Varoşta DUL KADIN olmak

Ankara'nın Keçiören ilçesinde, gecekonduda oturan ve eşini kaybetmiş kadınlar arasında yapılan bir araştırmada, beslenme ihtiyacının, araştırmaya katılan kadınların yüzde 58'i tarafından karşılanamadığı, ancak yüzde 3'ü tarafından tam olarak karşılanabildiği sonucu çıktı.

Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü Öğretim Üyelerinden Doçent Doktor Veli Duyan'ın yönetiminde gerçekleştirilen, Ankara Keçiören'de gecekondu mahallelerinde yaşayan ve eşini kaybetmiş kadınların geçim kaynaklarına ilişkin araştırma, toplam 645, eşini kaybetmiş kadından örneklem olarak seçilen 65 kadın üzerinde gerçekleştirildi. Araştırma sonuçlarına göre, eşini kaybetmiş kadınlar daha çok, çocuklarının yanında yaşarken, yeniden evlenme yoluna gitmiyor. Eşini kaybetmiş kadınların geçim kaynakları, büyük ölçüde sosyal yardımlara dayanırken, kadınlar, çok düşük ücretli ya da düzensiz marjinal (kapıcılık, ev işi, yaşlı bakımı vb.) işlerde çalışıyor ve zorunlu nedenlerle çalışmayı tercih ediyor. Bulgulara göre, eşini kaybetmiş kadınların geliri, ailelerinin geçinmesine yetmiyor, çocuk, akraba, komşu vb. ailenin geçimine katkı sağlıyor. Eşini kaybetmiş kadınların çok büyük bir kesimi sosyal güvenceden yoksun durumda bulunurken, Yeşil Kart kullanıyor. Bu kadınlar, çocukların eğitimi, beslenme, yakacak, giyim, tedavi ihtiyaçları ve ev kirasını karşılamakta güçlük çekiyor.

-ANKARA'YA GÖÇ AZALMIYOR-

Araştırmaya katılan kadınların yüzde 91 ile büyük bir kısmı, en fazla 5 yıldır Ankara'da yaşarken, kadınların yüzde 72'si kırsal kesim kökenli olarak tespit edildi. Araştırmada bu durum, Ankara gibi büyük kentlere doğru yapılan kır kökenli göçlerin son yıllarda azalma değil, büyük bir artış gösterdiği şeklinde yorumlanıyor. Araştırmaya katılan kadınların yüzde 63'ünün okur-yazar olmadığı, yüzde 29'unun ilköğretim mezunu, yüzde 3'ünün ise lise mezunu olduğu saptanırken, kadınların yüzde 97'sinin çocuğu bulunuyor. Eşini kaybetmiş kadınların hane genişliği incelendiğinde, kadınların 20'sinin 3 kişilik ailelere mensup oldukları görülüyor. Bu kadınların büyük bir çoğunluğu, diğer aile üyeleriyle birlikte yaşarken, yüzde 14'lük bir kesimin tek başına yaşamak durumunda olduğu belirlendi.

-YÜZDE 80'İNİN MAAŞI YOK-

Araştırmaya katılan kadınların yüzde 80'ine eşinden herhangi bir maaş, konut, sosyal güvence vs. kalmadığı ortaya çıktı. Bu kadınların yüzde 85'e yakını da para getiren bir işte çalışmazken, sadece yüzde 15'i para getiren bir işte çalışabiliyor. Kadınların yüzde 90'ı zorunluluk nedeniyle ve istemeyerek para getiren işlerde çalıştığını beyan ederken, bunun yanında, kadınların yüzde 82'si, daha önce para getiren bir işte çalışmamış durumda bulunuyor. Araştırmaya katılan kadınların gelirlerinin ailelerine yetip yetmediği sorusu, yüzde 92'lik büyük bir çoğunluk tarafından olumsuz yanıtlandı.

-ANNE-EVLAT VE KOMŞULUK İLİŞKİSİNDE BÜYÜK BOZULMA YOK-

Eş kaybından sonra herhangi bir yakınından yardım alan kadınların oranı yüzde 66'yı bulurken, yardım alan kadınların yüzde 49'u çocuklarından, yüzde 19'u komşularından yardım aldıklarını belirtiyor. Araştırmada bu durum, günümüzde evlat-anne ilişkisinin ve komşuluk ilişkilerinin tamamıyla büyük bir bozulmaya uğramadığını ortaya koyan bir durum olarak değerlendiriliyor.

-YARDIMLAR AYNİ...-

Araştırmaya katılan kadınlara, herhangi bir kuruluştan yardım alıp almadıkları sorulduğunda, yüzde 79'unun bir yardım aldığı, yüzde 21'inin bir yardım almadığı saptandı. Yardım aldığını belirten kadınların yüzde 88'si ayni yardım alırken, bunu diğer yardımları alan ve ayni ve nakdi yardımın her ikisini alan kadınlar izliyor. Kadınların yardım aldıkları kuruluşlara bakıldığında ise yüzde 88'i Keçiören Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı'ndan, yüzde 33'ü ise Keçiören Belediyesi'nden yardım aldıklarını açıklıyor. Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları'nın sosyal yardımlar konusunda önemli bir yer edindiği, araştırma sonuçlarıyla ortaya çıkıyor.

-YÜZDE 58'İ BESLENME İHTİYACINI KARŞILAYAMIYOR-

Beslenme ihtiyacı Keçiören'de oturan eşini kaybetmiş kadınların yüzde 58'i tarafından karşılanamazken, ancak yüzde 3'ü tarafından tam olarak karşılanabiliyor. Yakacak ihtiyacı da kadınların ancak yüzde 9.2'si tarafından karşılanabiliyor. Kadınların yüzde 57'lik bir kesimi, giysi ihtiyacını kısmen karşılayabilirken, kadınların ancak sadece yüzde 3'ü giyim ihtiyacını yeteri ölçüde karşılayabildiğini ifade etti. Araştırmaya katılan kadınların yüzde 48'i tedavi ihtiyaçlarını karşılayabildiğini belirtirken, yüzde 20'si kısmen karşılayabiliyor, yüzde 32'si karşılayamadığını ifade ediyor. Ev kirası ödeyen kadınların yüzde 67'si ev kirasını karşılamakta büyük zorluk çektiğini, yüzde 19'u kısmen karşılayabildiğini ve yüzde 14'ü ise ev kirasını karşılamakta güçlük çektiğini kaydediyor. Araştırmada, eş kaybı yaşamış ve kiracı olan kadınlar için ev kirasının büyük bir yük olduğu vurgulanıyor. Bu kadınların yüzde 55'lik bir kesimi kiracı konumunda bulunurken, 12'si akrabalarının evinde oturuyor.

-ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ DE KARŞILANAMIYOR-

Kadınların, çocuklarının eğitim ihtiyacını karşılayıp karşılayamadıkları sorusuna verdikleri yanıtlar, yüzde 71 oranında ''Hayır, karşılayamıyorum'', yüzde 25 oranında da ''Evet, ama kısmen karşılayabiliyorum'' şeklinde ortaya çıkıyor. Buradan da, söz konusu kadınların, çocuklarının eğitim ihtiyaçlarını karşılamakta zorluk çektiği yorumu yapılıyor.

-ÖNERİLER-

Çalışmada, gecekondu bölgesinde yaşayan aileler için eğitim, sağlık, ulaşım gibi hizmetlere rahatlıkla ulaşabilecekleri ve daha sağlıklı yaşam sürebilecekleri konutlar yapılması ve devlet politikalarının bu yönde düzenlenmesi önerildi. Eşini kaybetmiş kadınlar için, öncelikle devletin ve sivil toplum örgütlerinin eğitim-öğretim programları ve kurslar açmalarının önemli bir gereklilik olduğu vurgulandı. Bu kadınlara yönelik meslek kurslarının gecekondu bölgelerinde de açılmasının kadınların istihdamını sağlayacağı kaydedildi. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları'ndan eşini kaybetmiş kadınlara yapılan yardımın kapsamının genişletilmesi, onlara yapılan ayni-nakdi yardımların çoğaltılması gerekliliği de vurgulandı. Devlet tarafından, 2022 sayılı kanuna göre yaşlı, sakat ve malullere verilen aylığın kapsamına eşini kaybetmiş kadınların da alınması istendi.