Vekiller hakkında flaş karar! Meclis'ten geçti
Abone olMilletvekillerinin uyacağı etik davranış ilkelerini belirleyen yasa teklifi, TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edildi.
Komisyon; AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan
teklifi, Alt Komisyon metni üzerinden görüştü. Düzenlemenin adı,
"TBMM Üyeliği Etik Kanun Teklifi" olarak değiştirildi.
Düzenleme, TBMM üyeliğiyle bağdaşmayan görev ve işler ile etik
davranış ilkelerinin belirlenmesi ve TBMM'de bu amaçla
oluşturulacak Komisyon ve kurulların görev, yetki, çalışma usul ve
esaslarının düzenlenmeyi amaçlıyor. Bakanlar Kurulu üyeleri,
milletvekilliği görevinden kaynaklanan haller bakımından
düzenlemenin hükümlerine tabi olacak.
TBMM üyeleri görevlerini yerine getirirken; TBMM üyesi sıfatını
kullanarak kendilerine, yakınlarına veya üçüncü kişilere haksız
menfaat sağlamaya yönelik davranışlarda bulunamayacak.
Milletvekilleri; adalet, eşitlik, dürüstlük ve objektiflik
ilkelerini gözetecek, kendilerine tahsis olunan kamu imkanlarını
amacına uygun kullanmaya özen gösterecek, açık, şeffaf ve
erişilebilir olacak, hesap verebilirliği ve genel yararı
gözetecek.
Milletvekilleri; kişisel çıkarlarıyla genel yarar arasında
bir çatışma olduğunda genel yarara uygun davranacak, yasama
faaliyetlerini etkilemek amacıyla, kendileri nezdinde yapılan
girişimler hususunda açıklığa ve şeffaflığa uygun hareket
edecek.
TBMM üyeleri, Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve
Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu hükümlerine göre mal bildiriminde
bulunacak. Bu bildirim takip eden ikinci yılın sonunda
yenilenecek.
Milletvekilleri, üyelik sırasında ve sonrasında yapamayacağı işler
kapsamı dışında alan görev ve işler ile yasama faaliyetleriyle
ilgili olarak kendileri açısından çıkar çatışması oluşturan veya
oluşturma ihtimali bulunan durumları, TBMM Başkanlığına beyan
edecek.
HEDİYE VE BAĞIŞLAR, TBMM BAŞKANLIĞINA TESLİM
EDİLECEK
TBMM üyeleri, gerçek veya tüzel kişilerden TBMM Başkanlığı
tarafından "TBMM Üyeliği Etik Komisyonu" görüşü alınarak çıkarılan
yönetmelikte belirlenen usul ve esaslara aykırı hediye veya
menfaati kabul etmeyecek.
TBMM üyeleri; milletlerarası protokol, mücamele (güzel geçinme)
veya nezaket ilkeleri uyarınca, yabancı devletlerden,
milletlerarası kuruluşlardan, milletlerarası hukuk tüzel
kişiliklerinden kabul ettikleri tarih itibarıyla Mal Bildiriminde
Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu'nda
belirlenen değeri aşan hediye veya bağış niteliğinde eşya kabul
etmeleri durumunda, bunları aldıkları tarihten itibaren 1 ay içinde
TBMM Başkanlığına teslim edecek. Kişisel başarıları nedeniyle
alınan ödüller, hediye kabul etme yasağı dışında tutulacak.
SİYASİ PARTİ GRUBU ETİK KURULLARI VE KARMA ETİK
KURULU
Siyasi parti grupları bünyesinde etik kurullar oluşturulacak.
Siyasi parti grupları, kendi milletvekilleri arasından en az 5, en
fazla 9 olmak üzere kurul üyelerini belirleyecek ve TBMM
Başkanlığına bildirecek. Kurullar için bir yasma döneminde iki
seçim yapılacak. İlk devre için seçilenlerin görev süresi 2 yıl,
ikinci devre için seçilenlerin görev süresi ise yasama döneminin
sonuna kadar sürecek. Siyasi etik kurulları, teklifte öngörülen
izleme ve denetim sisteminin bir unsuru olarak kendi partilerine
mensup milletvekilleri aleyhindeki başvuruları inceleyecek, karara
bağlayacak. Etik kurullarının oluşumu, çalışma usul ve esasları;
Komisyonun görüşü alınarak siyasi parti gruplarınca
belirlenecek.
Mecliste grubu bulunan bir siyasi partiye mensup olmayan
milletvekilleriyle ilgili başvuruları incelemek üzere "Karma Etik
Kurulu" kurulacak. Başvuru tarihi itibarıyla TBMM'de grubu bulunan
bir siyasi partiye mensup olmayan TBMM üyeleri hakkındaki
başvurular, TBMM Başkanı'nın bildirimi üzerine, TBMM Üyeliği Etik
Komisyonu, Dilekçe Komisyonu, Plan ve Bütçe Komisyonu, Bakanlar
Kurulu ve TBMM Başkanlık Divanı üyesi olmayan TBMM üyeleri
arasından Genel Kurulda ad çekme suretiyle belirlenecek 5 üyeden
oluşan "Karma Etik Kurulu" tarafından incelenecek ve karara
bağlanacak. Karma Etik Kurulu için bir yasama döneminde iki defa ad
çekimi yapılacak. İlk devre için belirlenen üyelerin görev süresi 2
yıl, ikinci devre için belirlenenlerin görev süresi ise yasama
döneminin sonuna kadar devam edecek.
Karma Etik Kurulu Başkanı, toplantıya katılan üyelerin salt
çoğunluğuyla seçilecek.
TBMM ÜYELİĞİ ETİK KOMİSYONU
Mecliste, "TBMM Üyeliği Etik Komisyonu" kurulacak.
TBMM Üyeliği Etik Komisyonu; siyasi parti gruplarının kendi etik
kurullarının üyeleri arasından bildirdiği 11 üyeden oluşacak.
Üyeliklerin partilere göre dağılımı, TBMM Başkanı tarafından
İçtüzük'te belirlenen dağılıma göre belirlenecek.
Mensubu olduğu siyasi parti ile üyelik bağı sona eren, TBMM'de grup
kurma hakkını kaybeden bir siyasi partiye mensup olan veya
kendiliğinden ayrılma isteminde bulunan TBMM üyesinin komisyon
üyeliği kendiliğinden sona erecek. Boşalan üyelikler, aynı usule
göre tamamlanacak.
Komisyon üyelikleri için bir yasama döneminde iki seçim yapılacak.
İlk devre için seçilenlerin görev süresi 2 yıl, ikinci devre için
seçilenlerin görev süresi ise yasama döneminin sonuna kadar
sürecek. Komisyon başkanı ve başkanvekili, üyeler tarafından
Komisyon üye tamsayısının salt çoğunluğuyla seçilecek.
KOMİSYON GÖREV VE YETKİLERİ
Komisyon, yetkisine giren konuları incelemek ve düzenlenen etik
davranış ilkeleri çerçevesinde bunları karara bağlayacak, siyasi
etik konusuna ilişkin uluslararası gelişmeleri izleyecek ve ilgili
uluslararası kurum ve kuruluşlarca işbirliği yapacak, etik rehber
hazırlanması ve bilgilendirici çalışmaları yapacak.
Komisyon; milletvekillerinin talepleri halinde gizlilik ilkesi
çerçevesinde etik davranış ilkelerinin uygulanmasına ilişkin
danışma hizmeti verecek. Etik davranış ilkelerinin uygulanmasına
ilişkin TBMM üyelerine yapılacak bilgilendirmelerin kapsamı ve
yöntemleri ile talep halinde TBMM üyelerine gizlilik ilkesi
çerçevesinde danışma hizmeti verilmesine ilişkin usul ve esasları
karara bağlayacak.
MİLLETVEKİLİ KARARA 15 GÜN İÇİNDE İTİRAZ
EDEBİLECEK
TBMM üyelerinin görevlerini yerine getirirken uyması gereken
hususlar kapsamındaki etik davranış ilkelerine aykırı olduğu iddia
edilen eylem ve işlemleri hakkındaki başvurular, TBMM Başkanlığına
yapılacak.
Başvuruların Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanunda
belirlenen esaslara uygun olması şartı aranacak. Başvuruların soyut
ve genel nitelikte olmaması, kişi ve olay belirtilmesi, bulgu ve
belgelere dayanması zorunlu olacak. Daha önce incelenmiş olan
konular, yeni deliller gösterilmedikçe başvuru konusu
yapılamayacak. Bu şartları taşımayan başvurular
incelenemeyecek.
Belirtilen şartları taşıyan başvurular, TBMM Başkanı tarafından
ilgili milletvekilinin mensubu olduğu siyasi parti grubunun etik
kuruluna iletilecek. Kurul, kendisine intikal eden başvuruyu
inceleyerek, ilgili milletvekilinin görüş ve cevaplarını aldıktan
sonra etik davranış ilkelerine aykırılık bulunup bulunmadığı
hususunda kararını verecek. Kurul kararını ilgili milletvekiline ve
TBMM Başkanlığına bildirecek. Kurulun aldığı kararlara karşı ilgili
milletvekili, kararın kendisine tebliğ tarihinden itibaren on beş
gün içinde komisyona itirazda bulunabilecek. TBMM Başkanı da gerek
görmesi halinde aynı süre içinde kurul kararını incelenmek üzere
komisyona gönderebilecek. Komisyon, kendisine intikal eden kurul
kararları hakkında incelemesini yapacak ve etik davranış ilkelerine
aykırılık bulunup bulunmadığı hususundaki kararını verecek.
Komisyon, kararını ilgili milletvekiline ve TBMM Başkanlığına
bildirecek.
Kurulun ilgili milletvekili tarafından süresi içinde itiraz
edilmeyen veya TBMM Başkanı tarafından komisyona gönderilmesine
gerek görülmeyen kararları ile komisyonun itiraz incelemesi sonucu
verdiği kararlar kesin olacak.
GİZLİLİKLE YÜRÜTÜLECEK
Başvuru tarihi itibarıyla TBMM'de grubu bulunan bir siyasi partiye
mensup olmayan milletvekilleri hakkındaki başvurular Karma Etik
Kuruluna gönderilecek. Karma Etik Kurulu, yaptığı değerlendirme
sonucu etik davranış ilkelerine aykırılık bulunup bulunmadığı
yönündeki kararını ilgili TBMM üyesine ve TBMM Başkanlığına
bildirecek. İlgili TBMM üyesi veya gerek görmesi halinde TBMM
Başkanı, Karma Etik Kurulu kararını, kararın kendisine
bildirilmesinden itibaren 15 gün içinde itiraz yoluyla Komisyona
götürebilecek. Komisyonun itiraz üzerine verdiği kararlar ile Karma
Etik Kurulunun süresi içinde itiraz edilmeyen kararları kesin
olacak.
Kurullar ve Komisyon, başvuru incelemelerini gizlilik ilkesi
çerçevesinde yürütecek. Kurullar ve Komisyonun, başvurulara ilişkin
toplantılarına, Komisyon ve Karma Etik Kurulunda görevlendirilenler
hariç, kurullar ve komisyonca çağrılmayan hiç kimse katılamayacak,
dosya ve belgeleri incelemeyecek ve bilgi alamayacak. Kurullar ve
Komisyon adına veya şahsen, üşeler ya da toplantılara katılan
görevli personel ve diğer kişiler tarafından, başvuru dosyaları
hakkında yazılı veya görsel basına veya kamuoyuna açıklama
yapılamayacak, bilgi ve belge verilemeyecek.
Komisyon ve kurulların tutanakları ile bilgi ve belgeleri basına ve
kamuoyuna kapalı olacak. Tutanaklar yazıldıktan sonra sadece
Komisyon ve kurularla paylaşılacak ve gizlilik esasları
çerçevesinde arşiv birimine teslim edilecek.
ÜYELİKLE BAĞDAŞMAYAN VE ÜYELİK SONRASI YAPILAMAYACAK İŞLER
TBMM üyeleri görevleri devam ettiği sürece; devlet ve diğer kamu
tüzel kişilerinde ve bunlara bağlı kuruluşlarda; devletin veya
diğer kamu tüzel kişilerinin doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak
katıldığı teşebbüs ve ortaklıklarda; özel gelir kaynakları ve özel
imkanları kanunla sağlanmış kamu yararına çalışan derneklerin ve
devletten yardım sağlayan ve vergi muafiyeti olan vakıfların, kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar ve bunların
üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların
yönetim ve denetim kurullarında görev alamayacak, vekili
olamayacaklar.
Herhangi bir taahhüt işini doğrudan veya dolaylı olarak kabul
edemeyecekler, temsilcilik, hakemlik, iş takipçiliği, komisyonculuk
veya danışmanlık yapamayacak; genel sekreter, sekreter veya benzeri
herhangi bir isim altında hiçbir yönetim görevi alamayacaklar.
Serbest mesleklerini icrada, ferdi işletmelerini idarede
milletvekilliği unvanlarını kullanamayacaklar. Yürütme organının
teklif, atama veya onamasına bağlı resmi veya özel herhangi bir
işle görevlendirilemeyecekler.
Bir üyenin belli konuda ve altı ayı aşmamak üzere Bakanlar
Kurulunca verilecek geçici bir görevi kabul etmesi, TBMM'nin
kararına bağlı olacak.
Yabancı bir devlet veya milletlerarası bir kuruluş tarafından
verilen idari ve siyasi, ücretli herhangi bir işi veya görevi
TBMM'nin kararı olmadıkça kabul edemeyecekler.
Bunun yanı sıra TBMM üyelerinin yapamayacakları işlere ilişkin
diğer kanunlarda yer alan hükümler saklı kalacak.
TBMM üyeleri, üyeliklerinin sona ermesinden itibaren üç yıl süreyle
hizmetinde bulundukları daire, idare, kurum ve kuruluşlara; o
daire, idare, kurum ve kuruluştaki görev ve faaliyet alanlarıyla
ilgili konularda doğrudan doğruya veya dolaylı olarak görev ve iş
alamayacaklar, taahhüde giremeyecekler, komisyonculuk ve
temsilcilik yapamayacaklar.
UYARMA CEZASI
Etik davranış ilkelerine aykırılık tespit edilmesi halinde Komisyon
tarafından ilgili üyeye uyarı kararı verilebilecek.
TBMM üyelerinin Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve
Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu hükümlerine göre mal bildiriminde
bulunmamaları halinde "Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve
Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu" hükümleri, Komisyon ve kurullarla
ilgili gizlilik kararına aykırı hareket edenler için TCK'nin ilgili
hükümleri uygulanacak.
Milletvekillerinin TBMM üyeliği ile bağdaşmayan işler yapması
halinde TBMM İçtüzüğü hükümleri uyarınca işlem yapılacak. Üyeliğin
düşmesine, üye tamsayısının salt çoğunluğunun gizli oyuyla karar
verilecek.
TBMM üyelerinin, üyeliklerinin sona ermesinden itibaren üç yıl
süreyle, TBMM'ye karşı Kamu Görevlerinden Ayrılanların
Yapamayacakları İşler Hakkında Kanun'a aykırı işler yapmaları
halinde aynı kanunun ilgili hükmü uygulanacak.
Teklifi göre, kanunda hüküm bulunmayan hallerde TBMM İçtüzüğü
hükümleri uygulanacak.
Teklifin yasalaşması halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliği
ile Bağdaşmayan İşler Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılacak.
Düzenlemenin yürürlüğe girmesinden itibaren bir ay içinde siyasi
parti grupları etik kurullarını oluşturacak ve kendilerine düşen
Komisyon üyelikleri için TBMM Başkanlığına gerekli bildirimde
bulunacak.
Karma Etik Kurulu üyeleri, düzenlemenin yürürlüğe girmesinden
itibaren bir ay içinde TBMM üyeleri içinden ad çekme suretiyle
belirlenecek. Kurul ve Komisyon üyeleri, 26. Dönemin birinci
devresinin sonuna kadar görev yapacak.
Düzenlemenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, TBMM Üyeliği
Etik Komisyonunun görüşünü alarak Meclis Başkanlığınca çıkarılacak
yönetmelikle belirlenecek. Yönetmelik, düzenlemenin yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde çıkarılacak.