milyon 294 bin 690 YTL'lik bölümünün iadesi kabul edildi. Geri kalan 141 milyon 376 bin 879 YTL'lik iade ise gerçek durumu yansıtmadığı, usulsüzlük yapıldığı gibi gerekçelerle reddedildi.
   
Böylece 5 yıllık dönemde ihracatçının KDV iadesi işlemlerinde, her
100 YTL'lik iade talebinin 15,94 YTL'sine red yanıtı verildi.
   
Aynı şekilde geçen yıl turizm sektöründe yapılan her 4 denetimden birinde turizm işletmelerinin vergi kaçırdığı saptandı.
       
SEKTÖR DENETİMLERİ
Geçen yıl çeşitli sektörlerde gerçekleştirilen vergi denetimlerinde şu sonuçlar elde edildi:

Zirai ürün denetimleri: 1 Ocak-31 Aralık 2005 tarihleri arasında 27 ilde 88 bin 276 mükellef denetlendi. 448 işyerinde fiili envanter, 291 işyerinde de kaydi envanter yapıldı. Denetimler sonucunda 14 bin 423 tutanak düzenlendi ve vergi kaybına neden olanlara 2 milyon 466 bin 81 YTL usulsüzlük cezası kesildi.

Turizm sektörü: 1 Temmuz-30 Eylül 2005 tarihleri arasında turizm faaliyetlerinin yoğun olduğu 14 ildeki denetimlerde, 163 bin 804 mükellef incelemeye tabi tutuldu. Bunlar için 40 bin 808 adet cezalı tutanak düzenlendi. 3 bin 437 turizm işletmesinde hasılat tespitinde de bulunulan bu dönemde, işletmelere toplam 13 milyon 914 bin 626 YTL ceza uygulandı.

Kuyumcular ve sarraflar: Geçen yıl 21 ilde, 3 bin 352 kuyumcu ve sarraf denetlendi. 2 bin 700 işyerinde fiili envanter, bin 957 işyerinde kaydi envanter işlemi yapıldı. 2 bin 576 tutanağın düzenlendiği bu incelemeler sonucunda, işyerlerine toplam 4 milyon 214 bin YTL ceza kesildi.

Diş hekimleri ziyaretçi hekimler: Özel hastaneler ile bu hastanelerde diş hekimi ve ziyaretçi hekim statüsünde çalışan doktorlara ilişkin denetimler sırasında da 4 bin 92 hekim mercek altına alındı. Bunların devlete 17 milyon 402 bin 16 YTL eksik gelir beyan ettiği ortaya çıkarıldı ve kendilerine 1 milyon 847 bin 29 YTL ceza uygulandı.

Otogaz istasyonları: 2005 yılı içerisinde 4 bin 139 otogaz istasyonunda da fiili envanter çalışmasında bulunuldu. 3 bin 211 istasyon da incelemeye tabi tutuldu. İncelemelerde, istasyonların 65 milyon 757 bin 442 YTL KDV matrahını devletten kaçırdığı saptanırken, 8 milyon 683 bin 65 YTL tutarında KDV re'sen tarh edildi. Otogaz istasyon sahipleri, bu denetimler kapsamında vergi, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezası adı altında toplam 18 milyon 646 bin 490 YTL cezaya çarptırıldı.

Performans bildirimleri: Performans derecelendirme bildirimleri risk analizi çalışması kapsamında, 3 bin mükellef incelemeye sevk edildi. Bunların incelenmesi sonucunda 386 milyon 523 bin YTL'lik beyana karşılık, 114 milyon 273 bin YTL tutarında geliri devletten gizlendiği anlaşıldı. 16 milyon 738 bin YTL vergi farkı bulunan bu incelemeler sonucunda da, mükelleflere 20 milyon 841 bin YTL ceza uygulandı.
   
İŞTE SONUÇLAR
Gelir İdaresi Başkanlığı'nın Faaliyet Raporu'na göre, 2001-2005 döneminde gelirler kontrolörlerinin ihracatta KDV iadesi incelemeleri ile Maliyecilerin yaygın ve yoğun vergi denetimlerinde şu sonuçlarla karşı karşıya kalındı:
   
İhracatta KDV iadesi incelemeleri:
              
    Yıl   İnceleme İadesi İstenen  İadesi Rededilen   Red
           Sayısı     Vergi(YTL)       Vergi(YTL)    Oranı
    ----- -------- --------------  ---------------- ------
    2001    292     159.823.183      39.013.413      24,4
    2002    265     105.166.061      13.967.066      13,3
    2003    279     296.475.387      21.074.988       7,1
    2004    195     231.311.325      47.761.995      20,6
    2005    112     136.895.613      19.559.417      14,3
   
    Türkiye genelindeki yaygın ve yoğun denetimleri:
           
     Yıl    Denetlenen Mükellef Sayısı   Ceza Tutarı
                                                            (YTL) 
    -----   ---------------------------  -----------
    2001          3.448.523              29.703.010
    2002          2.866.037              45.840.631
    2003          2.903.111              65.443.280
    2004          3.176.412              64.262.698
    2005          3.342.798              98.775.956
    Toplam      15.736.881            304.025.575